1.2. Kasbiy psixologiyaning boshqa fanlar bilan bog’liqligi Ijtimoiy psixologiya ko‘pgina sohalarni o‘z ichiga qamrab oluvchi amaliy fan
hisoblanib, bir tomondan psixologiya, ikkinchi tomondan odamshunoslik fanlari
doirasiga
kiradi.
Bu
fan
ijtimoiy-gumanitar
fanlarning
integrallashuvi
jarayonlarining mahsuli sifatida XVIII asrdan boshlab paydo bo‘la boshlagan.
Ijtimoiy psixologiya o‘z ichiga munosabatlar psixologiya yo‘nalishlarini qamrab
oladi. Gumanistik nuqtai nazardan muxandislik psixologiyasi muammolarini M. M.
Sherbato v (1733–1790) o‘rgana boshlagan. XIX asr oxiri va XX asr
boshlarida I. M. Sechenov, S. M. Bexterov, A. F. Koni faoliyat yuritgan davr kasb
psixologiyaning o‘sish davri hisoblanadi. Ishchi xizmatchi-xodim shaxsi
psixologiyasi ustidagi izlanishlar natija bera boshlaydi va ayni shu davrda kasbiy
psixologiyani mustaqil fan sifatida qabul qilish zarurati tug‘iladi. Kasb psixologisi
fanining rivojlanishiga S. S. Romanov, M. I. Enikeev, V. L. Vasilevlar katta hissa
qo‘shganlar. Kasb psixologiyasi ilmiy-amaliy fan sifatida birinchidan, muxandis
texnik xodim xulqi (axloq, ijtimoiy fikr, ijtimoiy stereotiplar); ikkinchidan, xulq
(shaxsining xulq-atvori, texnik stereotip, guruh tarkibi, tuzilishi, vaziyat, texnik
xodimning shaxsi, xulq-atvori va ularning xulq genezisdagi roli); uchinchidan,
injenerlik faoliyati (profilaktik faoliyat psixologiyasi,
mehnat faoliyati
psixologiyasi kabilarning psixologik asoslarini ishlab chiqadi. Kasb psixologiyasi
bir qator vazifalarni, jumladan, texnik muxandislik faoliyatida alohida shaxs, guruh
va jamoalarga ta‘sir qilishning psixologik qonuniyatlarini o‘rganish; ikkinchidan,
munosabatlarni mustahkamlash, muxandislik ishlarining samaradorligini oshirish
bo‘yicha ilmiy tavsiyalarni ishlab chiqish kabi vazifalarni hal qiladi.
