O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

Tug`rukni III davrida va ilk chilla davrida vaginal kon ketishi (2soat).

Ma`ruzada erta tug`rukdan keyin va yo’ldosh ajralish vaktida kon ketish sabablari,kon to’xtatish usullari bilan birgalikda namoyish etilgan.SHoshilinch yordam choralarini xar bir shifokor bilishi kerak chunki 10-20 minut davomida 2-3 litr kon yo’kotilishi xayot uchun xavflidir.

A: O (asosiy)-1,3,5, D (ko’shimcha)-1,2,7.

5. Ginekologik kasalliklar umumiy simptomatologiyasi. Normal xayz funktsiyasi va uni buzilish turlari. Xayz tsikliga tashki muxit salbiy omillar ta`siri (2soat).

Ginekologiya-bu ayollar xakidagi fan bo’lib ayol organizimni narmal faoliyati xayoti davomida organizimda kechadigan kasalliklarni o’rganadi bu butun xayoti davomida sog`lom bo’lishi uchun kasalikni oldini olish bilan shug`ullanadi.

Xar kanday ginekologik patologiya juda o’xshash belgilarga ega shuning uchun ayol kaysi kasallik bilan u boshka kasallik bilan bog`lik bo’ladi. SHikoyati:ajratmalar,og`rik,kon ketish,ko’shni organlar faoliyati buzulishi,jinsiy faoliyatni funksiyasi buzulishi,tashki jinsiy organlarda kichish,bundan boshka shikoyatlar xam ko’p lekin ular asosiy xisoblanmaydi.

-Ajratmalar-bezlarni sifatiy mikdoriy sekretor funksiyasi buzilishi natijasida kelib chikadi.Bu ginekalogik kasaliklarda tez tez uchrab turuvchi simtomlardan xisoblanadi.

Og`rik- endogen va ekzogen omillarga asoslangan.Og`rik miya po’stlog`da xosil bo’lib periferiyaga tasirlashi bilan davom etadi.Aksariyat xollarda og`rik sanchuvchi,korin pastki kismida belda,(yallig`lanish jarayoni)kuzatiladi.

Utkir va xurujsimon og`riklar tuxumdon kistasini o’ralib kolishi tuxumdon nayini yorilishi,bachadondan tashkari xomiladorlikda kuzatiladi.

Abort vaktida bachadon perforatsiyasi piosalfenks yorilishida pirovarda kuzatiladi.

-Kon ketish.Kon ketishda genetal va ekstragenital ta`sirda yuzaga kelashi mumkin.

-Anamnez yig`ish:Bunga juda katta e`tibor berish kerak.CHunki masalan bachadondan tashkari xomildorlik.To’lik yig`ilmagan anamnezga bog`lik.Yig`sh davomida asosiy jarayonlar mensturatsiya,generativ,jinsiy,(seksual) va ayol organizimi xolatiga asoslangan

Anamnezni yig`ish dadavomida parallel xolatlarga:okarish,semirish,gersutizim kuzatilishi mumkin bular kaysidir tashxis uchun asos xisoblanadi.

-Maxsus tekshrish -ko’rish (oynada ko’rish) bimanual kin orkali to’ri ichak orkali tekshirish.Bunda bemor 5 savolga javob berishi kerak.

Bachadonni kattaligi formasi, konsitensiyasi xarkatchanligi,kasallikga moyil xolatlari

-3 maxsus metod

-Vaginal kismda bo’yin kanal siydik yo’lidan gonokokk va floraga surtma olish

-Bachadon bo’ynini koloskop yordamida ko’rish ( optik katallik 28 marta)

-orka vaginal kism orkali korin bo’shlog`ini punksiya kilish

-UTT tashxisi va bachadonni ko’rish xolatini o’rganish

-bachadonni zondlash, bachadon bo’shligidan punksiya yig`ish

-Rentgenologik tekshirish, kontrast yuborish

-gisterosalpingratsiya, pnevmoplevrografiya (korin bo’shlig`iga kislorodli kontrast kiritish)

Normal mensturial tsikl

-1 daraja. Nishon to’kima bu jinsiy gormonlarni joylashish nuktalari, bachadon naylari, bachadonda boyin kismi, sut bezlari, tukli folekula, teri-suyak yog` to’kimasi. Bu xujayralardan tsitoplazmasi estradiol, progesteron, testosteron kabi jinsiy gormonlarga maxsus reseptorlar tutadi, bu reseptoralar nerv sistemasida xam bor. 1 darajali tsiklik AMF tashkari prostoglandinlar xam kiradi. Sanab o’tilgan nishon organlarda 1 darajali boshkarishda bachadonda o’zgarish ketadi.

