O‘zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasi huzuridagi ta’lim sifatini nazorat qilish

YELKANLI KEMALAR

Butun dunyodagi savdo-sotiq amaliyotining 95 % ummon va dengiz tranzit yo‘llari orqali amalga oshiriladi. Bunda taxminan 50 000 ga yaqin tankerlar, ulkan hajmli yuk ortiladigan kemalar va yirik konteynerlar ortilgan kemalardan foydalaniladi.
Bu kemalarning ko‘pchiligi dizel yonilg‘isi orqali harakatlanadi. Endilikda muhandislar shamol kuchi yordami bilan harakatlanadigan kemalar yasashni rejalashtirmoqda. Ilgari surilayotgan mazkur taklifga ko‘ra, kemalarning burun qismiga ulkan yelkanlar o‘rnatiladi. Agar bu taklif qo‘llab-quvvatlansa, dizel yonilg‘isi iste‘moli keskin kamayishi va atrof-muhitga chiqayotgan zaharli
gazlarning miqdori pasayishi kutilmoqda.

1. savol :

Bunday yelkanlarni qo‘llashning afzalliklaridan biri u 150 metr balandlikda uchadi. Bu balandlikda shamol tezligi kemaning palubasidagi shamol tezligidan taxminan
25 % yuqori bo‘ladi. Kema palubasidagi shamol tezligi soatiga 24 kilometr
(24 km/soat) bo‘lsa, yelkanga kelib uriladigan shamolning taxminiy tezligi qancha bo‘lishi mumkin?

1. 
   6 km/soat
   
2. 
   18km/soat
   
3. 
   25km/soat
   
4. 
   30km/soat
   
5. 
   49km/soat
   

2. savol:

Tasvirda ko‘rsatilganidek, agar yelkan kemani
45⁰ burchak ostida tortsa va uning balandligi 150 m bo‘lsa, yelkan arqonining uzunligi qancha bo‘ladi?

1. 
   173m
   
2. 
   212m
   
3. 
   285m
   
4. 
   300m
   

3. savol:

Bir litr dizel yonilg‘isining narxi qimmat bo‘lib 0,42 zed (pul birligi) ni tashkil qilganligi uchun, “Yangi To‘lqin” nomli kema xo‘jayinlari kemaga yelkan o‘rnatishni rejalashtirmoqdalar.
Ma’lumki, kemalarga o‘rnatilgan yelkan umumiy sarflangan dizel yonilg‘isi iste’molini taxminan 20 % kamaytirilishiga imkon beradi.

Nomi: Yangi To‘lqin
Turi: yuk ortiladigan kema (ijaraga beriladi)
Kema uzunligi: 117 metr
Kemaning kengligi: 18 metr
Ortiladigan yuk hajmi: 12 000 tonna
Eng yuqori tezlik: 19 uzel (1 uzel=1,852km/soat)
Yelkansiz kemaning yillik umumiy dizel iste’moli: taxminan 3 500 000 litr

“Yangi To‘lqin” nomli kemaga yelkanni o‘rnatishning umumiy harajat 2500000 zed. Taxminan necha yildan keyin tejab qolingan dizel yonilg‘isi narxi kemaga o‘rnatilgan yelkanga sarflangan xarajatni qoplashi mumkin? Javobingizni aniq hisob-kitoblar yordamida izohlab bering.

yildan so‘ng harajat qoplanadi