6. KEYSLAR BANKI
1-KEYS.Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida jigar keltirildi.
Unda oq chinnisimon bo`laklar mavjudligi ko`rinyabdi. Qaysi moddalarga tahlil olib
borish zarur. Muammoning yechimini izohlang
.
Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
2-KEYS.Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida halok bo`lgan inson
murdasi keltirildi. Uning miyasidan achchiq bodom hidi kelyapdi. Qaysi
310
moddalarga tahlil olib borish zarur. Yechimini bayon eting
. Sud-kimyo tahlilini
o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
3-KEYS.Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida inson murdasi
keltirildi. Oshqozon shilliq qavatlari kuchli yallig`lanishga ega. Qaysi moddalarga
tahlil olib borish zarur. Yechimini bayon eting
. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
4-KEYS.Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida peshob keltirildi.
Peshob rangi qizil rangda. Qaysi moddalarga tahlil olib borish zarur. Yechimini
bayon eting
. Nima uchun peshob rangi qizil. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
5-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasigao`t o`chiruvchilardan birining qoni tahlil
uchun keltirildi. Zaharlanish kimyoviy modda bilan sodir bo`lgan. Dastlabki
tahminlar qaysi modda uchun tahlil olib borishni ko`rsatadi? Yechimini aniq faktlar
bilan izohlang
. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
311
6-KEYS.Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida spirtli ichimlik
ichib aftomobil halokatiga uchragan kishi qoni va peshobi keltirildi. Qon tarkibida
peshobdan ko`ra ko`proq miqdorda etil spirit aniqlandi. Vaziyatni izohlang
. Sud-
kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
7-KEYS.Gaz suyuqlik xromatografining ishlash prinsipini bayon eting
. Etil spirit
tahlili misolida
sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
8-KEYS. Mineralizasiya jarayonida qora rangdagi bug`lar miqdori ko`paydi.
Qanday xodisa yuz bergan
.Sababi va yechimini izohlang. Sud-kimyo tahlilini
o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
9-KEYS. ―X‖ ismli shaxs rentgenga tushib tekshiruvdan o`tgach uyiga kelib
sog`lig`i yomonlashdi
. Kechga borib olamdan o`tdi. Sud-kimyo ekspertizasiga uning
oshqozoni ichidagi massasi bilan yuborildi. Xodisani izohlang. Qaysi modda uchun
tahlil olib boriladi? Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
312
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
10-KEYS. Ob`yekt mineralizasiya qilinganda mineralizat rangi sarg`ish yashil
bo`lib chiqdi
. Sabab va yechimini tushuntiring. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
11-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida murda a`zolari
keltirildi. Patologik tekshiruv o`pka to`qimalari va qizil o`ngachda qon quyulish
alomatlarini ko`rsatdi. Buyrakda nefrit kasalligi kuzatilgan. Xodisaning sabab va
yechimini tushuntiring. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
12-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida murda a`zolari
keltirildi. Yo`llanmada mishyak metaliga tahlil olib boorish zarurligi yozilgan. Sud-
kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
313
13-KEYS. Zaharlanish yuz bergan. Patologoanotomik tekshiruvlar ichki a`zolar
shilliq qavatida qizarishlar, a`zolarning shishgan holati va buyrakda sulema
nefrozini ko`rsatdi. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
14-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida peshob keltirildi.
Peshob rangi qizil rangda. Tahlil o`tkazib, dalolatnoma tuzilsin
.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
15-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida qon keltirildi.
Organik zaharli moddalarga tahlil olib borish zarur. Kimyogarning ish rejasi qaysi
tartibda kechishi kerak? Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
16-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida murda a`zolari
keltirildi. Peshob rangi qizil rangda. Buyraklarda nefrit alomatlari, qon tahlili
metgemaglobinemiyani ko`rsatdi. Qaysi moddalarga tahlil olib borish zarur.
Yechimini bayon eting
. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
314
17-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt murda a`zolari keltirildi.