Jinsiy gormonlar ta`sirida bachadonni sikl 1-darajasi (follikulyar) proliferatsiya jarayonlar ketadi va bachadon shillik kavat bezlari ko’payishi sodir bo’ladi. Tarakkiyot cho’kkisi siklni 14-xaftasiga to’gri keladi. Bunda tuxumdonda ovulyatsiya sodir bo’ladi va ajralayotgan progesterone ta`sirida bachadonda setsret xosil bo’ladi, fakatgina sekret bilan tuzilgan shillik kavat urig`langan tuxumni kabul kilishi nmumkin. Agar urug`lanish sodir bo’;masa, unga javoban tuxumdondan ajralayotgan gormonlar kamayashi xisobiga bachadonda ya ikkita faza shillikni ajralib ketishi diskvomatsiya bilan bir vaktda boradigan regeneratsiya sodir bo’ladi.

2-daraja. Tuxundonda donador xujayra gonodotrop gormoniga sezgir retseptorlar bor.

Primat va odamlarda sikl davomida 1 ta follikula rivojlanadi- faol va dominant-keyingi tarakkiyot fakatgina tuxundon emas balki, butun gipotalamo-gipofizar sistema aniklab beardi. Sikl boshlanishida dominant follikula 2 mm gacha rivojlanadi, rivojlanish oxirgi boskichida 21 mm gacha, ba`zi xollarda undan xam kata bo’lishi mumkin.

-esterogen mikdori ortishi LG ni ajralishini stimullaydi, tuxumdonda follikula yorilishi sodir bo’ladi. Tuxum xujayra korin bo’shligiga ajraladi. YOrilgan follikula o’rniga sarik tana xosil bo’ladi.

-sarik tana asosan progesteron, esterogen va androgenlar ajrata boshlaydi. Sarik tana kichrayishida urug`lanish sodir bo’lmaganda prostoglandinlar ishtirok etadi.

-xamma steroid gormonlar xolesterindan xosil bo’ladi, uning sintezida gonodotrop ishtirok etadi: FSG, LG va prolaktin aromataza tasirida androgendan estrogen xosil bo’ladi.

3-daraja. Gipofizni oldingi bo’lagidan (FSG,LG va prolatstin)

FSG tuxumdonda follikula o’sishini donador xujayralarni proliferatsiyasini stimullaydi. LG bilan birga esterogen ajralishi kuchaytiradi, aromatazalr mikdorini oshiradi.

Prolatstin asosiy biologits funksiyasi sut bezini o’sishi laktatsiyani boshkarishi xisoblanadi. Bundan tashkari yog`larni safarbar etadi, kon bosimini tushiradi. Prolaktinni organizmdagi mikdori oshishi minustrual tsiklni buzilishiga olib keladi.

4-darja. Gipotalamo-gipofizar zonasi 3 ta yadrodan tashkil topgan. Vental, dorsal, medial rilizing omillar xosil bo’ladi va trop gormonlarni xosil bo’lishini kuchaytiradi.

Amenoroya- endokrinologiya etnokrinologiyasi xos ginekologik kasalliklarni simptomi xisoblanadi. Aksar xollarda bemor shifokorlarga menustruatsiya bo’lmasligi yoki muddatdan oldin yokolish xolatlari bilan takrorlanadi.

A : Asosiy 1,3,5; Ko’shimcha -1,2,7

6 Ayollar jinsiy azolarini yallig`lanish kasalliklari uning ayol xayot faoliyatiga xarakteri bilan bog`likligi, profilaktik ko’rinishlarini tashkil etish va uning axamiyati (2soat).

