Mavzuga oid adabiyotlar:
1. A. Yu. Ibodov: «Farmatsevtik kimyo», I tom, Toshkent, «Tibbiyot» nashriyoti, 1996 yil, 70–80 betlar;
2. M. S. Mirkomilova: «Analitik kimyo», Toshkent, «O`zbekiston» nashriyoti, 2005 yil, 166–193 betlar;
3. M. G`ulomova: «Analitik kimyo», Toshkent, «Talqin» nashriyoti, 2005 yil, 105–128 betlar;
4. U. Haydarov: «Analitik kimyo», Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 2007 yil, 174–196 betlar.
Mavzu: Oksidlanish–qaytarilish xususiyatli titrlash usuli.
O`quvchi–talaba bilishi kerak:
1. Oksidlanish–qaytarilish xususiyatli titrlash usuli mohiyatini;
2. Permanganatometriya, yodometriya, bromatometriya, nitritometriya usullarini;
3. Oksidlovchi va qaytaruvchi moddalar ekvivalent massasini aniqlashni;
4. Ushbu usullarning ishlatilish sohalarini.
Yangi darsning bayoni.
1. Oksidlanish–qaytarilish xususiyatli titrlash usuli mohiyati.
Oksidlanish–qaytarilsih xususiyatli titrlash usuli asosida oksidlanish–qaytarilish reaksiyalari yotadi. Bunday miqdor analizi usulida oksidlovchi (qaytaruvchi) moddalarning titrlangan eritmalari yordamida qaytaruvchi (oksidlovchi) moddalarning miqdoriy tarkibi aniqlanadi. Oksidlanish–qaytarilsih xususiyatli titrlash usuli bir qator usullarga bo`linadi: permanganatometriya, yodometriya, bromatometriya, nitritometriya usullari.
Oksidlanish–qaytarilsih reaksiyalari ion almashinish reaksiyalariga nisbatan murakkabroq tarzda ketadi. Oksidlanish–qaytarilsih reaksiyalarining asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat:
1) ko`pgina reaksiyalarda faqatgina oksidlovchilar va qaytaruvchilar emas, balki boshqa moddalar ham (masalan, kislota va ishqorlar) bir–biriga o`zaro ta`sir qiladi;
2) reaksiyalar, ko`pincha, bir necha bosqichda amalga oshadi, bunda ularning har biri turli tezlikda sodir bo`ladi;
3) oksidlanish–qaytarilsih reaksiyalarining tezligi ion almashinish reaksiyalari tezligidan kichik. Shuning uchun ham oksidlanish–qaytarilsih reaksiyalari ma`lum muddat vaqtni hamda jarayonni tez oxiriga yetkazishni ta`minlaydigan maxsus sharoitlarni talab qiladi;
4) bir xil reaksiyaga olingan moddalar bilan turli yo`nalishdagi reaksiyalar sodir bo`lishi mumkin.
Asosida miqdoriy analiz qilinadigan oksidlanish–qaytarilsih reaksiyalari quyidagi talablarni qondirishi kerak:
1) reaksiyalar kerakli yo`nalishda amalga oshishi hamda amalda qaytmas bo`lishi kerak;
2) qo`shimcha reaksiyalar sodir bo`lmasligi kerak;
3) reaksiyalar yetarli tezlikda borishi kerak. Ko`pincha reaksiya tezligi sun`iy ravishda oshiriladi. Moddalarning xossalarini hisobga olib har bir analizda reaksiyaning kerakli tezlikka erishishi uchun sharoit yaratiladi.
Oksidlanish–qaytarilsih xususiyatli titrlash usulida ishlatiladigan indikatorlar turlicha bo`lib, ular organik moddalardir hamda ularning o`zlari oksidlovchi yoki qaytaruvchilar hisoblanadi. Oksred–redoks indikatorlar deb ataluvchi bunday indikatorlar oksidlangan (qaytarilgan) shakldan qaytarilgan (oksidlangan) shaklga oson o`tadi, bunda ikkala shakl turli xil rangda bo`ladi. Bunday indikatorlarga oksidlanga shakli ko`k–gunafsha, qaytarilgan shakli rangsiz bo`lgan difenilamin, oksidlangan shakli yashil havo rang, qaytarilgan shakli rangsiz bo`lgan metil ko`ki misol bo`ladi.
Dostları ilə paylaş: | 