Klinik tekshiruvlar hech qanday kasallik alomatlarini qayd etmagan. Lekin yurak
yetishmovchiligidan o`lim sodir bo`lgan. Yechimini bayon eting
. Sud-kimyo
tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
18-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida murda a`zolari
keltirildi. Tashqi tahlil muskullarda tetanik tirishish kuzatilgan. Qaysi moddalarga
tahlil olib borish zarur. Yechimini bayon eting
. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
19-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasi o`tkazilganda mureksid reaksiyasi ijobiy
natija berdi. Qaysi moddalarga tahlil olib borish zarur. Yechimini bayon eting
.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
20-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasiga organik zaharlarga tahlil olib boorish uchun
yo`llanma bilan biologik ob`yekt keltirildi. Nordonlashtirilgan suv usulida ajratma
olinganda suvli qatlamda yod anioni aniqlandi. Qaysi moddalarga tahlil olib borish
zarur. Yechimini bayon eting
. Sud-kimyo tahlilini davom ettiring.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
315
21-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt keltirildi. Barcha tahlillar
tropan alkaloidlariga musbat natija berdi. Lekin zaharlanish yuz bermagan. Buni
qanday isbotlash zarur. Yechimini bayon eting
.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
22-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida qon va peshob
keltirildi. Zaharlanish alomatlari kokainga o`xshash. Qaysi moddaga tahlil olib
borish zarur. Yechimini bayon eting
.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
23-KEYS. Yurak-qon tomir kasalliklari bilan kasallangan bemor antiaritmik dori
vositalarining dozasini oshirib qabul qilgani tufayli zaharlanish yuz berdi. Sud-
kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
24-KEYS. ―T‖ ismli bemor antidepressant dori vositalarining dozasini oshirib
qabul qilgani tufayli zaharlanish yuz berdi. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
316
25-KEYS. Toshkent viloyatida jinoyat sodir etilib, avtomobil ichida yondirib
yuborilgan 3 nafar murda a`zolari topilgan. Inson avval o`ldirilib, so`ngra izini
yo`qotish uchun yondirib yuborilganmi, yoki tiriklay yondirilganmi?
Sud-kimyo
tahlilini o`tkazing
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
26-KEYS. Sud-kimyo tahlili natijasida olingan ajratma ishqoriy sharoitni
ko`rsatdi
. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing. Murda cherish natijasida hosil bo`ladigan
amiakni xisobga oling.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
27-KEYS. Sud-kimyo ekspertizasiga biologik ob`yekt sifatida murda a`zolari
keltirildi. Patologoanotomik tekshiruv o`tkazilganda ichki a`zolarda qon quyilish
alomatlari, oshqozon-ichak tizimida o`ziga xos qo`lansa xidli merkaptan hidi
sezilgan. Yechimini bayon eting
. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
Muammo turi
Kelib chiqish sabablari
Hal etish yo`llari
28-KEYS. 5 yoshli ―M‖ ismli qizaloq ―Coca-cola‖ ichimligidan bo`shagan
idishda suv ichib, birozdan so`ng qayd qila boshlagan. Kasalxonaga yetib borguncha
og`zidan ko`pik ajralib olamdan o`tgan
. Sud-kimyo tahlilini o`tkazing.
317
7.
MUSTAQIL TA‘LIM MAVZULARI
Toksikologik kimyo fani bo‘yicha talabalar mustaqil ishi O‘zbekiston
Respublikasi OO‘MTVning 2005 yil 21 fevral 34-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan
―Ta‘lim mustaqil ishini tashkil etish‖ to‘g‘risidagi Namunaviy nizom asosida
Toshkent farmasevtika instituti bo‘yicha ishlab chiqilgan. Talabalar mustaqil ishi
mavzusi farmasiya va kasbiy ta‘lim yo‘nalishi bo‘yicha 115 soatdan rejalashtirildi.
Talabalar mustaqil ishi auditoriyadan tashqari kafedraning professor-o‘qituvchilar
raxbarligida bajarilib, laboratoriya mashg‘uloti o‘qituvchilariga topshiradilar va 10
balgacha baholanadi. TMI topshirmagan talabalar semestrdan qarzdor hisoblanib
yakuniy nazoratga qo‘yilmaydilar.
Talabalar mustaqil ta‘limining mazmuni va xajmi
№ Mustaqil ta‘lim mavzulari
Berilgan
topshiriqlar
Bajar.
muddat
Xajmi
(soatda)
1
Uchuvchi zaharlarni suv bug`i bilan haydash
usulining validasiyasi.
