O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

 
 
 
 
 

---

171 
GLOSSARIY
1.
Ifodalashni grafik usuli yoki grafik til – bu fikrni ifodalashni fazoviy 
tasvirlashni shartli qiymatlari va qandaydir yuzada ifodalashni usullari va qoidalari 
to‗plamidan iborat. 
2.
Grafik obraz - o‗zi bilan bog‗lik bo‗lgan turli xil chizmalar to‗plami. 
3.
Eksplikatsiya - grafik obrazning ma‘nosini ochib beruvchi ma‘lumotlar 
to‗plami. 
4.
Grafik simvolik obrazi – bu chizmalardan (shartli belgilardan) iborat bo‗lgan 
obraz bo‗lib, uning qiymatlari ularni geometrik shakllari bilan bog‗lanmagan bo‗lib, 
ular sharoitga bog‗lik holda qiymatlarga ega bo‗ladi. 
5.
Grafik geometrik obraz – bu izchil geometrik ma‘noga ega bo‗lgan obraz 
bo‗lib, mantiqan tenglamani yoki qandaydir mushohadani ifodalaydi. 
6.
Grafikani texnologik asoslari – ikki o‗lchovli (yoki uch o‗lchovli) grafik 
obraz orqali maxsus va xayolan tugal ko‗rilgan grafik obrazlar va ularni 
eksplikatsiyasidir. 
7.
Zonal to‗r – maydonni qismlarga bo‗lib, har bir qismiga maxsus nom 
berishdan iborat. 
8.
Jadval to‗ri – bu o‗zaro kesishuvchi zonalar kombinatsiyasidan iborat. 
9.
Interaktiv mashina grafikasi - o‗zaro ta‘sirda bo‗lgan interaktiv qurilmalar 
yordamida grafik tasvirning to‗ri, ularni shakli, o‗lchamlari va rangini boshqarish. 
10.
Dasturiy interfeys – hisoblash mashinasi doirasida dasturlar va 
qurilmalarni o‗zaro muvofiq tarzda ishlashini ta‘minlab beruvchi vositalar turkumi. 
11.
Foydalanuvchi interfeys – bu EXM yoki dasturlar ta‘minoti bilan 
foydalanuvchi o‗rtasida muloqotni tashkil etuvchi dasturlar va apparatlar majmuasi. 
12.
Kompyuter grafikasining operatsion tizimi (KGOT) – ko‗p masalali va 
ko‗p oynali qobiqli muhit bo‗lib, u foydalanuvchining taraqqiy qilgan interfeysi
bilan ta‘minlangan bo‗lib, MS DOS operatsion tizimi ustiga qurilgan usqurtma
bo‗lib xizmat kiladi.

---

172 
13.
Kompyuter (mashina) grafikasi – grafik yoki geomerik obyektlarining
xajm modellarini yaratish, saqlash, ishlov berish va zamonaviy EXMlar yordamida 
ularni tasvirlash tushuniladi. 
14.
Mul‘timedia texnologiyasi – foydalanuvchini kompyuter bilan muloqoti 
uchun ovoz, video, grafika, matn, animatsiya va boshqa vositalar yordamida tabiiy 
muhitni ta‘minlash jarayoni. 
15.
Grafik interfeys – foydalanuvchi dastur va ma‘lumotlar bilan 
ishlayotganda grafik elementlar yordamida kerakli amallarni bajarishni ta‘minlovchi 
oddiy va qulay vosita. 
16.
Drawing – Rasm solish asboblar panelida joylashgan tugmalar tizimi. 
17.
Microsoft Clip Art – standart grafiklar va rasmlar bibliotekasi. 
18.
WORD Art – Xar qanday tasvirlarni qo‗yish, bezash va matnlarni 
tahrirlash vositalari. 
19.
OLE – bir dasturdagi rasmlarni boshqa dasturdagi rasmlar bilan bog‗lovchi 
yoki kiritib qo‗yuvchi vositalar majmuasi. 
20.
Microsoft Grap – turli diagrammalarni ko‗rish uchun mo‗ljallangan amaliy 
dastur. 
21.
Eguation Edition - matematik, fizik, mantiqiy simvollarni matnga 
kirituvchi amaliy dastur. 
22.
Microsoft Map – geografik kartalarni, regionlarni ularni elementlari va 
xarakteristikalari bilan birgalikda shakllantiruvchi amaliy dastur. 
23.
Fonli rasm - qog‗ozga to‗g‗ridan-to‗g‗ri tushirilgan va u bilan mustahkam 
bog‗langan rasm. 
24.
Chizilgan obyekt - qog‗ozda erkin siljib yuruvchi, lekin matn bilan 
to‗qnashmaydigan rasm. 
25.
Kadr – ekranning bog‗liq bo‗lmagan bir qismi, unda matn va grafika 
joylashishi mumkin. 
26.
Obyektni transformatsiyalash – obyektni o‗z o‗qi atrofida gorizontal va 
vertikal yo‗nalishda o‗zgartirish. 

---

173 
27.
Diagramma - bu Excel ishchi sahifasidagi ma‘lumotlarni grafik 
tasvirlanishi. 
28.
Diagramma ustasi – bu muloqot oynalar tizimi bo‗lib, u yerda diagramma 
tuzish uchun kerakli barcha ishlar amalga oshiriladi. 
29.
Diagramma oblasti – bu berilgan ma‘lumotlar qatori bo‗lib, diagramma 
nomini va afsonalarni ham o‗zichiga oladi. 
30.
Qurish oblasti – bu yuza diagrammalarda uning o‗klari bilan 
chegaralangan, xajmiy diagrammalarda esa kategoriyalar nomi, kesishuvchi belgilar 
va o‗klar nomini ham uz ichiga oladi. 
31.
Power Point – bu grafik dasturlar paketi bo‗lib, elektron slaydlarni 
tayyorlash, ular bilan tanishishni uyushtirish va slayd-filmlarni namoyish etishga 
tayyorlaydi. 
32.
Prezentatsiya – bu slaydlar va maxsus effektlar to‗plami bo‗lib, ularni 
ekranda ko‗rsatish, tarqatiladigan material, dokladni rejasi va konspekti shaklida bitta 
faylda saqlanadi. 
33.
Slayd – bu prezentatsiyaning alohida kadri bo‗lib, o‗z ichiga matnni, 
sarlavhalarni, grafik va diagrammalarni olishi mumkin. 
34.
Tarkatiladigan material – qulay shaklda bosib chiqarilgan va tanishish 
uchun mo‗ljallangan materiallar. 
35.
Dizayn qolipi – professional tomonidan oldindan tayyorlab qo‗yilgan 
grafiklar, bo‗yoqlar, jilolar, tovushlar namunasi bo‗lib, ular slaydlarda ishlatish uchun 
mo‗ljallangan. 
36.
Ranglar sxemasi - bu 8 xil ranglardan tashkil topgan to‗plam bo‗lib, 
prezentatsiyalar uchun asosiy ranglar sifatida ishlatiladi. 
37.
Animatsiya – bu slaydlarni namoyish qilish va ko‗rsatishda ularni 
samaradorligini oshiruvchi tovush, rang, matn va harakatlanuvchi effektlar va ularni 
yig‗indisidan iborat. 

---

174