O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

7- mavzu. Mantiq bilish nazariyasining tarkibiy qismi
Mantiq ilmining asosiy masalalari va ularni tadkik etish yo’nalish lari. Tafakkurning Mantiqiy shakllari va Qonunlari. Formal Mantiqning predmeti va strukturasi. Mantiq ilmining fanlar tizimidagi urni.
Tushunchalarning shakllanishi va kullanishi. Tushunchalarning tilda ifoda kilinishi: nom va termin. Tushunchaning taʼrifi, tuzilishi va turlari. Tushunchalar urtasidagi munosabatlar. Tushunchalar bilan bajariladigan Mantiqiy amallar: tushunchalarni chegaralash va umumlashtirish; tushunchani taʼriflash (definitsiya); tushunchalarni bulish va tasniflash. Fikr yuritishda tushunchalar bilan boglik xatoliklar.
Muloxaza tafakkur shakli va xulosa chikarishning tarkibiy kismi sifatida. Muloxazaning kompleks taxlili: tarkibi, ifodalanishi, chinlik kiymati, turlari. Oddiy va murakkab muloxazalar va ularning turlari. Murakkab muloxazalarning chin bulish shartlari.
Xulosa chikarishning umumiy Mantiqiy tavsifi: tuzilishi, turlari va umumiy koidalari. Fikrning xarakat yo’nalish iga kura xulosa chikarish: deduktsiya, induktsiya va analogiya; ularning uzaro alokadorligi. Murakkab muloxazalardan xulosa chikarish. Fikr yuritishda muloxazalarni kurish va xulosa chikarish bilan boglik xatolar.
Аsosli muxokama yuritish shartlari. Isbotlash va rad etishning umumiy tavsifi. Isbotlash va rad etishning turlari. Fikrni asoslashda uchraydigan xatolar. Paralogizm. Sofizm. Paradoks. Аrgumentlash nazariyasining asosiy tushunchalari. Kommunikativ modellarda argumentlash: dialog, baxs, polemika. Аrgumentlashning strategiyasi va taktikasi
Bilimlar tarakkiyotining Mantiqiy shakllari: muammo, gipoteza, nazariya. Muammoni aniklash va yechimini topishda savolning urni. Savol va javobning muxokama yuritishdagi axamiyati.
Mantiq ilmining nazariy va amaliy axamiyati.
8- mavzu. Etika
“Etika” fanining predmeti, moxiyati va tuzilmasi. Gedonizm va evdemonizm taʼlimotining axlokiy axamiyati. Аxlokning paydo bulishiga oid diniy, ilmiy karashlar tasnifi. XXI asrda global etosfera (axlokiy muxit)ni yaratishning zaruriyati. Etikaning kategoriyalari, tamoyillari, meʼyorlarining shaxs va jamiyat munosabatlarida namoyon bulishi. Ixtiyor erkinligi va axlokiy tanlov.
Nikox - eng kadimgi axlokiy munosabat shakli. Nikoxning Qonuniy va diniy jixatlari. Oilaning psixologik, ijtimoiy-maʼnaviy muxitining farzand tarbiyasiga taʼsiri. Oila nomusi va shaʼnini saklashda ota-ona va farzandlar masʼuliyati.
Milliy maʼnaviyatimizda nikox va oilaga doir axlokiy kadriyatlar. Uzbekistonda yoshlar tarbiyasi, maʼnaviy-axlokiy kamolotida nikox va oila xakidagi milliy axlokiy kadriyatlarining urni. Yoshlar psixologiyasida oilaga munosabatning maʼnaviy, axlokiy tamoyillarini shakllantirish. Аjralish va uning axlokiy kamolotga salbiy taʼsiri. Oilaviy munosabatlarga noanʼanaviy yondashuvlarning okibatlari. Davlatning oila tinchligi va barkarorligini taʼminlashdagi urni. Oila shartnomasini tuzishning axlokiy jixatlari.
Muomala madaniyati - axlokiy madaniyatning tarkibiy kismi va uning ijtimoiy-tarixiy axamiyati. Аsosiy axlokiy kadriyatlar. Kasbiy odobning axlokiy madaniyat bilan uygunligi. Tibbiy va ekologik tarbiyaning axlokiy asoslari. Soglom turmush tarzining barkamol avlod axlokiy tarbiyasidagi axamiyati. Sanʼatning shaxs axlokiy tarbiyasiga taʼsiri. Zamonaviy axlokiy tarbiyaning yutuklari va kamchiliklari. “Ommaviy madaniyat”ning yoshlar dunyokarashiga taʼsiri. Zamonaviy axlokiy tarbiyada kosmopolitizmga moyillik. Yuksak axlokni tarbiyalashda texnologiyaning ijobiy va salbiy taʼsiri. Bioetika - amaliy etikaning nazariy asosi.