M
M
A
A
V
V
Z
Z
U
U
:
:
“
“AUDITGA UMUMIY TAVSIF”
«Audit – bu mustaqil malakali mutaxassislar tomonidan korxonaning
moliyaviy hisobotini
yoki u bilan bog’liq moliyaviy axborotni ushbu hisobot yoki axborotning qonun va boshqa normativ
hujjatlarga muvofiqlik darajasi to’g’risida xulosa chiqarish maqsadida tadqiq etilishidir». Auditorlik
faoliyati deganda auditorlik tashkilotlarining auditorlik tekshiruvlarini o’tkazish va professional
xizmatlar ko’rsatish borasidagi tadbirkorlik faoliyati tushuniladi.
Auditor – auditor malaka sertifikatiga ega bo’lgan jismoniy shaxsdir. Auditorlik faoliyatining
maqsad va vazifalari
tavsifidan kelib chiqib, uni quyidagicha tasniflash mumkin.
Moliyaviy nazorat tizimi
Davlat
nazorati
Jamoat
nazorati
Maxkama
nazorati
Mustaqil
audit
Prezident
xuzuridagi
nazorat
inspek
tsiyasi
Jamoat
tashkilot lari
Mahkama va
vazirliklar
Auditorlik
firmalari
Auditorlik faoliyatining maqsad va vazifalari tavsifidan kelib chiqib, uni quyidagicha
tasniflash mumkin.
AUDITORLIK FAOLIYATI
Auditorlik
tekshiruvlar
Auditorlik tashkilotlarining
professional xizmatlari
Majburiy auditorlik
tekshiruvi
buxgalteriya hisobini yo’lga qo’yish, qayta tiklash
va yuritish;
moliyaviy hisobotni tuzish;
Tashabbus
tarzidagi auditorlik
tekshiruvi
milliy moliyaviy hisobotni buxgalteriya hisobi
xalqaro standartlariga o’tkazish;
Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning moliya-xo’jalik
faoliyatini tahlil qilish;
Nazorat qiluvchi
yoki huquqni muhofaza
qilish organlarining
tashabbusiga ko’ra
o’tkaziladigan
auditorlik
tekshiruvi
buxgalteriya hisobi, soliq solish, rejalashtirish,
menejment va moliya-xo’jalik faoliyatining
boshqa masalalari yuzasidan konsalting xizmati;
auditorlik faoliyatining milliy standartlarida
nazarda tutilgan boshqa professional xizmatlar
Auditning o’ziga xos predmeti va ob’ektlari mavjud. Audit maxsus fan sifatida ma’lum
maqsadga qaratilgan va bir qancha vazifalarni bajaradi. Audit fanining predmeti xo’jalik yurituvchi
sub’ektlar va ularning faoliyatlari hisoblanadi. Ma’lumki korxonalar o’z ustavlariga asosan
faoliyatlar yuritadilar. Ushbu
faoliyat jarayonida moliyaviy, mehnat va moddiy resurslardan
foydalaniladi. Korxonaning aktivlari doimo daromadga, foyda olishga qaratilgan bo’lishi kerak.
Auditning predmetiga xo’jalik yurituvchi sub’ektlarga dolzarb masalalarda konsalting
xizmatini ko’rsatish ham kiradi. Auditorlar va auditorlik tashkilotlari korxonalarga o’zaro tuzilgan
shartnomalarga asosan «biznes reja» tuzish, hisob siyosatini belgilash, soliqlarni to’g’ri hisoblash,
mahsulot
tannarxini asoslash, moliyaviy hisobotlarni tuzish kabi masalalarda yaqindan yordam
beradi.
Auditning o’ziga xos usullari mavjuddir. Bu usullar auditning xususiyatlaridan kelib
chiqadi. Audit uslubining asosida mantiqiy mulohaza,
ilm-fan yutuqlari, xo’jalik jarayonining
o’zgaruvchanligi yotadi.
Audit jarayonida iqtisodiyotimizga xos bo’lgan usullar (milliy andozalar) hamda xalqaro
amaliyotda keng qo’llaniladigan usullar (xalqaro andozalar) qo’llaniladi. Maxsus adabiyotlarda
auditning xalqaro amaliyotiga xos andozalari (standartlari) quyidagicha guruhlangan:
Auditning asosiy ob’ektlari
Mulklarni davlat
tasarrufidan chiqarish
va xususiylashtirish
bilan bog’liq bo’lgan
operatsiyalar
Dostları ilə paylaş: