O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

Ekvivalent tok usuli. 
Motordagi isroflar taxminan uning chulg‘amlardagi tok qiymati kvadratiga 
proporsional. Motor chulg‘amlaridan o‘tadigan tok grafigini bilgan holda, har 
bir aniq rejim uchun tok qiymatini aniqlashimiz mumkin. Va aynan anna shu 
tok motorning qizishini keltirib chiqaradideb qabul qilamiz. (I
e
). 
I
e
= 
.
(12.2) 
Shunda motorni qizishga tekshirish sharti quyidagicha bo‘ladi 
I
e
≥ I
nom
.
(12.3) 
Ekvivalent moment usuli. 
Agar motor momenti toka proporsional bo‘lsa, ekvivalent moment usulidan 
foydalanish mumkin. 
Ekvivalent moment – yuklamaning shunday doimiy momentki, uning 
ta’sirida dvigatetel mexanizm ishi grafigiga asosan o‘zgaruvchan moment singari 
qiziydi. 
M
e
 
= 
.
(12.4) 

---

332 
Shunda motorni qizishga tekshirish sharti quyidagicha bo‘ladi 
M
e 
≤ M 
n
 
Bu usul mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok motorlari uchun, va boshqa 
asinxron dvigaellari uchun moment toka proporsional bo‘lgan hollarda qo‘llaniladi. 
Ekvivalent quvvat usuli. 
Agar motor tezligi kam o‘zgarsa va uni momentga va tokka proporsional deb 
olsak, ekvivalent quvvat quyidagicha bo‘ladi: 
Р
e
= 
(12.5) 
Shunda motorni qizishga tekshirish sharti quyidagicha bo‘ladi 
P
e 
≤ P
n
 
(11.2); (11.4); (11.5) formulalar dviatel to‘xtab turganda uning sovutish tizimi 
to‘xtaganligi sababli sovutish sustlashish shartlarini inobatga olmaydi. Buni 
e’tiborga olgan holda yanada aniqroq formulani hosil qilishimiz mumkin 
I
e
= 
, 
Bu yerda = =0,5 motor yurgizilganda va tormozlashishda sovutishni inobatga 
oluvchi koeffitsient. 
= 0,3 – motor to‘xtab turgandagi sovutish pasayishini inobatga oluvchi 
koeffitsient. 

---

333