4.2.1-misol. Faraz qilaylik so‘mda qo‘yilgan omonat 2000 AQSH dollarni tashkil qilsin. Omonat davri boshidagi valuta kursi 1 AQSH dollari uchun 8200 so‘mni tashkil etadi, muddat yakunidagi valuta kursi 1 AQSH dollari uchun 8680 so‘m. Foiz stavkalari: im =16 %, ix = 6%. Omonat muddati - 6 oy.
Yechish: (4.2.1) formulaga ko‘ra quyidagiga ega bo‘lamiz:
= 2000 ∗
8200
1 +
6
∗
16
= 2040
$
8680
12
100
Endi xorijiy valutaning yani AQSh dollarida qo‘yilgan omonatni hisoblaymiz:
=2000 1+
6
∗
6
= 2060$
12
100
89
Demak, bu hisob-kitoblardan ko‘rinadiki, AQSH dollaridagi omonat foydaliroq hisoblanadi.
4.2.2-misol. AQSH yoki O‘zbekiston davlat obligatsiyalariga mablag‘ingizni investitsiya qilmoqchisiz. Ular taxminan bir xil qaytarish muddatiga ega bo‘lsin. Ushbu obligatsiyalar nominallari turli valutalarda ifodalangan: AQSh obligatsiyalari dollarda, O‘zbek-iston obligatsiyalari – so‘mda. Har ikki mamlakatning bu toifadagi obligatsiyalari ushbu mamlakatlarning valutasida ishonchli daromadlilik stavkasini taklif etishiga qaramay, boshqa har qanday valutadagi daromadlilik stavkasi noma’lum bo‘ladi, chunki bu kelgusida to‘lovlarni olish paytida ikkala valutaning ayirboshlash kursiga bog‘liq.
Aytaylik, O‘zbekiston davlat obligatsiyalari bo‘yicha yillik foiz stavkasi 16 %, AQSh obligatsiyalari bo‘yicha esa 6%. Bir valutaning boshqasi bilan ifodalangan narxini o‘zida aks ettiruvchi valuta kursi 1 $ =8200 UZS.
Tasavvur qiling, siz o‘z kapitalini so‘mda qandaydir ishonchli aktivga investitsiya qilmoqchisiz. O‘zbekiston obligatsiyalarini sotib olganingizdan so‘ng, o‘zingiz uchun 16% lik daromadni kafolatlaysiz. Agar AQSH obligatsiyalarini sotib olsangiz, so‘mdagi daromadlilik foiz stavkasi bir yildan keyin so‘m bilan $ ning ayirboshlash kursiga bog‘liq bo‘ladi.
Sizning boshlang‘ich kapital qo‘yilmangiz summasi 41,0 mln so‘mni tashkil etadi, siz 41,0 mln so‘mni $ ga ayirboshlashingiz kerak.
AQSH obligatsiyalari bo‘yicha foiz stavkasi 6 foizni tashkil etgani bois, bir yildan so‘ng siz 5300 $ olasiz. Shunga qaramay, so‘mga o‘girilgan bu summani oldindan prognoz qilish mumkin emas, chunki kelgusi valuta kursini hech kim bilmaydi. Noaniqlik sharoiti uchun xos riskli vaziyatga duch kelamiz.
