Paleografiya yordamchi tarix fani

      

1

 

M.M.Is`hoqov,I B. Xudaynazarov, Yordamchi tarixiy fanlar T.: “Noshir”, 2019.27-bet

 

 

2-3 

O`sha asar 27-bet. 

                                                                    

32 

---

        Devanagiriy  so`zi  “deva”  va  “nigari”  so`zlarining  qo`shilmasidan 

paydo  bo`lgan  hindcha  talaffuzda  nagariy  deb  aytiladi  va  Hindiston  va 

Nepal davlatlarining alifbo yozuvlari turkumidir. U chapdan o`ngga qarab yozilgan. 

Bu  yozuvning  dastlabki  qismlari  miloddan  avvalgi  I  asrga  oid  bo`lib,  keyingi 

ko`rinishlari  X  asrga  tegishlidir.  Devanagiriy  yozuvi  qadimgi  Braxmi  yozuvi 

oilasiga  mansub  bo`lgan.  Devanagiriy  yozuvidan  120  dan  ortiq  tillarda 

foydalaniladi. U asosan Hindiston Janubida keng foydalanilgan va sekin astalik bilan 

Janubiy Sharqiy Osiyoga tarqalgan. Devanagiriy yozuvi 47 ta belgidan iborat bo`lib 

ulardan 14 tasi unli va 33 tasi undoshdir. Bu yozuv dastlab milodiy I va IV asrlarda 

Gujaratni qamrab olgan.

1 

         

Xulosa  qilib  aytganda,  yuqorida  ta`kidlanganidek  paleografiyaning  fan 

sifatida  shakllanishi  XVIII  asr  boshlariga  to`g`ri  keladi.  Bu  davrda  Fransuz 

paleografiya maktabi bu fanga katta hissa qo`shadi. Paleografiya fan sifatida XVIII 

asr  boshlarida  shakllangan  bo`lsada,  uning  ildizlari  juda  qadim  zamonlarga  borib 

taqaladi. Chunki, inson o`zaro fikr almashinishni boshlagan davrdan boshlab bu fan 

ga ehtiyoj sezilgan. Qadimgi davrlarda ham yozuvlarning turlari, ularni ifodalashda 

ishlatilinadigan  belgilar,  siyoh  turi,  yozuv  tushiriladigan  buyum  va  boshqalarni 

o`rganish bilan shug`ullanadigan maxsus mutaxasislar mavjud bo`lgan. Paleografiya 

fan sifatida G`arbiy Yevropa (Fransiya) da vujudga kelgan bo`lsada, uning keying 

tarqqiyoti  bevo-  sita  rus  paleografiya  maktabi  va  uning  namoyaondalari  bilan 

bog`liq. Ular yaratgan asarlar va o`rgangan yozuvlar paleografiya faniga katta hissa 

qo`shgan. Tadqiqotchilar o`z ilimiy izlanishlarining mahsuli bo`lmish shu davrgacha 

o`qilmagan yozuvlarning dshifrovkasini xalq ommasiga e`lon qilib kelishmoqda. 

 

 

 

 

 

M.M.Is`hoqov,I B. Xudaynazarov, Yordamchi tarixiy fanlar T.: “Noshir”, 2019.27-bet 

                                                      33