O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)
Yüklə 1,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Marv, Sa mar qand, Buxoro va Shosh
- “mulki xos”
|
Pul.
Ichki bozorlarda “fals” deb atalgan mis chaqa, xalqaro savdo-sotiqda esa kumush tanga – dirhamlar ishlatilardi. Mis chaqalarni markaziy hukumat ham, shuningdek, sulola a’zo la ri- dan bo‘lgan ba’zi viloyat hokimlari ham chiqarar edi lar. Kumush tangalar faqat hukumat boshlig‘i nomidan Marv, Sa mar qand, Buxoro va Shoshda davlat zarbxonalarida so‘qi lar edi. Yer egaligining turlari. Somoniylar hukm ronligi davrida yer egaligining “mulki sul toniy”, “mulk yerlari”, “vaqf yer- lari”, “mulki xos” va “jamoa yerlari” deb ataluvchi 5 turi mav jud bo‘l gan. * Rabot – o‘ rtа аsrlаrdа аrаblаrning mustаh- kаmlаngаn qаrоrgоhi. Dаstlаb g‘оziylаrgа mo‘l- jаllаb qurilgаn mахsus binо. Kеyinchаlik rabot fаqаt qo‘rg‘оn, istеhkоm mа’nоsidаginа emаs, bаlki mеhmоnхоnа (kаrvоnsаrоy) mаzmu nidа hаm tushunilgаn * Karvonsaroy – kаrvоnlаr to‘хtаb, tunаb o‘tаdi- gаn rаbоt, sаrоy, mehmonxona. Savdo yo‘llari ustida va shaharlarda qurilgan 51 Davlat tasarrufidagi yerlar “mulki sultoniy” deb yuri til gan. Hukmron sulola vakillari, mulkdor dehqon va aslzo dalarning tasarrufidagi katta-katta yer maydonlaridan tor tib mehnatkash qishloq aholisiga tegishli mayda xususiy yer largacha “mulk yerlari” hisoblangan. Masjid xona qoh va madrasalarga vaqtincha yoki abadiy foydalanish uchun berilgan yerlar “vaqf yerlari” deb atalgan. Bunday turlardagi yerlardan foydalanuvchilarning barchasi dav latga hosilning 1/3 hajmida xiroj to‘lar edi. Oliy martabali ruhoniylar va sayyidlar qo‘l ostidagi yerlar “mulki xos” deb yuritilgan. Bunday imtiyozga ega bo‘lgan mulkdorlar davlatga ko‘pincha hosilning 1/10 hisobida ushr soli g‘ini to‘lagan, xolos. Hukmron sulola hamda oliy tabaqa vakil lariga davlat oldidagi xizmatlari evaziga hadya qilingan yerlar – mulki iqto yerlari deb yuritilgan. Bundan tashqari, qishloq jamoalari tasarrufida ham ma’lum hajm da yer maydonlari saqlanib, ular “jamoa yerlari” hisob lan - gan. Ular asosan lalmikor va tog‘oldi yerlaridan iborat bo‘l gan. Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|