"O`zbekiston temir yo`llari" aksiyadorlik jamiyati

II.1.Materiallar hisob-kitobi

1-qadamni buhgalteriya hisobining materiallar hisob-kitobi bo`limida o`z bilimlarimni amaliyotda qo`llashni boshladim. Materiallar hisob-kitobi deganda, asosan materiallar bilan bog`liq oldi-berdisi hujjatlarda aks ettirilishidir. Misol tariqasida aytadigan bo`lsam, Jizzax ПЧ-5 Yo’l xo’jaligiga buhgalteriya hisobining materiallar hisob-kitobi bo`yicha mas’ul shaxsga shu ishlab chiqarish korxonasiga tegishli bo`lgan sexdan hodim o`z talabnomasi bilan murajaat qiladi. Talabnomaga binoan tegishli sexdan kelgan hodimning 30 ta ishchilariga 1 poy qo`lqopdan, 10 ta xavfsizlik jileti va 10 ta xafvsizlik boshkiyimi kerakligi bayon etilgan. Materiallar hisob-kitobi buhgalteri talabnomaga binoan “Tovar-transport hujjati” blankasini to`ldira boshlaydi.

“Tovar-transport hujjati” namunasini ilova hujjatlari bo`limidagi 1-ilovada ko`rishingiz mumkin. Ushbu hujjat 3 nusxada yoziladi. Ya’ni:
1-nusxasi talabnoma egasiga bariladi;
2-nusxasi materiallar hisob-kitobi buhgalteriga qoladi;
3-nusxasi esa posbonga beriladi.
“Tovar-transport hujjati” tuzilgach unga materiallar hisob-kitobi buhgalteri imzosi, bosh buhgalter imzosi va muhri qo`yiladi hamda talabnoma egasining imzosi ham chekiladi. “Tovar-transport hujjati” materiallar hisobi registoriga tuzilgan sanasi va tartib raqami qo`yilib yozib olinadi hamda talabnoma egasining imzosi qo`yiladi. O`z vaqtida posbon 3-nusxadagi “Tovar-transport hujjati” blankasini materiallar hisob-kitobi buhgalteriga qaytarib beradi. Bundan maqsad esa haqiqatda yuk oluvchi bilan shartnoma tuzilganligini tekshirishdir.
Materiallar hisobida yana shunday hujjat borki uning nomi “Schyo`t faktura”. Schyo`t faktura nima? Va u qanday hujjat? Degan savol meni oz muncha qiynab qo`ydi. Keyin bilsam, u asosan sotuvchi hamda sotib oluvchi o`rtasida tuziladigan hujjat ekan. Misol qilib aytadigan bo`lsam, korxonaga kraska kerak bo`lib qoldi. Shu payt “Schyo`t faktura” tuziladi. Ishchi hodim schyo`t fakturani kraska ishlab chiqaradigan korxonaga borib, u yerda “Schyo`t faktura”da belgilangan miqdordagi kraskaning umumiy narxini belgilab, kraskani ishonchnoma bilan birgalikda oladi. O`rtada schyo`t faktura nima bo`ldi deysizmi? Uning ro`li pul o`tkazish bilan yakunlanadi. Ya’ni bank orqali kraska sotib olgan korxonaning schyo`tidan kraska ishlab chiqaruvchi korxona schyo`tiga to`lanishi kerak bo`lgan summa o`tkaziladi. “Schyo`t faktura” 2 nusxada yozilib korxona rahbari ruxsati bilan beriladi. 1-nusxa sotib oluvchida 2-nusxasi esa sotuvchida qoladi. “Schyo`t faktura”ning vazifasi ana shunaqa.

Buhgalteriya hisobiga kelgan barcha hujjatlardagi ma’lumotlar “1C dasturi”ga kiritiladi va hujjatlarni o`zini esa kirim-chiqimga va ularning har biriga naryad qo`ygan holda papkaga yig`ib boriladi. Naryadga binoan hujjatdagi ma’lumotlar soni, qayerdan va qaysi sexga tegishliligi, yuritilgan sanasi kiritiladi. Oy ohirida papakaga yig`ib borilgan hujjatlarga hisobot tuziladi. “Materiallar hisoboti”ni ilova hujjatlari bo`limidan korishingiz mumkun. Hisobot asosan kirim-chiqimdan iborat bo`lib, hisobotning chap tomoniga kirimlar tikiladi, o`ng tomoniga esa chiqim hujjatlarining yig`ilmasi alohida tikilib qo`yiladi. Kirim-chiqimdan keyin saldo qayerda qoldi degan savol tug`ilishi tabiiy. Saldo esa “1C dasturi”da avtomatik tarzda keyingi oy boshiga qoldiq bo`lib o`tadi. Bu juda oddiy hamda o`z navbatida “1C dasturi”ning o`z ishida ko`rsatgan mahoratidir.