O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti tilshunoslik fanining ishchi o’quv dasturi

Mustaqil ish mavzulari 1-semestr

№	Mustaqil ish mavzulari
1	Tilshunoslik til to‘g‘risidagi fan sifatida, uning boshqa fanlar bilan aloqasi
2	Tilning ijtimoiy xususiyati. Tilning vazifalari
3	Til va madaniyat
4	Tilning paydo bo‘lishi to‘g‘risidagi nazariyalar
5	Turli tillardagi fonetik hodisalar
6	Turli tillardagi fonemalar sistemasi
7	Grammatika va uning predmeti. Grammatik kategoriya, grammatik ma’no va grammatik shakl
8	Turli tizimli tillarda so‘z yasash usullarining umumiy va farqli jihatlari
9	Turli tillarda so‘z turkumlariga tasniflash tamoyillari.
10	Morfema. Morfemaning turlari
11	So‘zlarning sintetik va analitik shakllari
12	Leksikologiya va semasiologiya. So‘z tilning markaziy birligi sifatida
13	Etimologiya. Ilmiy etimologiya, xalq etimologiyasi va “yolg‘on etimologiya”
14	Leksikografiya. Lug‘at turlari
15	Frazeologiya. Frazeologik ekvivalentlik hodisasi
16	Gap turlari
17	Gapning aktual bo‘linishi. Sintaktik inversiya
18	Yozuvning tarixiy va zamonaviy turlari
19	Yozuvning maxsus turlari
20	Tillarning genealogik tasnifi
21	Dunyoning lisoniy xaritasi
22	Til aloqalari. Bilingvizm, diglossiya va interferensiya
23	Til va aloqaning boshqa vositalari
24	O‘rta Osiyoda tilshunoslikning rivojlanishi
25	Tilshunoslik maktablari
26	O‘zbek tilshunosligi va uning rivojlanish yo‘llari
27	Strukturalizm va uning yo‘nalishlari
28	Lingvopragmatika
29	Lingvomadaniyatshunoslik
30	Bolalar tilining ilk rivojlanish davri
31	Kompyuter lingvistikasi. Tillarni intensiv o‘rganish dasturlari
32	Til ta’limiga zamonaviy yondashuvlar: kommunikativ, integrar va kompetensiyaviy yondashuvlar
33	Kommunikativ tilshunoslikning zamonaviy turlari
34	Olamning konseptual va lisoniy manzarasi
35	Lisoniy shakl va lisoniy ma’no. V. Gumboldtning tilning tashqi va ichki shakli to‘g‘risidagi ta’limoti
36	Til birliklari o‘rtasidagi munosabatlar turlari: sintagmatika va paradigmatika
37	Dunyo tillari taraqqiyotining sabablari (ichki, tashqi, tizimli, qaramaqarshiliklar)
38	Lingvistik tipologiya. Universal va maxsus, umumiy va xususiy tipologiyaning o‘ziga xosligi. Xarakterologik, tarixiy va kontensiv tipologiya
39	Jamiyat tuzilishi va til tuzilishi: korrelyasiya va differensiatsiya
40	Hozirgi zamon tilshunosligida til va nutq munosabati. Matn (og‘zaki, yozma, displey) vs diskurs
41	Tilni me’yorlashtirish. Me’yorning rivojlanishi va uning almashishi. Davlat tilini tavsiflash masalasi
42	Internet xalqaro sun’iy til yaratish laboratoriyasi sifatida
43	Sepir-Uorfning lingvistik nisbiylik gipotezasi
44	Lingvistik tadqiqotlar metodologiyasi. Umumiy va tilshunoslikning xususiy metodlari
45	Sinxronik va diaxronik metodlar munosabati
Jami: 90 soat

Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan referatlar tayyorlash va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi.

2.

Fan o‘qitilishining natijalari (shakllanadigan kompetensiyalar)
Fanni o‘zlashtirish natijasida talaba:
tilning paydo bo‘lishi haqidagi farazlar;
til sathlari va tilshunoslik bo‘limlari;
dunyo tillari va ularning tasnifi to‘g‘risida etarli darajada bilimga ega bo‘lishi;
O‘zbekiston va xorijiy davlatlarda nashr qilingan ilmiy adabiyotlar bilan ishlash;
o‘rganilayotgan chet tilidan ona tilisi xususiyatlarini ajrata olish;
turli tillarni oila va guruhlarga tasniflay olish;
zamonaviy tilshunoslik masalalarini tushuna olish malakasiga ega bo‘lishi;

• chet tili o‘rganish amaliyotida nazariy bilimlarni qo‘llash;

  
  tillardagi umumiy va xususiy belgilar haqidagi tushunchalarni amaliyotda qo‘llash ko‘nikmasiga ega bo‘lishi zarur..
  

3.

Ta’lim texnologiyalari va metodlari:

• ma’ruzalar;

  
  

• interfaol keys-stadilar;

  
  

• seminarlar (mantiqiy fiklash, tezkor savol-javoblar);

  
  

• guruhlarda ishlash;

  
  

• taqdimotlar tayyorlash va namoyish qilish;

  
  

• individual loyihalar;

  
  

• jamoa bo‘lib ishlash va himoya qilish uchun loyihalar

  
  

4.

Kreditlarni olish uchun talablar:
Fanga oid nazariy va uslubiy tushunchalarni to‘la o‘zlashtirish, kichik amaliy masalalarni yecha olish, mustaqil ravishda metodlar, strukturalar yarata olish va joriy, oraliq nazorat shakllarida berilgan vazifa va topshiriqlarni bajarish, yakuniy nazorat bo‘yicha yozma ishni topshirish.

5.

Asosiy adabiyotlar
Irisqulov M.T. Tilshunoslikka kirish. – T., 2008.
2. Yo‘ldoshev I., Muhammedova S., Sharipova O‘., Madjidova R. Tilshunoslik asoslari. – T., 2007/2013.
3. Maslov Yu.S. Vvedenie v yazыkoznanie. – M., 2007.
4. Reformatskiy A. Vvedenie v yazыkoznanie. – M., 2006.
5. Rasulov R. Umumiy tilshunoslik. Toshkent, 2007 y.
Qo`shimcha adabiyotlar
.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategiyasi to‘g‘risida” gi PF-4947-sonli Farmoni. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2017 y., 6-son, 70-modda.
2. Saidaliyev S. Tilshunoslikka kirish. Namangan, 2004 y.
3.Do’simov Z. Tilshunoslikka kirish. Toshkent, 2006 y.
4. Vendina T.I. Vvedeniye v yazikoznaniye. Moskva, 2001 y.
5. Golovin B.N. Vvedeniye v yazikoznaniye. Moskva, 1977 y.
4. www.tdpii.uz
5. www.pedagog.uz
6. www.ziyonet.uz
7. www.edu.uz