O’zbekiston Respublikasi xalq ta’limi vazirligi Toshkent shahar xalq ta’limi xodimlarini



Yüklə 1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə12/19
tarix19.12.2022
ölçüsü1 Mb.
#76482
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   19
6-sinf-oquvchilari-uchun-qoidalar-va-masalalar-toplami

Quydagi misollarni yeching. 
1. n raqamining qanday qiymatlarida 764n soni 9 ga qoldiqsiz bo’linadi? 
 
Ulushlar va oddiy kasrlar. 
Narsaning teng bo’laklari ulushlar diyiladi . Biror narsani ixtiyoriy bo’laklarga 
bo’lsak ulushlar hosil bo’ladi , balki o’sha narsani o’zaro teng bo’laklarga 
bo’lgandagina ulushlar 
(beshdan bir ) ulushini , 3 ta bo’lagini olsak 
Ulushni olgan 
bo’lamiz . 
 
Ulush va qisim tushunchalari bitta ma’noni bildiruvchi tushunchalardir .
Masalan ; 600 sonning 
qismini (ulushni ) topish uchun uni 4 ga bo’lib , 3 ga 
ko’paytirish yetarli . 600 : 4
3 =150 3 = 450. 
 
Shuningdek narsaning 
ulushi uning yarimi, 
ulushi uning choragi , 
qismi 
nimchoragi , 
Ulushini uning foizi (prosenti ) diyiladi. 
Masalan ; 1000 ning nimchoragi 125 bir foizi 10 dir . 
 
Ikkta butun sonning 
ko’rinishdagi bo’linmasi kasr deyiladi . Bunda 
– 
kasrning surati , b – kasrning maxraji diyiladi. 
kasri ettidan to’rt yokki to’rt taqsim 
etti deb o’qiladi . 
 
Kasrlarning 3 ta turi mavjud :1) To’g’ri kasr. 2) noto’g’ri kasr. 3) aralash kasr .
 
Surati maxrajidan kichik bo’lgan kasrlar to’g’ri kasrlar diyiladi .
Masalan ; 
 
Surati maxrajiga teng yoki undan katta bo’lgan kasrlar noto’g’ri kasrlar 
diyiladi .


17 
Masalan 
 Har qanday butun sonni cheksiz ko’p ko’rinishdagi ( noto’g’ri ) kasr shaklida 
ifodalash mumkin : 
Masalan; 2 ni quydagicha noto’g’ri kasr ko’rinishda yozish mumkin. 
 
kabi kasrlar aralash kasrlar diyiladi, ya’ni agar kasrning butun qismi noldan 
farqli bo’lsa, bunday kasrlar aralash kasrlar diyiladi . 
Masalan; 5
kasrda 5 kasrning butun qismi , 
esa kasrning kasr qismi diyiladi. 
Bu kasr 5 butin ikkidan bir deb o’qiladi .
 To’ri kasrning butun qismi nolga teng deb tushiniladi , ya’ni 
 To’g’ri kasr hamisha 1 dan kichik , aralash kasr hamisha 1 dan katta , noto’g’ri kasr 
esa 1 ga teng yoki undan kattadir .
 To’g’ri , noto’g’ri va aralash kasrlar birgalikda oddiy kasrlar diyiladi. 
 
Noto’g’ri kasrni aralash kasrga aylantirish uchun suratni maxrajga bo’lib, 
to’liqsiz bo’linma aralash kasrning butun qismiga, qoldiq suratiga yoziladi va maxraji 
o’zgarishsiz qoldiriladi.
Masalan; 
 Aralash kasrni noto’g’ri kasrga aylantirish uchun maxraji butun qismiga ko’paytirilib, 
suratga qo’shiladi va suratga yoziladi, maxraji o’zgarishsiz qoldiriladi.

Yüklə 1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   19




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin