Qishloq xo’jaligi yalpi ishlab chiqarishining hajmini quyidagi formula yordamida hisoblash mumkin:
Bu yerda, qishloq xo’jalik korxonalarida yalpi ishlab chiqarilgan mahsulotlar qiymati;
boshqa tashkilotlar tarkibidagi yordamchi xo’jaliklarda ishlab chiqarilgan qishloq xo’jalik mahsulotlar qiymati;
qishloq xo’jaligiga xizmat qiluvchi korxona va tashkilotlar tomonidan bajarilgan xizmatlar hajmi.
Yalpi qo’shilgan qiymat qanday aniqlanadi? Bu yalpi ishlab chiqarish hajmidan oraliq iste’mol hajminichegirib tashlash orqali aniqlanadi:;
- qishloq xo’jaligining yalpi ichki mahsulotidir.
Sof qo’shilgan qiymat qanday aniqlanadi?Qishloq xo’jaligida yaratilgan yalpi qo’shilgan qiymatdan asosiy kapital iste’moli hajmini (amortizasiyasini) chegirib tashlash orqali sof qo’shilgan qiymat hajmi aniqlanadi; :
bu yerda asosiy kapital amortizasiyasi.
Sof qo’shilgan qiymat qishloq xo’jaligining sof ichki mahsuloti bo’lib hisoblanadi.
Qishloq xo’jaligi yalpi foydasi qanday aniqlanadi?Yalpi foydani aniqlash uchun yalpi ichki mahsulot qiymatidan mehnat haqi , ishlab chiqarishga va importga xisoblangan soliqlarni chegirib tashlash kerak: .
Qishloq xo’jaligi sof foydasi qanday aniqlanadi?Yalpi foydaga mahsulot ishlab chiqarish va sotishga berilgan subsidiyani qo’shib, asosiy vositalar amortizasiyasini ayirib tashlash orqali sof foyda aniqlanadi:
Qishloq xo’jalik mahsulotlari dinamikasining statistik tahlili indeks usuli yordamida amalga oshiriladi. Tahlilda quyidagi 3-ta umumiy indeksdan foydalaniladi:
1. Mahsulotlar hajmi umumiy indeksi:
2. Mahsulotlar fizik miqdori umumiy indeksi:
3. Mahsulotlar bahosi umumiy indeksi:
Har bir mahsulotni sotishdan olingan yalpi foyda qo’shilgan qiymatning bir qismi bo’lib hisoblanadi va u sotilgan mahsulot qiymati bilan ishlab chiqarish tannarxi orasidagi farq tariqasida aniqlanadi. Buni hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalanamiz: .
Bunda, q-sotilgan mahsulotning fizik miqdori., p-o’rtacha sotish bag’osi., z-sotilgan bir birlik mahsulot tannarxi.
Yalpi foyda dinamikasining nisbiy o’zgarishini yalpi foyda umumiy indeksi orqali aniqlanadi:
Ushbu o’zgarish uch omil hisobiga sodir bo’ladi. Ushbu omillarning yalpi foydaning o’zgarishiga ta’sirini quyidagi uch indeks orqali aniqlash mumkin:
1.Sotilgan mahsulot fizik miqdori umumiy indeksi:
2.Baho umumiy indeksi:
3.Tannarx umumiy indeks:
Dostları ilə paylaş: |
