83
7-BOB. AHOLINING ISH BILAN BANDLIGI
SHAKLLANISHI VA MOHIYATI
7.1. Ish bilan bandlikning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati
Aholini ish bilan ta’minlash inson ijtimoiy rivojlanishining eng
muhim jihatlaridan biri - uning mehnat sohasi va u bilan bog’liq bo’lgan
ehtiyojlarni qondirish yo’llarini ochib beradi. Ish bilan bandlik odamlar ish
joylari qaerdaligidan qat’i nazar, ijtimoiy foydali mehnatda qatnashish
yuzasidan o’zaro kirishadigan ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlardir. Ish bilan
bandlik munosabatlari, mehnatga layoqatli odamlarning qanchasi va qay
darajada ijtimoiy foydali mehnatda qatnashishini ko’rsatadi.
Biroq ish bilan bandlik toifasi faqat iqtisodiy komponent bilan
cheklanmaydi. Ish bilan bandlik, avvalo, ijtimoiy munosabatlardir, ya’ni
odamlarning jamiyat ichidagi munosabatlaridir, shu bois qandaydir azaliy,
bevosita yuzaga kelgan hodisa sifatidagi ijtimoiylik ularning asosiy
xususiyati hisoblanadi.
Ish bilan bandlikni ijtimoiy-iqtisodiy hodisa sifatida quyidagicha
ta’riflash mumkin:
ish bilan bandlik — fuqarolarning qonun hujjatlariga
zid kelmaydigan o’z shaxsiy va ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish bilan
bog’liq bo’lgan, ularga ish haqi yoki mehnat daromadi keltiradigan
faoliyatdir.
Iqtisodiyotning sifat jihatidan oldingisidan farq qiluvchi har bir
rivojlanish bosqichi uchun ish bilan ta’minlashning muayyan modeli
(kontseptsiyasi) mos keladi, chunki uning asosiy xususiyatlari jamiyat
faoliyatining muhim jarayonlarini ochib beradi.
Tajriba shuni ko’rsatadiki, jamiyat muammolari ichida insonning
shaxsini, talab-ehtiyojlarini hisobga olmasdan hal qilishga urinish
omadsizlikka mahkum etadi. Shuning uchun avvallari olimlar ish bilan
bandlik muammolarini ko’rib chiqayotganlarida asosan, uning iqtisodiy
jihatlariga e’tibor bergan bo’lsalar, keyingi paytda ish bilan bandlikning
ijtimoiy jihatlari to’g’risida tobora ko’proq gapirilayotganligi bejiz emas.
Dostları ilə paylaş: 
