Bozor iqtisodiyoti mazmuni, asosiy belgilari Ergashov Soxib
“Ko'rinmas qo'l” nazariyasi. Adam Smith 1776 yilda yozgan Millatlar
Boyligi kitobida ilk maro’laba bozor tizimini boshqaruvi shaxsiy va ijtimoiy
manfaatlar orasidagi ajoyib bog'liqlik yaratisgini aytib o'tgan edi. Firmalar va resurs
ta'mino’lchilari o' zlarining shahsiy ehtiyojlarini oshirib va yuqori sur'atdagi
raqobatdosh bozor tizimi doirasida harakatlanib, ayni paytda, go'yo “Ko'rinmas qo'l”
tomonidan boshqarilayo’ligandek, umumiy va ijtimoiy manfaatlarini yuzaga
chiqaradilar. Masalan, ko'rib chiqdikki, raqobat sharoitida, korxonalar foydani
oshirish maqsadida yangi va talabgor mahsulotlarni ishlab chiqaradilar. O'sha ishlab
chiqarilgan mahsulotlar jamiyat farovonligini oshiradi. Yana ular muayyan turdagi
tovarlarni ishlab chiqarishda eng kamharj resurslardan foydalanadilar chunki bunda
qilish, ularning shahsiy ehtiyoj lari dan kelib chiqadi. Aks holda, korxona
bankkrotga yuz tutishi mumkin. Ammo, ayni paytda, tanqis resurslardan eng
kamharj foydalanish ijtimoiy manfaatlarni ham yuzaga keladi. U resurslardan
jamiyat uchun kerakli bo'lgan mahsulotni ishlab chiqish orqali ularni sarflaydilar.
Raqobatbardosh bozor tizimi orqali boshqariladigan va yuzaga kelgan shahsiy
ehtiyoj jamiyat ehtiyjidagi o'zgarishlarga to'liq mos kelishni ta'minlab beradi.
Yo'qotishlarga chap berib, foydani ko'zlagan korxonalar va katta pul daromadini
ko'zlayo’ligan resurs ta'mino’lchilar resurslarni taqsimlanishidagi o'zgarishlarni
kelishib oladilar va jamiyatni ehtoyojlarini qondirishga harakat qiladilar. Raqobat
huddi shunday shahsiy ehtiyoj m avtomatik holda boshqaradi va o'zlari xohlamagan
tarzda jamiyatning eng maqbul manfaatlarini jadallashtiradilar. Ko'rinmas qo'l
firmalar
foydalarini oshirganda va resurs ta'mino’lchilari daromadlarini
ко'paytirganda, bu guruhlar, shunigdek, jamiyatni foyda va daromadlarini ham
oshiradilar. Quyida bozor tizimining ushta asosiy afzalliklarini ko'rib chiqamiz:
