O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

XULOSALAR

Iqtidorli bolalar va iste’dodli yoshlar bilan ishlash metodikasi yuzasidan quyidagi xulosalarni chiqarish imkonini beradi:

1. 
   Iqtidor va iste’dod belgilari - bu iqtidorli boldaning real faoliyatida namolyon bo’luvchi va uning qarakatlarini kuzatish natijasida baholanuvchi xususiyatdir. Iqtidorlilik belgilari faoliyatni amalga oshirish darajasi bilan bog‘liqdir. Iqtidorlilik belgilarini muhokama qilishdan avval xoxlayman va "qila olaman" tushunchalarini muxokama qilish kerak. Shuning uchun xam iqtidorlilik belgilari iqtidorli 2 muhim jixatini o’zida mujassam etadi: instrumental va motivasion instrumental-bu uning faoliyati usulini xarakterlaydi. Motivasin- bolaning faoliyatining u yoki bu tomoniga, qolaversa o’z faoliyatiga munosabatini xarakterlaydi.
   
2. 
   Iqtidor va iste’dod tushunchalarining о‘rganilganlik holatida shaxs faolligi qanchalik bo’lsa iqtidor ko’rinishi qam shunchadir. Shu bilan bir qatorda shuni ta'kidlash joizki, bularninig barini mazmun jixatda yirik guruxlarga birlashtirib klasifikasiyalash mumkin. qar bir faoliyat guruxi faoliyatni muvoffaqqiyatli amalga oshirish uchun zarur bo’lgan muayyan bir qobiliyatlar guruxiga extiyoj sezadi. Ushbu yondashuv natijasida AqSh ta'lim qo’mitasi 6ta soqani ajratib ko’rsatadi: intellektual, akademik intilishlar, ijodiy tafakkur, muloqot va liderlik,
   

badiiy faoliyat, psixomotor qobiliyatlar. "Maxsus qobiliyatlar" atamasi tadqiqotlardagi testologik yunalishida intellektni o’lchash birinchi o’ringa chiqqanida kirib keldi. Badiiy, musiqiy, texnik va boshqa shu kabi maxsus qobiliyatlar IQ ga qo’shimcha sifatida ko’rilgan.

3. 
   Iqtidorli va iste’dodli bolalar taraqqiyotini tadqiq qilish metodlari Iqtidorlilikni quyidagi mezonlarga binoan turlarga ajratish mumkin: Faoliyat turi va uning psixik soqadagi o’rniga ko’ra turlari; shakllanganlik darajapsiga ko’ra turlari; namoyon bo’lishiga ko’ra turlari; turli faoliyat turlarida namoyon bo’lishi kengligiga ko’ra turlari hamda yosh davr taraqqiyoti xususiyatlariga ko’ra turlari.
   
4. 
   Bolalar iqtidori va iste’dodini rivojlantirish omillari iqtidorli bolalarni aniqlash juda murakkab jarayon bo’lib mutaxasislardan yuqori malakani talab qiladi. Psixodiagnostika metodlari qar bir shaxs, ayniqsa o’qituvchi iqtidorli bola qaqida tushunchaga egadir bu tasavvurlarni shakllanishiga bizning turli boallar bilan muloqotda bo’lishimiz, ularni kuzatishimiz va o’zaro qiyoslashimiz asos bo’lib xizmat qiladi. Lekin, bu tasavvurlar sub'ektivlikdan yiroq emas. qolaversa, iqtidorlilik qaqidagi tasavvurlar jamiyat eqtiyojiga boqliq qolda o’zgarib turadi. Turli tarixiy davrlarda iqtidorlilikning turli ko’rinishlari bo’lgan: qadimda jangovor qobilyaitlar qadrlangan. O’rta asrlarda qarb falsafasida mantiqiy fikrlovchi e'zozlangan bo’lsa, bizning davrimizda muammoni qal qilishda yangilikka, noan'anaviylikka intilish qayotiy chigalliklarni yecha olish qobiliyati tushuniladi. Agar biz 4 yoshli bolani mustaqil kitob o’qiyotganini, 5 yoshli bolani mashinkada o’zining qikoyalarini terayotganini, 9 yoshli bolani oliy matematika tenglamalarini yechayotganini ko’rsak, ularning iqtidorigi shubqa qilmaymiz.
   

47 b.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RUYXATI

1. 
   О‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi. – Toshkent: О‘zbekiston, 1992. –
   

2. 
   Karimov I. Barkamol avlod – О‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. –
   

Toshkent: Sharq, 1997. – 64 b.

3. 
   Karimov I. Barkamol avlod orzusi. – Toshkent: Sharq, 1999. –181 b.
   
4. 
   Karimov I.Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yо‘lida. T. 6. – Toshkent:
   

О‘zbekiston, 1998. – 429 b.

5. 
   Karimov I.A. О‘zbekiston XXI asr bо‘sag‘asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. – Toshkent: О‘zbekiston, 1997. – 430 b.
   
6. 
   Karimov I. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. – Toshkent: Ma’naviyat, 2008. – 176 b.
   
7. 
   Godfrua J. Chto takoye psixologiya: V 2-x t. T.1. Per. s frans. M., Mir, 1992. -496 s.
   
8. 
   Karimova V.M., Akramova F.A. PsixologiY. T.: 2000, 185 b.
   
9. 
   Karimova V.M. Ijtimoiy psixologiya va ijtimoiy amaliyot. T.: 1999, 94 b.
   
10. 
    Drujinina V. PsixologiY. Uchebnik. Piter, 2004.
    
11. 
    Bolotova A.K, Makarova I.V. Prikladnaya Psixologiya: Uchebnik dlya vuzov.- M.Aspekt Press, 2002 – 383 s.
    

12. 
    G‘oziyev E.G. Umumiy psixologiY. Toshkent. 2002.1-2 kitob.
    
13. 
    G‘oziyev E.G. Muomala psixologiyasi. T-2001.
    
14. 
    Vedenskaya L.V, Pavlova L.A. Delovaya retorika: uchebnoye posobiye dlya vuzov.- M.:IKS “MarT”, 2004-512 s.
    
15. 
    Nemov R.S. Prakticheskaya Psixologiya Poznaniye sebya: Vliyaniye na lyudey:Posobiye dlya uch-sya-M:Gumanit. Izd.Sentr VLADOS, 2003, - 320 s.
    
16. 
    www.expert.psychology.ru
    
17. 
    www.psycho.all.ru
    
18. 
    www.psychology.net.ru
    

ILOVALAR

1-ilova

1. 
   rasm. Intellektual oromgohda iste’dodli bolalar bilan ishlash jarayoni.
   

2-ilova

2. 
   rasm. Intellektual oromgohda iqtidorli bolalar bilan ishlash jarayoni.