O’zbekiston Respublikasi Qurilish Vazirligi Toshkent Arxitektura Qurilish Instituti

---

O’zbekiston Respublikasi Qurilish Vazirligi

Toshkent Arxitektura Qurilish Instituti

Arxitektura fakulteti

“Iqtisodiyot va ko`chmas mulkni boshqarish” kafedrasi

“Xorijiy investitsiyalar” fanidan

TAQDIMOT

Mavzu:  Erkin iqtisodiy hududlarni tashkil etishda horijiy investitsiyalarni o’rni

Guruh: 3-17 QHALTE

Talaba: Voxidov Otabek

Tekshirdi: Kat. O`qt. Ashurova Z.

Toshkent-2021

---

Erkin iqtisodiy hududlarni tashkil etishda horijiy investitsiyalarni

o’rni



REJA:



1. Erkin iqtisodiy hudud



2. 

Erkin iqtisodiy hududlarni tashkil etishda horijiy

investitsiyalarni o’rni



3. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida

mamlakatimizda erkin iqtisodiy zonalarga investitsiyalar

jalb qilish istiqbollari

---

Erkin iqtisodiy hudud



Erkin iqtisodiy zonalar

-davlatlararo

kelishuvlarga yoki maxsus qonunlarga muvofiq, 

xoʻjalik va tashqi iqtisodiy faoliyat bilan

shugʻullanish uchun imtiyozli soliq, moliya, huquqiy

sharoitlar joriy qilinadigan muayyan hududlar. 

Xorijiy va mahalliy tadbirkorlarni jalb etish

maqsadlarida tashkil etiladi va ularda zarur ishlab

chiqarish va ish yuritish infratuzilmasi barpo etiladi. 

Erkin iqtisodiy zonalarz. koʻp hollarda davlatlararo

tutash hududlarda (bir necha davlatlarning

chegaralari tutashgan hudud), xalqaro aeroportlar, 

port shaharlarda yoki transport yoʻllari tutashgan

hududlarda tashkil etiladi.

---



Erkin iqtisodiy zonalarda

alohida xalqaro huquqiy status joriy etiladi. Lekin u qayerda

joylashishidan qatʼi nazar, shu mamlakatning ajralmas boʻlagi hisoblanadi, barcha amaliyotlar (yer

ajratish, firma va kompaniyalarni tashkil etish, chegaradan yuklarni, tovarlarni olib kirish va olib

chiqish, boj toʻlovlari, soliq toʻlovlari boʻyicha imtiyozlar, qaysi valyuta yoki valyutalar toʻlov

vositasini oʻtashi, hududni boshqarish tartibi va boshqalar) qabul qilingan qoidalar asosida tezkorlik

bilan bajariladi. Erkin iqtisodiy zonalarz.ni tashkil etishdan maqsad koʻplab yangi texnologiya, 

investitsiyalarni jalb qilib, rivojlangan iqtisodiy makon yaratish va shu yoʻl bilan mamlakat

iqtisodiyotini tezkorlik bilan rivojlantirishdir.



Erkin iqtisodiy zonalarni

hozirgi zamon iqtisodiy integratsiya jarayonlarining mahsuli, deb 

qarash unchalik toʻgʻri emas. Uning tarixi juda koʻhna. Erkin iqtisodiy zonalarz. tarixi mil. boshlariga

borib taqaladi. qadimiy finikiyaliklar, yunonlar va rimliklar savdo ishlarini rivojlantirish maqsadida

chet el savdo kemalarining oʻz portlariga erkin kiribchiqishini va ularning xavfsizligini

taʼminlaganlar. 16 va 17-asrlarda Yevropaning qator shaharlari oʻzlarini "erkin savdo shaharlari" 

deb eʼlon qilganlar. Buyuk Amir Temur davrida Samarqand ana shunday erkin savdo markazi

boʻlgan, mamlakatning barcha karvon yoʻllari hokimiyat himoyasiga olingan.

---

Erkin iqtisodiy zonalar

ning har xil turlari mavjud: erkin omborxonalar, erkin bojxonalar zonalari, ilmiytexnika zonalari. Ular AQShda

texnoparklar, Yaponiyada texnopolislar deb ataladi. Shuningdek, maxsus iqtisodiy zonalar (asosan, eksportga ixtisoslashgan) ham mavjud. 

Dastlabki Erkin iqtisodiy zonalarz.lardan biri Irlandiyada "Shennon" aeroportida (1959) tashkil etilgan edi. Keyinroq shunday zona Angliyadagi

"DogAylend" aeroportida paydo boʻldi. Baʼzi Erkin iqtisodiy zonalarz,lar ancha yirik hududlarda tashkil etiladi. Mas, Braziliyadagi Manaus, 

Xitoydagi maxsus iqtisodiy hudud "Shenjen" va boshqalar shunday zonalardir. Jahon amaliyotida Erkin iqtisodiy zonalarz.lar rivojlangan (Buyuk

Britaniya, Germaniya, Niderlandiya, AQSH va boshqalar), shuningdek, rivojlanayotgan (Braziliya, Koreya Respublikasi, Malayziya va boshqalar) 

mamlakatlarida ham tashkil etildi. Erkin iqtisodiy zonalarz.ga chet el kapitalini jalb qilish Xitoy siyosatida ancha keng qoʻllanildi. 20-asr 

oxirlarida Erkin iqtisodiy zonalarz.lar Birlashgan Arab amirliklari, Rossiya va Polshada tashkil etildi. Rossiya va Xitoy hamkorligida tashkil etilgan

Blyagovanichensk — Xeyxe, Qora dengiz boʻyi, Kaliningrad viloyatidagi "Yantar" Erkin iqtisodiy zonalarz.lari ham shunday makonlardir. Hozir

jahonda 600 dan ortiq Erkin iqtisodiy zonalarz. mavjud.

---



Oʻzbekistonda

Erkin iqtisodiy zonalar

gʻoyasi milliy

iqtisodiyot taraqqiyoti uchun ijobiy baholandi. Shu bois 

1996 yilning 25 aprelda mamlakat parlamenti

Oʻzbekiston Respublikasining "Erkin iqtisodiy zonalar

toʻgʻrisida" qonunini qabul qildi. Bu qonun chet el 

investitsiyalari, savdo va sanoat sohalarining

rivojlanishi, aholini ish bilan taʼminlashni yaxshilash

uchun qulay sharoit yaratishga meʼyoriyhuquqiy asos

yaratdi.

---