O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Dj. Ergashxodjaeva, M. S. Qosimova

8.3.Bozor segmentasiyasi turlari 
Bozorni segmentlash marketing konsepsiyasining xususiyatlaridan biri bo‘lib, 
xaridor tomonidan tovarlarning u yoki bu turini tanlash jarayonini tahlil qilish bozor 
segmentining ko‘pligini ajratishga imkon beradi. 
Bozorni segmentlarga bo‘lishni o‘tkazish xaridorlarning tovarga talablari va 
xaridorlar tavsiflari to‘g‘risidagi eng muvofiq bilimlarni talab qiladi. 
Quyida bozorni segmentlash turlari o‘z ifodasini topgan. 
Bozorni segmentlash 
Segmentlashni xarakterdan 
boglikligiga kura 
Iste’molchilar turiga kura 
makrosegmentlash 
mikrosegmentlash 
Ichkarida segmentlash 
Chuqur segmentlash 
Avvaldan segmentlash 
Yakuniy segmentlash 
Iste’mol tovarlari 
iste’molchilarini 
segmentlash 
Ishlab chikarish tex-
nik tovarlar buyicha 
iste’molchilarini 
segmentlash 
Ikki turdagi tovar 
iste’molchilarini 
segmentlash 

---

138 
8.1-rasm. Bozor segmentasiyasi turlari
13
 
Makrosegmentlash bozorlarni hududlar, mamlakatlar bo‘yicha ularning 
sanoatlashuviga qarab bo‘lishni ko‘zda tutadi. 
Mikrosegmentlash esa, bir mamlakat iste’molchilarini yanada batafsilroq 
mezonlar bo‘yicha guruhlarga bo‘ladi. 
Ichkarida segmentlashda segmentlash jarayoni keng iste’molchi guruhlari bilan 
boshlab, keyin tovar yoki xizmatlarni oxirgi iste’molchilari klassifikatsiyasiga 
bog‘liqligiga qarab bosqichma-bosqich chuqurlashadi. 
Chuqurda segmentlash tor iste’molchi guruhlari (segmentlari) bilan boshlanib, 
keyin tovarni ishlatish va qo‘llanish sohasidan bog‘liqligiga qarab kengaytirishni 
nazarda tutadi. 
Avvaldan segmentlash maksimal bozor segmentini o‘rganishga mo‘ljallangan 
marketing tadqiqotining boshlang‘ich bosqichidir. 
Yakuniy segmentlash – bozor muhiti sharoitlari va firmaning o‘z 
imkoniyatlarini tartibga solib o‘tkazishdagi bozor tahlilini yakunlovchi bosqichidir. U 
iste’molchilar talabiga va firma imkoniyatiga javob beruvchi segmentga tovarlarni 
pozitsiyalashtirish maqsadida bozorni optimal segmentini qidirish bilan bog‘liq. 
Iste’molchilar turiga ko‘ra, iste’mol talabdagi tovarlari iste’molchilarni 
segmentlash va ishlab chiqarish, texnik maqsadidagi tovar iste’molchilari bo‘yicha 
farq qiladi. 
Tegishli mahsulot ishlab chiqaruvchilar nazarga ilmagan segment bozor darchasi 
deb ataladi. Bozor darchasi xech ham mahsulot tanqisligini bildirmaydi. 
Bozor uyachasi shunday bozor segmentiki, uning uchun ushbu firma tovarlari va 
ularni etkazib berish imkoniyatlari eng qulay va munosibdir.