O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Dj. Ergashxodjaeva, M. S. Qosimova

8.4. Bozor segmentasiyasining asosiy tamoyillari 
Bozor segmentasiyasining tamoyillari quyidagilardir: 
13
Soliyev A., Buzrukxonov S. Marketing. Bozorshunoslik. Darslik. –T.: Iqtisod-Moliya, 2010. -424 b.
 

---

139 

Geografik tamoyil; 

Ijtimoiy – iqtisodiy; 

Psixografik tamoyil; 

Demografik tamoyil; 

Xulq-atvor tamoyili; 

Xolat tamoyili. 
Quyidagi – rasmda xaridorlarga farab bozorni segmentasiyalash mezonlari 
keltirilmoqda.
 
8.2-rasm. Xaridorlarga qarab bozorni segmentasiyalash mezonlari 
Geografik tamoyil orqali bozorni joylashuvi, aholining soni va zichligi, tijorat 
faoliyatining tuzilishi, hududni rivojlanish dinamikasi, inflyasiya darajasi, huquqiy 
cheklashlar hisobga olinadi. 
Psixografik tamoyil natijasida hayot tarzi, shaxsning tipi kabi hisobga olinib, 
turmush - tarzi shaxsning o‘z faoliyatida, qiziqishlarida, qat’iyatida va e’tiqodlarida 
Ijtimoiy-iqtisodiy: 

daromad 

ma’lumoti 

mutaxassisligi va
boshqalar 
Psixografik: 

hayot tarzi (stil) 

innovatsiyaga 
(yangilikka)intilish 

guruh 
motivatsiyasi 
va
boshqalar 
Geografik: 

hudud 

shaxar 

qishloq 

iqlim va
boshqalar 
Xulq-atvori: 

firmaga nisbatan ishonchi 

prestij darajasi 

tovarga nisbatan
ixlosi 

tez-tez iste’mol qilinishi 
va boshqalar 
Demografik: 

jinsi 

yoshi 

oila soni va
boshqalar 
Holat: 

kam 
xarajatliligi 
(foydaliligi) 

imtiyozliligi 

qulayligi va
boshqalar 
Segmentlash tamoyillari 

---

140 
o‘z aksini topadi. SHaxsning turi esa, hayotdan mamnun, melanxolik, o‘zgalardek ish 
kuruvchi, o‘zbilarmon va boshqa hislatlarda bo‘lishi mumkin. 
Demografik tamoyillarda oilani soni va sifat tarkibi, oilaning hayotiylik davri 
bosqichi, millati kabilar inobatga olinadi hamda bozor segmentasiyasining asosiy 
tamoyillaridan biri hisoblanadi. 
Ijtimoiy – iqtisodiy tamoyillarda daromadlilik darajasi, mashg‘ulot turi, 
ma’lumoti, mutaxassisligi va boshqalar hisobga olinadi.
Xulq-atvor tamoyili orqali xarid qilishga yo‘l, foydalanuvchi maqomi, iste’mol 
jadalligi, bog‘lanib qolish darajasi, tovar haqida ma’lumot berish, tovarga bo‘lgan 
munosabati hisobga olinadi. 
Holat tamoyilida tovarning foydaliligi, imtiyozlari, qulayligi va boshqalar 
inobatga olinadi.