O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Shaxs ma’naviyatini rivojlantirish omilari va vositalari

• Shaxs ma’naviyatini shakillantirishda ota-ona va oila mas’ulyati
• Adabiyot a san’at – shaxs manaviyatini shakillantirish va rvojlantirishning muxim vositasi
• Shaxs ma’naviyatining shakillantirishning boshqa omil va vositalari

O’zbek xalqining enq qadimiy davirlaridan boshlab, hozirga qadar davom etib kelayotgan, o’z ahamiyatini hech qachon yo’qotmaydigan ajoyib qadriyatlarida bira- ota-onanig farzadlar tomonidan yuksak darajada e’zozlash, izzat-ikromini , hurmatini joyiga qo’yishdan iboratdir. Farzand uchun dunyoda ota-onadan ko’ra mexribon, aziz va mo’tabar zot yo’q. Ota-ona farzandning suyanchig’i bitmas yuganmas boyligidir. Buyuk bobomiz Hazrat Alisher Navoiy aytganlaridek, ota onanihurmat qilish «...farzandlar uchun majburiyatdir. Bu ikkisiga xizmatni birdek qil, xizmatining qancha ortiq bo’lsa ham kam deb bil. Otang oldida boshingni fido qilib, onang boshi uchun butun jimingni sadaqa qilsangarziydi! Ikki dunyoyining obodbo’lishiistasang, shu ikki odamning roziligini ol!»deganlar.

Oila jamiyatning birinch va birlamchi bo’g’ini, zarrachasi. Jamiyat ana shu kichik zarralardan tashkil topadi. Er va xotin-ikki tirik vujudning , ikki olamning o’zaro ittifoqidan paydo bo’lgan uchunchi bir olam –bu oiladir. Agar oila tinch-totuv,axil bo’lsa,olam tinch va obod. Aks zxolda,turmush do’zaxga aylanadi, oila zindonning o’zi bo’ladi, buning jabrini esa er va xotinning o’zigina emas, balki farzandlari,yaqinlari ham tortadi.

Adabiyot va san’at asarlariningkuchi uning xalqchil va tushinarligida, kishilar ichki-ruhiy dunyosiga emosianal ta’sir ko’rsata olishidadir. Ma’naviyat barkamol avlodni tarbiyalashda adabiyot va san’atning ana shu xususiyatini xisobga olish muhimdir.

Ma’naviy tarbiyada o’zbek xalqining boy manaviy merosdan keng foydalansh uning tasirchanlig, samadorligini oshirishda muhim omil bo’a oladi. Yoshlarimiz ma’naviy tarbiyasida Yusuf Xos Hojib, Ahmad Yugnakiy, Ahmad Yassaviy, Lutfiy, alisher Navoiy, Abdurahmon Jomiy, Mashrab, Muqimiy, Furqat, Abdulla Qodiriy, Cho’lpon, Usmon Nosir kabi klssik shoir va yozuvchilarimiz asarlaridan foydalanishimiz uar qalbini , ruhiy dunyosini ma’naviy boyitishda katta ahamyatga egadir.

Shaxs ma’naviyatini shakillantirish va qaror topdirishda so’z g’oyaviy ta’sir vsitasi sifatida namoyon bo’ladi. “Yaxshi so’z – qilichdan ham kuchli “degan gap bor. Haqiqatdan ham o’z o’rnida ishlatilgan so’zlar, yorqin va dildan bayon etilgan nutq, bamani fikr doimo kishilarning xulq-atvoriga, ma’naviyatiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Fikrni esa tinglovchining talab ehtiyoji, orzu-umidlari va manfaatlariga aloqadorligini xisobga olgan xolda bayon etilsagina tasirchan va ishonchli bo’ladi.

Shaxs ma’naviyatini shakillantirishda ta’lim-tarbiya muassasalarining o’rni nihoyatda katta. Maktablar, litseylar, kasb-hunar kollejlari, oliy o’qiv yurtlari ma’naviy tarbiyaning asosiy o’choqlaridir. Ularning barchasida amalga oshiriladigan ma’naviy tarbiya jarayonida, barcha o’quv qo’llanmalar va dasturlar, qo’shimcha adabiyodlarda, o’tkaziladigan tadbirlarda ma’naviy, ma’rifiy tarbiya beriladi.

• ETIBORLARING UCHUN RAHMAT