Ozbekiston respublikasi oliy va orta maxsus ta`lim vazirligi

Windows Millenium 
Windows Millenium umumiy qo„llanishga mo„ljallangan navbatdagi tizim – Windows 98 ga 
nisbatan ko„p yangiliklarga ega, lekin keng qo„llaniladi. 
Windows XP 
Yangi Windows XP operatsion tizimi 2002 yilda chiqdi. Windows NT va Windows 2000 
g„oyalarining davomi, lekin umumiy qo„llanishga mo„ljallangan. Windows NT va Windows 2000 
larni ishlab chiqqanlar, qobiq ma‟lumotlarini birmuncha soddalashtirdilar va ancha qulay hamda 
hammabop interfeysni yaratdilar. Windows XP afzalliklaridan eng birinchisi – chiroyli interfeysdir.
Ajralgan vaqt operatsion tizimlari.
Ular masalalarning multidasturaviy rejimda ishlovini 
hamda muloqotning ko„pfoydalanuvchilar bilan interaktiv usulini ta‟minlaydigan vazifasi umumiy 
bo„lgan OTga kiradi.
* Ilova.
«Ajralgan vaqt» atamasi multidasturlashni amalga oshirishning alohida metodi va 
foydalanuvchilarning tizimga hamda o„zlarining masalalariga jamoaviy dialogli kira olishi bilan belgilanadi. 
OT ma‟lumotlarida bir vaqtning o„zida foydalanuvchi mehnat unumdorligini oshirish 
(foydalanuvchining o„z masalasiga uning bajarilishi jarayonida kira olishi hisobiga) va 
multidasturlash hisobiga HT unumdorligini orttirish imkoniyati realizatsiya qilingan. Ajralgan vaqt 
rejimi bir necha foydalanuvchilar baravariga HTning hamma hisoblash resurslariga kira oladigan 
dekillyuziya (soxta tushuncha) hosil qiladi. Har bir foydalanuvchi tizim bilan shunday muloqotda 
bo„ladiki, go„yo hamma hisoblash resurslari faqat uning bir o„ziga tegishli bo„lgani kabi: u o„zining 
masalasini zarur joyda to„xtata oladi, OXning talab qilingan jabhalarini ko„rib chiqa oladi, kelgan 
joydan «komandalar bo„yicha» o„z dasturini bajara oladi va h.k. Haqiqatda esa har bir foydalanuvchi 
o„z masalasini yechish uchun OXning yetarli zonasini, protsessor va boshqa hisoblash resurslarini 
faqat ma‟lum va yetarli darajada kichik vaqt intervali – kvant davomida oladi (kvant qiymati tizim 
dasturchilari tomonidan EHM parametrlariga bog„liq holda tanlanadi). Agar ajratilgan kvant vaqti 
tugagach masala yechilib tugallanmagan bo„lsa, protsessor boshqa masalani bajarishga o„tadi. Bunda 
OX cheklangan va NMD da joylashadi, keyingi masala esa NMD dan OXga o„tadi. 
Ajratilgan vaqt rejimida HTning o„tkazuvchanlik qobiliyati multidasturaviy rejimda 
masalalarga ishlov berishga qaraganda kam, bunga sabab – protsessorning tez-tez qayta ulanishi va 
masalaning OXdan NMDga va ko„p martalab qayta o„tishdir, ya‟ni svopinglardir. 
Foydalanuvchilar tizimlarining ko„pida ajratilgan vaqt rejimi multidasturaviy rejimda 
masalalarga paketli ishlov berish bilan uyg„unlashgan bo„ladi. Bu holda EHM OXsi paketli ishlov 
berish zonasiga va ajratilgan vaqt rejimida masalalar bajariladigan zona (yoki OX sig„imiga qarab bir 
necha zona)ga bo„linadi. Bunday uyg„unlik ajratilgan vaqt rejimida hamma foydalanuvchilar 

---

73 
o„zlarining masalalari bajarilishini to„xtatib qo„yilgan vaziyatda ham protsessorni yuklash imkonini 
beradi. 
Sanab o„tilgan OTlar ko„p ilmiy-texnikaviy masalalarni yechishda ishlatiladi. Bunda OTning 
bosh vazifasi – HTning hamma hisoblash resurslaridan samarali foydalanishni ta‟minlash va 
foydalanuvchi ishida maksimal qulayliklarga erishishdir. Lekin EHMning shunday qo„llanishlari 
mavjudki, masalan ASUda, u erda OTlar boshqacha talablarni qoniqtirish kerak. Bundan tashqari, 
muayyan foydalanuvchi ishi sharoitida vazifasi umumiy bo„lgan OTdan foydalanish ko„pincha ko„p 
tizimiy vositalarning ortiqcha ekanligini bildiradi. Bunday hollarda maxsus vazifali OTlardan 
foydalanishadi.