Ayollar jinsiy azolari yallig`lanish kasalliklari barcha ginekologik kasalliklarni 50-70% ni tashkil kiladi va asosan yoshlarda uchraydi. Spettsifik va nospetsifik etiologiyaga ega yallig`lanish kasaliklari farklanadi. YAllig`lanish ko’zgatuvchilari orasida stafilokokklar ( kam xolatlarda streptokokk, gonokokk, tuberkulyoz mikobakteriyalari) asosiy o’rin egallaydi. Ichak tayokchalari- enterokokk xam yallig`lanish jaroyoni sababchisi bo’lishi mumkin. Lekin aksariyat xollarda bu mikroblar mavjud yalliglanish o’chog`iga kirib oladi va ikkilamchi kasallanish chakiradi. YAllig`lanish jarayoni ko’zg`atuvchilari bo’lib trixomonada bo’lishi mumkin. Kandidomikoz zamburug`lar jinsiy azolarini yallig`lanish kasalliklari yuzaga kelishida jinsiy yo’llarni normal mikroblar asosiy rol o’ynaydi, u kuyidagi mikroorganizmlarni o’zida tutadi- tayokchasimon flora: kislotali muxit ni ush;ab turadi. Lako-batsillalar, korneobakterialar, difteroidlar.

-kokkli flora: anaerob va asosan aerob kokklar, gemolitik va nogemolitik streptokokklar, b-gemolitik streptokokk, enterokokklar. Ayrimn xollarda klebsellalar, ichak tayokchasi va kondida urugiga kiruvchi zamburug`lar malum sharoitda bu patologik jarayonlarni keltirib chikarishi mumkin.
7. Bachadon yaxshi sifat usmasi. Tuxumdon usmalari. Usmalar jarayonlari rivojida tashki muxit salbiy ta`sirlarini axamiyati (2 soat).

Bachadon miomasi xavfsiz o’smasi xisoblanadi. U o’z navbatda gormonga bog`lik organlarga tegishli. Bachadon miomasi muskul to’kimasidam xosil bo’ladi va o’zining tarkibiga miotsitlarni biriktiruvchi to’kima komponentlari, kon tomirlar peritsid plazmatik va semiz xujayralarni tutadi.

-ilgarilari bu o’sma parenxima stroma xolatiga mioma, fibroma, fibro-mioma nomiga ega bo’lgan. Mioma tugunlari soxsida muskul to’kimasi yani mononukleoz xisobga olgan xolda ko’pgina avtorlar bilan leyomioma deb atashni xisoblashgan.

Turli xil klinik variantlar (kam simptomli va simptomli) joylashishiga bog`lik xolda korin pastki kismida, mushak orasiga shillik osti kavat va oralik variantlar, o’lchamiga ko’ra (kata bo’lmagan, o’rtacha,va katta ), o’rnashishiga ko’ra ( bachadon tubi, tanasi, bo’yni, bo’yin oldi bo’lishi mumkin) O’sish xarakreri ( xakikiy va soxta) kabi varianrlar xos.

Morfologik xususiyatiga ko’ra bachadon miomasi oddiy (oddiy biriktiruvchi to’kimaning) komponentiga ega bo’lishi mumkin va proliferativ ( xujayraviy o’sma xarakteriga ega) bo’lishi mumkin.

Bachadon miomasining ko’payuvchi xujayrasiga ko’ra tomirli, epiteloid, adenomitoz, erterovenoz bo’lishi mumkin.

Eng ko’p morfologik xilma-xillik miomatoz tugunlari kuzatilasdi. Bu esa uning mezenximal kelib chikishiga egaligi (jinsiy do’mbokcha) shuningdek Miller yorig`ini selomik epiteliydan kelib chikishi bilan tushuntiriladi. Bu xujayralardan mioblastlar, stroma xuxjayralari,peritsid, fibroblatstlar, semiz xujayra va plazmatik xujaylar differentsialanadi.

-Bachadon miomasi avtonom o’sishi mumkin ( avtokrin yoki parakrin) bu o’sish faktorlar tasirida gormonga sezgir retseptorlar xosil bo’lishiga xamma o’smalar kabi bachadon miomasi o’sish va rivojlanish jarayoni yangi tomirlar xosil bo’lishi bilan boradi, bu mioangeogenez. Lekin, mioma tomirlari normal tomiradan fark kiladi chunki u past kon okimiga ega, sinusoid xarakterlidir. Proliferativ tez o’suvchi miomalarga yukori xujayraviylik, giperxrom, yukori mikdorda DNK tutadi.

A: Asosiy-1,3,5 Ko’shimcha-1,2,7.