O‘zbekiston resrublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi termiz muxandislik-texnologiya instituti

2.9-rasm. Epixlorgidrinning tiokarbamid bilan kondensatsiyasining turli haroratlarda tugallanish darajasi

2.10-rasmda ko‘rinib turibdiki, koordinatasidagi chiziqli bog‘liqlikning kuzatilishi, mazkur jarayon ikkinchi tartibli tenglama bo‘yicha boradigan reaksiyani o‘z ichiga olishi mumkin. Tezlik konstantasining haroratga bog‘liqligi Arrenius tenglamasiga bo‘ysinadi [115; 115-b].

1) 80 ⁰S ( ); 2) 90 ⁰S ( ); 3) 100 ⁰S; ( ) 4) 110 ⁰S ( ).
2.10-rasm. Turli haroratdagi reaksiya jarayonida ta’sirlashuvchi moddalar konsentratsiyalari logarifmlarining o‘zgarishi

Bunda hosil bo‘lgan glitsidilli hosilalar tarkibidagi epoksid guruhining ochilishi hisobiga aminoguruh bilan ta’sirlashadi va alohida poliamin molekulalari vodorod atomi chiqib ketishi natijasida ko‘ndalang ko‘prik hosil qilib birikadi.

Olingan mahsulotning tuzilishini o‘rganish maqsadida dastlabki moddalar va mahsulotning IQ-spektrlari solishtirildi. Reaksiya turli harorat va muhitlarda olib borildi. (2.11, 2.12, 2.13 va 2.14-rasmlar) Asosli, neytral va kislotali muhitda tiokarbamid va epixlorgidrinning kondensatsiya mahsulotlarining IQ-spektrlari keltirilgan. Bunda neytral va kislotali muhitlarda olingan mahsulotlarning yutilish chizig‘ida epoksid guruhiga xos yutilish 1278 sm^-1 sohada kuzatilmadi. Yutilish chizig‘ida CCl bog‘i 760 sm^-1 va aminoguruhlar 1619-1661, 3328 sm^-1 sohalarda namoyon bo‘ladi. Ko‘rsatilgan chastotalar spektrlarida C – C bog‘i 990-1076 sm^-1, CH va CH₂ guruhlarning valent tebranishi 2845-2918 va 1247 sm^-1 sohalarda kuzatiladi, C - S yutilish chiziqlari (1300-1450 sm^-1) mavjudligi va bundan tashqari, 2051, 2185 sm^-1 sohalarda azometil guruhiga xos bo‘lgan valent tebranish chastotalari namoyon bo‘lgan [116; 243-244-b.].

2.11-расм. Тиокарбамид ва эпихлогидрин асосида ишқорий муҳитда олинган диглицидилтиокарбамиднинг ИҚ – спектри