Amaliy
1-2
parametrlarini nazorat qiluvchi va boshqaruvchi tizimlarining struktura va
(4 soat)
Mikroprotsessor
MP
bu funktsional tugallangan, programma orqali boshqariladigan qurilmadir.
MP arifmetik logik-qurilmadan, boshqaruvchi qurilmadan, ichki registrlar va
interfeys vositalaridan (ALQ, BQ, registrlarni bir-biri bilan va tashqi apparatlar bilan
tuzilgan.
MP elektron elementlari yuqori integratsiyalangan bitta yoki bir qancha integral
sxemada tayyorlangan qurilmadir.
ishlashini amalga oshiradi, xotira qurilmasiga kirish-chiqish va boshqa tashqi
qurilmalarga murojaat qiladi (1.1-rasm).
bildiradi. MP oddiy protsessorlarga nisbatan narxining pastligi, energiyani kam
ustahkamligi bilan farq qiladi.[1,2].
1.1-
sxemalarda bajarilgan. Aniqroq qilib aytganda, MP bu programmalashtiriladigan
qayta ishlay oladigan va boshqa vazifalarni amalga oshiraoladigan qurilmadir. Shu
tufayli u universal KIS ga aylandi.
Katta integral sxemali MP ga xotira qurilmasi, interfeys va kirish/chiqishni
boshqaruvchi bir nechta almashuvchi platalardan biriga bitta yoki bir nechta KIS
joylashtirib tugallangan boshqaruvchi qurilma yoki berilgan qiymatlarni qayta
ishlaydigan kontroller olinadi.
Mikroprotsessor kompyuterning eng asosiy qurilmasi hisoblanadi. U asosiy
arifmetik va mantiqiy operatsiyalarni, hisoblash jarayonini bajaradi va kompyuterni
barcha qurilmalarining ishini boshqaradi. (CPU Central Processing Unit).[7,10].
arifmetik-mantiqiy qurilma;
berilgan va adreslar shinasi;
registrlar;
buyruqlar hisoblagichi;
KESH (juda tezkor xotira 8-512 MB);
essori.
jihatdan mikroprotsessor bir necha mm
2
da maydondan iborat kichkina
iboratdir. Ushbu plastinka protsessorning barcha
funktsiyalarini bajaradi. Kristall plastinka odatda plastmassa yoki keramikadan
parallel ishlaydigan protsessorlar
mikroprotsessor 1971 yilda Intel (AQSH) firmasida ishlab chiqarilgan va u
mikroprotsessor
4004 deb atalgan. Hozirgi paytda yuzlab xildagi
mikroprotsessorlar ishlab chiqarilgan, lekin ularning eng mashxurlari Intel va AMD.
Hisoblash texnikasi vositalari uzluksiz (analog) va raqamli turlarga
ajratilgan b
Raqamli xisoblash texnikasiga asoslangan vositalar yordamida esa nazariy
jixatdan istalgan aniqlikka erishish mumkin. Buning uchun qayta ishlanadigan
axborot razryadlari sonini kerakli aniqlikkacha uzaytirish zarur. Katta razryadli
nisbatan pasayishiga olib keladi.
Zamonaviy MP va mikrokon`rollarlar 8, 16 , 32 va 64 razryadli axborotlarni
real vaqt rejimiga yakin tezkorlikda qayta ishlash imkoniyatini beradi. Shu sababli
ancha keng.
Raqamli xisoblash tex
mantiqqa ega vositalar.
Belgilangan mantiqqa ega vositalar cheklangan apparat strukturasiga ega va
fakat ma`lum bir
yoki vazifaga moslashtirish imkoniyati cheklangan. Shu sababli xar bir yangi masala
darajasining yuqoriligi va narxining arzonligi bilan xarakterlanadi.
Programmalashtiriladigan mantiqqa ega vositalar universal strukturaga ega
algoritmini qurish va uni amalga oshiruvchi programmani tuzib ishga tushirish
yetarlidir. MPlar va ular asosidagi qurilmalar ikkinchi guruxga mansub.
Mikroprotsessor
deb
blan boshqariladigan va konstruktiv jixatdan bir yoki bir nechta katta integral
sxemalarga asoslangan qurilmaga aytiladi.
