O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika universiteti

Oltingurgutni o`zlashtirish yo`llari. O’simlik ildizi orqali oltingurgutni SO4-anioni holida qabul qiladi. SO2 va H2S shakillari zaxarli bo’lganligi uchun o’simlik o’zlashtirmaydi. Dukkakli o’simliklar S ni ko’p talab qiladi. Butguldlshlar ham S ni ko’p talab qiladi Sababi, ular tarkibida xitol moddasini sintezi uchun zarur bo’ladi.
Organik S o’simlik va hayvon qoldiqlar ko’rinishida tuproq va suv havzalariga tushib, saprofit mikroorganizmlar tamonidan H2S gacha mineral holatga o’tkazadi, H2S ni bir qismi erimaydigan (FeS) va bir qismi havo atmrsferasiga chiqib ketadi, SO4-→ Н2S → FeS.
Rangsiz oltingurgut bakteriyalari anaerob sharoitlarda vodorod sulfidni (havodagi O2bilan) erkin SO, sulfit va sulfat anionlarigacha oksidlaydi.
Н2S → S → SO-23 → SO4
-Oltingurgut o’simlik hujayralarida sulfigidril - SH va disulfid - S - S - holida uchiraydi. Sisteindan sistin hosil bo’lishida disulfid bog’larini hosil qiladi.

Oltingurgut muhim biologik birikma koenzim-A tarkibiga kiradi va hujayradagi fermentativ reaksiyalarda ishtirok etadi. Oltingurgut koenzim-A (CoA - SN),komponenti tarkibida juda roli katta, asetil SN-gruppa tutgan kislotalar yuqori energetik tioefir bog’lar hosil qilishda ishtirok etadi.Co-A sirka kislotasi birikib, asetil-Co-A: H3S-SO ≈ Co-A hosil qiladi. Asetil-Co-A yog’ kislotalar, aminokislotalar va uglevodlar metabolizimida asetil gruppani donori va tashuvchisi bo’lib xizmat qiladi.

Yuqori o’simliklar tarkibida oltingurgut tutuvchi aminokislotalar degradatsiyasi yetarli o’rganilmagan. K+bir valentli kation holida ildizdan o’tadi. Organik moddalartarkibida uchiramaydi. Faqatgina fitin tarkibida uchiraydi halos. K+ elementi o’simlikni ildiz bosimnmi belgilashda ishtirok etadi, bu element o’simlikni suvga to’yinishiga ko’mak beradi. K+tanqisligida pastdan yuqoriga qarb barglar sarg’ayib, qo’ng’ir ranga o’tib ketadi. Bu elementni tanqisligida apikal murtak o’smaydi, y on shohlar o’sib buta shakliga o’tib ketadi. K+elementini o’rnini bosa oladigan modda yo’q.
Ca+2ni ikki valentli kation holatda o’simlik o’zlashtiradi. K Mg Ca –protoplazma kolloidlarini gidrotatsiya bo’lishiga ta’sir kiladi. Ular ko’pincha erkin yoki adsorbsiyalangan ionlar holida magniy va kalsiy xelat (xlorofill) ko’rinishida ham uchraydi.