O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

8.3.Asosiy fondlardan foydalanish samaradorlik korsatkichlarini hisoblash va 
tahlil qilish uslubi. 
Qishloq xo‟jalik korxonalarida ishlab chiqarishning rivojlanishi va 
samaradorligining oshishi ko‟p jihatdan asosiy ishlab chiqarish vositalari (fondlari)dan
foydalanish darajasi ga bog‟liq bo‟ladi.
Asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanish samaradorlik 
ko’rsatkichlari va ularning hisobi: 
1. Fond qaytimi
:
𝑭𝑸 =
𝒀𝑴
𝑨𝑰𝑭
2. Fond sigimi
:
𝑭𝑺 =
𝑨𝑰𝑭
𝒀𝑴
3. Fond rentabelligi
:
𝑭𝑹 =
𝑺𝑭
𝑨𝑰𝑭
Biz bu yerda fondlardan foydalanish samaradorligining tahlilini fond qaytimi 
ko‟rsatkichi misolida ko‟rib chiqamiz Tahlilni solishtirish va zanjirli bog‟lanish 
usullaridan foydalanib, amalga oshirdik. 
Fond qaytimi darajasining umumiy o‟zgarishi
:
.
𝒀𝑴
𝟏
𝑨𝑰𝑭
𝟏
−
𝒀𝑴
𝟎
𝑨𝑰𝑭
𝟎
= ±∆
𝑨𝑰𝑭,𝒀𝑴
Fond qaytimi darajasining o‟zgarishiga omillar tasirini aniqlash
:
. 
1.Asosiyfondlar hajmi o‟zgarishining tasiri
:
𝒀𝑴
𝟎
𝑨𝑰𝑭
𝟏
−
𝒀𝑴
𝟎
𝑨𝑰𝑭
𝟎
= ±∆
𝑨𝑰𝑭
 
2.Yalpi mahsulot hajmi o‟zgarishining tasiri:
𝒀𝑴
𝟏
𝑨𝑰𝑭
𝟏
−
𝒀𝑴
𝟎
𝑨𝑰𝑭
𝟏
= ±∆
𝒀𝑴
Omillar tasirlarining yig‟indisi fond qaytimining o‟zgarishiga teng kelishi 
kerak:
∆
𝑨𝑰𝑭
± ∆
𝒀𝑴
= ±∆
𝑨𝑰𝑭,𝒀𝑴
 

---

32 
Nazorat savol va topshiriqlar 
1. Yerdan foydalanish samaradorligi darajasi qanday aniqlanadi va u nimani bildiradi? 
2. Suvdan foydalanish samaradorligi nimani bildiradi va u qanday hisoblanadi? 
3.fond qaytimi qanday hisoblanadi va uning o‟zgarishiga nechta omil ta‟sir qiladi?