O`zbekstan Respublikasi Xaliq bilimlendiriw ministrligi
«Og`uznama» nin` payda boliw tariyxi
Yüklə 238,6 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.2.. «Og`uznama» nin` ideyaliq mazmuni
|
2. «Og`uznama» nin` payda boliw tariyxi
Al X a`sirde ko`pshilik og`uzlar pechenekler jaylag`an Jayiq da`r`yasinin` boyina qaray awisqanlig`i ma`lim. Bul derekler rus jilnamalarindag`i tu`rklerdi eske saladi. Sonliqtan da qaraqalapqlardin` ata-babalari dep esaplang`an pechenekler ha`m og`uzlar arasinda sol waqittin` o`zinde-aq baylanistin` bolg`anlig`in biykarlawg`a bolmaydi. Usig`an baylanisli bolsa kerek, akdemik V.M. Jirmunskiy «X a`cir menen XII a`sir aralig`inda og`uzlar menen pechenekler arasinda bir qansha jaqin qatnasiq boladi» dep ko`rsetedi. 3.2.. «Og`uznama» nin` ideyaliq mazmuni «Og`uznama» tiykarinan on eki baptan ibarat bolip. Ha`r bir bapta Og`uz batirdin` qaharmanliqlari jirlanadi. Eger «Og`uznama» nin` mazmunina na`zer awdarsaq ata-babalarimizdin` tariyxina baylainsli qiziqli su`wretlewlerdi ushiratamiz. «Ku`nlerden bir ku`n Ay qag`an ko`z jarip Og`uz degen ul ko`redi. Og`uz qiriq ku`nnin` ishinde ju`rip, bir jilda jigit bolip er jetedi. Son`inan u`ylenip, Ay, Ku`n, Juldiz isimli perzentli boladi. - 17 -
bo`limlerinde usi Og`uz qag`annin` atlanislari ha`m og`uzlar elatin gu`llendiriw ushin islegen isleri haqqinda so`z boladi. Ja`ne bir xarakterli jeri Og`uzdin` Qipshaqbay, Qan`libek degen ulli bahadirlari bolg`an. Bul bahadirlar tariyxtag`i qipshaqlar menen qan`lilardi eske tu`siredi. Bunnan tisqari Og`uzdin` alti ulinin` boliwi qaraqalpaq etnografiyasina da og`ada sa`ykes. «Og`uznama» nin` tili ma`selesine keletug`in bolsaq, shig`arma IX a`cirde jaziliwina qaramastan qaraqalpaq tiline bir qansha jaqin. Ma`selen: «Qa`ne ku`nlerden bir ku`n Ay qag`andi qozu yarib boladi, erkek og`ul togurdi. Oshul ogulnun` onlugi yrag`i ko`k erdi, ag`izi atash qizil erdi, ko`zleri al, sachlari, qashlari qara erdiler. Yaqshi isilerden qoruqluq erdi. Oshul ochul anasinin` ko`gusundan ichmedi, et ash su`rme tiledi, tilge kele bashladi. Qiriq kundun son bedulledi, yurdi oynadi». «Og`uznama» da «Igor` polki haqqindag`i jir» dag`i Bayan siyaqli og`ada dana Ulli Tu`rktin` ati gezlesedi. Sol waqittag`i jirlardin` avtorlari shig`armanin` basli qaharmani sipatinda qatnasiwina qarag`anda «Og`uznama» nin` avtori Tu`rk boliwi kerek degen pikirge kelemiz. Yüklə 238,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|