Krossvord,
test,
tezkor
savollar
chaynvord,
vaziyatli
masalalar,
ped
texnologi-
yaning
boshqa
turlari
2-hafta
5
2
Nitrobenzol. Uning asosiy fizik va kimyoviy
xossalari, toksikologik ahamiyati, organizmga
kirish
yo‘llari,
tarqalishi,
metabolizmi,
Turliob‘ektlardan ajratib olish va tahlil qilish
usullari.
3-hafta
5
3
Krezollarni toksikologik ahamiyati, ajratib
olish va tahlil usullari.
4-hafta
5
4
Zaharli moddalarni tahlilida YUSSX usulini
qo`llash.
5-hafta
6
5
Etil
spirtining
organizmdagi
farmakokinetikasi
6-hafta
6
6 Metallar tahlilida niqoblovchi reaktivlar.
8-hafta
6
7
Tetraetilqo`rg`oshin.Toksikologik ahamiyati,
ajratib olish, sifat va miqdoriy tahlili.
9-hafta
6
8
Vismut.Toksikologik ahamiyati, ajratib olish,
sifat va miqdoriy tahlili.
10-hafta
6
9
Alyuminiy bilan zaharlanish holatlari. Uning
organizmdagi holati, ajratib olish va tahlili
12-hafta
6
10
Ob]yektlardan ajratib olingan moddalarni
tozalash usullari
13-hafta
6
318
11
Organik
zaharlarning
tahlilida
spektral
usullarni qo`llash
16-hafta
5
12
Qandli diabetga qarshi dori vositalari bilan
zaharlanish holatlari. Ularning tahlili.
17-hafta
5
13
Sekurenin alkaloidi. Toksikologik ahamiyati,
ajratib olish, sifat va miqdoriy tahlili
19-hafta
6
14
Koniin alkaloidi. Toksikologik ahamiyati,
ajratib olish, sifat va miqdoriy tahlili.
20-hafta
6
15
Arekolin. Toksikologik ahamiyati, ajratib
olish, sifat va miqdoriy tahlili.
21-hafta
6
16
Yallig`lanishga
qarshi
nosteroid
dori
vositalari. Toksikologik ahamiyati, ajratib
olish, sifat va miqdoriy tahlili.
22-hafta
6
17
Imipramin. Toksikologik ahamiyati, ajratib
olish, sifat va miqdoriy tahlili.
23-hafta
6
18
Sertalin. Toksikologik ahamiyati, ajratib olish,
sifat va miqdoriy tahlili.
25-hafta
6
19
Desis va karate. Toksikologik ahamiyati,
ajratib olish, sifat va miqdoriy tahlili.
26-hafta
6
20
Dorivor o`simliklar bilan zaharlanish holatlari.
Tabiiy va sintetik antidotlar
27-hafta
6
Jami:
115
8.
TEST.
7 semestr
1. Sud tibbiy ekspеrtiza byurosi qanday tashkilotlar qoshida tuziladi?
a. Viloyatlar sog‗likni saqlash boshqarmasi va tuman sog‗liqni saqlash idoralarida
b. Yaxshi jihozlangan poliklinikalarda
c. Rеspublika sog‗liqni saqlash vazirligi, viloyatlar sog‗likni saqlash boshqarmasi
qoshida
d. Yaxshi jihozlangan dorixonalarda
2. Sud kimyo ekspеrtizalarni olib bеrishda kimyogar qanday rеaktivlardan
foydalanmog‘i lozim?
a. tahlil uchun toza
b. kimyoviy jihatidan toza
c. sud kimyosi jihatidan toza
d. tеxnik toza
319
3. Sianid kislotaga tеgishli qanday dastlabk itеkshiruvda ishlatiladigan rеaksiy
asizga ma’lum?
a. rodanid kislota hosil qilish
b. aldеgidlar bilan siangidrin hosil qilish
c. bеrlin zangorisini hosil qilish
d. kumush sianid hosil qilish
4. Sud kimyo tahlilini olib borishda ekspеrtiza uchun yuborilgan ob’yеktlar
qaysitartibda sarflanadi?
a. barchasi tahlil uchun sarflanadi
b. yarmi tahlil uchun sarflanadi
c. uchdan bir qismi tahlil uchun saflanadi
d. ob‘yеkt uch qismga bo‗linadi: bir qismidan 100 g olinib, tahlil olib bеriladi,
ikkinchi qism saqlanadi, uchinchi qism esa dalolatnomaga qo‗shib yuborilgan
tashkilotga qaytariladi
5. Nitrit va nitratlarga tеgishli dastlabki tеkshiruvda foydalaniladigan qanday
umumiy rеaksiyalar sizga ma’lum?
