O’zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

13.1. O’simlikchilik mahsulotlarini ishlab chiqarish bo^,yicha biznes-reja bajarilishining tahlili

O’simlikchiliklda ishlab chiqarilgan mahsulot biznes-rejasi bajarilishini tahlil etishda solishtirish, farqlash, zanjirli bog’lanish, balansli bog’lanish, guruhlash kabi usullardan foydalaniladi.

Solishtirish usuli orqali ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori va hajmining o’zgarishi (oshgan yoki kamayganligi) aniqlanadi, masalan buni paxta yalpi hosili misolida ko’rsatamiz. Hisobot yilidagi paxta yalpi hosilini rejadagi yoki bazis yilidagi yalpi hosiliga solishtirib, o’zgarishi aniqlanadi. ∑M₁ X₁ – ∑M₀ X₀ = ± ∆ mx

Ishlab chiqarilgan paxta yalpi hosili miqdori (natija) bevosita ikkita omil ta’siri ostida o’zgaradi:

1.paxta maydonining o’zgarishi;

2. paxta xosildorligi darajasining o’zgarishi.

Biz bu yerda “Farqlash” usuli yordamida aniqlash tartibini keltirdik:

Paxta yalpi hosili o’zgarishiga paxta maydoni o’zgarishining ta’siri;

(M₁- M₀). H_o =± ∆m

Paxta yalpi hosili o’zgarishiga xosildorligi darajasi o’zgarishining ta’siri: (H₁- H₀)× M₁ =±∆x

Omillar ta’sirlarining yig’indisi natijaning umumiy o’zgarishiga teng kelishi kerak:

O’simlikchilikda yetishtirigan boshqa mahsulotlar(g’alla, sabzavot kabi mahsulotlar) miqdori o’zgarishini tahlil etish usuli paxtanikidan farq qilmaydi.Shuning uchun yuqorida keltirilgan usuldan foydalanib, tahlilni hurmatli o’quvchi amalga oshirishingiz mumkin.