O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

1.1.1.   Prokariotlarning tuzilishi 

       Ko`pchilik  prokariotlar  rigid  hujayra  devoriga  va  uning  ostida  joylashgan  tsitoplazmatik  membranaga  ega. 

Hujayra  devorining  tuzilishi  va  tarkibi  muhim  taksonomik    belgi  bo`lib,  uning  asosida  prokariotlar  quyidagi 

guruhlarga  ajratiladi:  grammusbat,  grammanfiy,  hujayra  devoriga  ega  bo`lmagan  bakteriyalar  va  arxeylar. 

Grammusbat  bakteriyalar  tarkibida  grammanfiylarga  nisbatan  hujayra  devoridagi  murein  (peptidoglikan)  miqdori 

ancha ko`p bo`lib, tashqi membrana ham bo`lmaydi. Arxebakteriyalar murein o`rnida, asosan, psevdomurein tutadi. 

      Aksariyat  bakteriyalar  yuzasida  fimbriyalar  yoki  pililar,  harakatchan  bakteriyalarda  esa  xifchinlar  bo`ladi. 

Ko`pchilik  bakteriyalar  yuzasida  turli  qalinlikdagi  kapsulalar  bo`ladi.  Ular  asosan,  polisaxarid,  glikoproteid  va 

polipeptidlardan tuzilgan. 

  

Prokariotlarning  ichki  hujayraviy  tuzilishi  oddiy.  Ko`pchilik  bakteriyalar  kiritmalar  tutadi.  Ular  orasida 

sitoplazmatik membrana hosilalari ajratiladi; fototroflarda xromatofor va tilakoidlar, nitrifikator va metan oksidlovchi 

bakteriyalarning  ichki  membranalari  bor.  Ba'zi  bakteriyalar  gaz  vakuolalariga  (aerosomalar)  ega.  Aksariyat 

bakteriyalar  hujayralarida  zahira  moddalar  bo`ladi.  Ba'zi  spora  hosil  qiluvchi  turlar  oqsil  tarkibidagi  parasporal 

tanachalarga ega.