a. azobuyoq hosil qilish
b. difеnilamin bilan
c. kaliy yod bilan
d. sulfat kislota bilan
6. Toksikologik kimyo fanida zaharli moddalarning guruhlarga bo’linishiga
nima asos qilib olingan?
a. ob‘ektdan ajratib olish usullari faqat mishyak birikmalarini
b. funksional guruhlar turi
c. metabolitlarga aylanishi
d. kimyoviy tuzilishi
7. Sud kimyo tahlillari uchun ishlatiladigan suv qanday talablarga javob
bеrishi kеrak?
a. tеmir, mis kationlari bo‗lmasligi kеrak
b. organik birikmalardan holi bo‗lishi kеrak
c. xlorid, sulfat, nitratlar, og‗ir mеtallar
d. C va D javoblari to‗g‗ri
8. Sud kimyo fanining vujudga kеlishiga qanday fanlar sabab bo‘lgan?
a. farmatsеvtika fanlari
b. sud tibbiyot va yuridik fanlari
c. farmatsеvtik kimyo va narkologiya fanlari
d. kriminalistika va balistika
9. Toksikologik kimyo fani nimalarni o’rgatadi?
a. zaharli, narkotik va kuchli ta‘sir etuvchi moddalar xossalarini ajratib olish va
tahlilini o‘rgatadi
b. organik moddalar va ularning metabolitlari xossalarini o‘rgatadi
c. noorganik moddalar xossalari va tahlilini o‘rgatadi.
d. oziq-ovqat maxsulot lari xossalari va tahlilini o‘rgatadi
320
10. Dastlabki tekshiruvni qaysi ob’yektlarda amalga oshirish mumkin?
a. faqat qonda
b. faqat peshobda
c. kam miqdor ob‘yektda
qon, peshob va kam miqdor ob‘yektda
11. Distillyat tarkibidagi formaldegid chinligini aniqlashda qanday reaksiyadan
foydalaniladi?
A. metil spirtini hosil qilishi.
B.xromatrop kislota bilan rangli maxsulot hosil qilishi
C.chumoli kislotasini hosil qilishi.
D.kaliy permanganat bilan oksidlanishi.
12.Formalin moddasi nima ?
A.formaldegidning suvdagi 25 % eritmasi
B.formaldegidning suvdagi 40 % eritmasi
C.formaldegidning suvdagi 65 % eritmasi
D.formaldegidning polimeri
13. Formaldegid fizik-kimyoviy xossalarini qaysi javobda to‗g‗ri yozilgan
A.o‗tkir hidli kristall poroshok
B.hidsiz moysimon suyuqlik
\
C.o‗tkir, bo‗guvchi hidli gaz
D.o‗ziga xos hidli gidroskopik poroshok
14. Formalinni fizik kimyoviy xossasi qanday
A.o‗tkir bo‗g‗uvchi hidli poroshok
B.rangsiz, formaldegidning o‗tkir hidiga ega suyuklik
C.o‗tkir bo‗g‗uvchi hidli gaz
D.o‗tkir bo‗g‗uvchi hidli moysimon suyuqlik kattik kristall modda
15. Formaldegid bilan zaharlanib o‗lgan murdada qanday xarakterli belgilar
bo‗lishi mukmin?
A.xarakterli belgilar murdada aniqlanmaydi
B.oshqozonda qoramtir suyuqlik, oshqozon teshiladi
C.meda shilliq qavatlarida kon kuyilishi, yaralar, formaldegid hidi
D.oshkozon devolarlari qotib qoladi, sinadi
16. Formaldegidning toksikologik ahamiyatini qanday tushuntirasiz?
A.anatomik preparatlarni konservant sifatida ishlatilishi bilan
B.tibbiet amaliyotida SH
3
OH olish uchun
C.bo‗yoqchilik sanoatida xom ashyo sifatida ishlatilishi bilan
D.sharbatlar tayyorlashda konservant sifatida ishlatilishi bilan
17. Formaldegidning toksikologik ahamiyatini qanday izoxlaysiz
A.oziq-ovqat sanoatida qo‗llanilishi bilan
B.kimyo sanoatida sintetik polimerlar olishda qo‗llanilish bilan
C.lak-bo‗yoq sanoatida qo‗llanilishi bilan
D.kandolatchilikda qo‗llanilishi bilan
18. Formaldegidni rezorsinning ishqoriy eritmasi bilan reaksiya natijasi
kanday sud kimyo ahamiyatiga ega?
