O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

7.1-chizma. Ish bilan bandlikni shakllanishi omillari 
Davlatning ish bilan bandlikka ko’maklashish tamoyili asosida 
mehnat qilish huquqini ro’yobga chiqarish uchun shart-sharoitlar yaratib 
berishi ijtimoiy ishlab chiqarishning iqtisodiy jihatdan erkin ishtirokchilari 
iqtisodiy xulq-atvoriga bevosita usullar bilan tuzatish kiritishdan iboratdir. 
Bunda davlatning ish bilan bandlikka bevosita ta’sir ko’rsatish choralari 
rag’batlantiruvchi tadbirlarining ustuvorligiga asoslanadi. Bu o’rinda 
mehnatkashlarning tadbirkorlar va hududlarning ijtimoiy va iqtisodiy 
huquqlarini hamda erkinliklarini buzadigan vositalar bo’lmasligi kerak. Ish 
bilan bandlikda ko’maklashish tamoyili bir qancha jihatlarga egadir. Ish 
Ishlab chiqarish sohasida
sodir bo`layotgan 
o`zgarishalar 
Qayta qurish kеltirib 
chiqargan iqtisodiyotdagi 
global tuzilmaviy 
o`zgarishlar 
Ijtimoiy- dеmografik 
omillar 
Istе'mol savatining 
qimmatlashuvi oqibatida 
namoyon bo`ladigan 
omillar 
Ish bilan 
bandlikni 
shakllanishi 
omillari 

---

87 
bilan bandlikka ta’sir ko’rsatishning o’zini ochib berish asosida uni 
(bandlikni) istalgan yo’nalishda shakllantirish jarayonini bevosita to’g’ri 
yo’lga solish yotadi. Ish bilan bandlikka ko’maklashish tamoyili ijtimoiy 
mehnat munosabatlari subyektlarining taraqqiyot yo’nalishlarini ishlab 
chiqishda va uni tartibga solishda faol va manfaatdorlik bilan ishtirok 
etishlaridan ham iboratdir. Bu subyektlar yollanma xodimlar, ish 
beruvchilar bo’lib ular kasaba uyushmalariga, assotsiatsiyalar va 
ittifoqlarga birlashganlar.
Bu kuchlarning ish bilan bandlikni rivojlantirishda yaqindan o’zaro
yordam berishlari ish bilan bandlikning holatiga faol ta’sir ko’rsatib, uning 
sifat jihatlarining har tomonlama yaxshilanishiga yordam beradi. Bunday 
jihatlarga ish bilan band aholining ma’lumot va kasb-malaka tarkibi, uning 
tarmoq va demografik tuzilishi, yuqori ijtimoiy iqtisodiy harakatchanlik, 
raqobatdoshlik va shu kabilar kiradi.
Ish bilan bandlik masalalarini ko’rib chiqayotganda mehnat va ish