321
A.manfiy sud kimyo ahamiyatiga ega, xarakterli emas
B.bunday reaksiya mavjud emas
C.musbat sud kimyo ahamiyatiga ega xarakterli
D.hech kanday ahamiyatga ega emas
19. Sulfat kislotali muxitda fuksin sulfit kislotasi bilan pushti rang hosil bo‗lishi
distillyatda qaysi modda borligidan dalolat beradi?
A.metil spirti
B.sirka kislotasi
C.formaldegid
D.sianid kislotasi
20. Formaldegid fuksin sulfit kislotasi bilan qanday rang hosil kiladi ?
A.qizil yoki qizil binafsha
B.ko‗k yoki ko‗k binafsha
C.zangori
D.qizil qo‗ng‗ir
21. Distillyatda formaldegid borligini kaysi reaksiyasi bilan isbotlaysiz?
A.permangonat kaliy eritmasi bilan
B.kumush ko‗zgu hosil qilish reaksiyasi bilan
C.kaliydixromat bilan
D.difenilamin bilan
22. Fenol inson organizmiga qanday ta’sir ko‘rsatadi?
a. zaharli, tanaga tegsa kuydiradi, teri orqali surilib zaharlaydi
b. fenol inson organizmiga salbiy ta‘sir ko‗rsatmaydi
c. fenolni inson organizmiga ta‘siri urganilmagan
d. fenol inson organizmiga narkotik ta‘sir etadi
23 Fenolning toksikologik ahamiyatini qanday izoxlaysiz?
a. zaharli, kimyo sanoatida qo‗llanadi
b. formaldegid bilan birgalikda polimer materiallar olishda
c. bo‗yoq moddalar, salitsil kislotasi, pikrin kislotasi sintezida
d. yukoridagi barcha javoblar fenolning toksikologik moxiyatini belgilaydi
24.Fenol bilan oz mikdorda zaharlanganda qanday xarakterli belgilar paydo
bo‘lishi mumkin?
a. tetonik tirishish
b. yurak faoliyatining susayishi, tana xaroratini pasayishi
c. peshobni qizg‗ish qo‗ng‗ir rangga bo‗yalishi
d. tetonik tirishish
25. Biologik ob’ektdan fenolni qaysi usul yordamida ajratib olish mumkin?
a. cho‗ktirish usuli bilan
b. suv bug‗i yordamida xaydash usuli bilan
c. organik erituvchilar bilan buktirish usuli bilan
d. qutbli erituvchilar yordamida
322
26. Fenol bilan zaharlanib o‘lgan murdada qanday belgilar bo‘lishi mumkin?
a. sezilarli belgilarni aniqlab bo‗lmaydi
b. qora rangli kuygan to‗qimalar, me‘dani teshilib ketishi
c. kul rangli qattiq kuygan to‗qimalar me‘dani kichrayishi
d. o‗pka to‗qimasidagi o‗zgarishlar
27. Distillyat tarkibidagi fenol chinligini dastlab qaysi reaktiv bilan aniqlanadi?
a. uch yod fenol hosil qilish reaksiyasi bilan
d. uch xlor fenol hosil qilish reaksiyasi bilan
c. uch brom fenol hosil qilish reaksiyasi bilan
d. Gidroxinongacha oksidlash reaksiyasi bilan
28. Toksikologik kimyo amaliyotida fenol chinligini aniqlash uchun qaysi
reaksiya qo‘llaniladi?
a. oksidlovchi bilan oksidlash reaksiyasi
b. azobuyok hosil qilish reaksiyasi
c. indofenol moddasini hosil qilish reaksiyasi
d. sirka kislotasi bilan efir hosil qilish reaksiyasi
29. Sud kimyosi amaliyotida fenol mikdori qaysi usul yordamida aniqlanadi?
a. og‗irlik usulida trinitrofenol hosil qilib tortiladi
b. xajmiy bromotometrik usul yordamida
c. triyod fenol hosil qilib og‗irlik usulida
d. trixlofenol hosil qilib og‗irlik usulida
Dostları ilə paylaş: |