Mikroprotsessor komplektlarining klassifikatsiyasi.
sistemalarini lo
belgilangan vazifasi; razryadlari soni va ularni kengaytirish imkoniyati; komandalar
sistemasi; ishlab chiqarish texnalogiyasi; tezkorligi; zarur tok, kuchlanish, quvvat
ta`sirlarga chidamliligi; konstruktiv nuqtai nazardan korpusining turi va boshqalar.
larining sinflarga
-
Intel: 8080,286,386,486, Pentium protsessorlari, AVR mikrokontrollerlari va x.k.)
(580,588,1801,1810, Intel: 8080,286,386,486,Pentium va x.k.), xamda bir kristalli
mikro-EHMlarga
(1816,1813,1815,1823
seriyalardagi
MPlar,
AVR
Seksiyali va bir kristalli MPlarning asosiy farqi quyidagilardan iborat:
6)
5)
P va
P
universal
maxsus
Seksiyali MPK
Bir kristalli
MEXM
va
MK
Bir kristalli MP
2
4
8
12
16
24
32
unipolyar
bipolyar
injeksion
n-
P
-
P
KM P
ESL
I
2
L
Belgilangan komandalar sistemasiga ega
sistemasiga
ega
metal-keramika
korpussiz
plastmassa
Umumlashgan shinali
Taqsimlangan shinali
1)
2)
3
)razryadlar soniga
4)
7)
64
1.2 rasm. P va PK-larning klassifikatsiya grafigi
1. Operasion qism va boshqarish qismi seksiyali MPlarda aloxida-aloxida
kristallarda, bir kristalli MP va mikro-EHMlarda esa bitta kristalda joylashgan.
2. Komandalar sistemasi bir kristalli MPlarda cheklangan songa ega,
seksiyali MPlarda esa loyxalovchi tomonidan tuziladi.
3. Protsessorning razryadlari soni bir kristalli MP va mikro-EHMlarda
cheklangan, seksiyali MPlarda esa markaziy protsessor elementlardan ibort
seksiyalarni parallel ulash orqali kerakli razryaddagi protsessorlarni loyixalash
mumkin.
MP va MPKlar ishlab chiqarish texnalogiyalarining bir qator turlari mavjud
b
Masalan: a) unipolyar tranzistorlarga asoslangan texnalogiyalar (n-MOP, p-
MOP, KMOP) - kristalda joylashgan elementlar zichligining yuqoriligi, kam quvvat
talabligi, narxining arzonligi bilan xarkte
ta`sirchan, nisbatan tezkorligi past; b) bipolyar texnologiyadagi (TTL, TTLSh, ESL)
qimmat; v) injeksion
Komandalar formati bir kristalli MP va mikro-
seksiyali MPlarda esa mikrokomanda formatini va komandalar sonini loyixalovchi
shakillantiradi.
Mikroprotsessorli sistemaning umumlashtirilgan
strukturasi.
Xar qanday boshqarish va xisoblash qurilmalarida yoki sistemalarida uch
turdagi sigrallar oqimi mavjud: ma`lumotlar, adreslar va boshqarish signallari. Bu
signallar oqimini ta`minlovchi shinalar strukturasiga k
adreslar yagona shina orqali uzatiladi. Bu shinaning vazifasi ma`lumotlar va adreslar
li MPlarda
xar bir turdagi signallar uchun aloxida shina nazarda tutilgan. Dastlabki MPlarda xar
bir turdagi signallar uchun aloxida-aloxida shinalar nazarda turilgan. 1.3 - rasmda
ajratilgan shinali MP uchun shinalar sxemasi keltirilgan:
1.3-rasm. Ajratilgan shinali MP sxemasi.
16 va undan ortiq razryadli MPlar ishlab chiqarilishi bilan MP katta integral
sxemasidagi chiqishlar soni k pligini va MPlarning tezkorligi oshganligini inobatga
adreslar va
ma`lumotlar shinalari funksiyalarini yagona shina (chiqishlar gruxi) orqali amalga
P
BS
BSh- boshqarish shinasi
Sh-
Sh- adreslar shinasi
Bu shinaning funksiyasi adres va ma`lumotlar
1.4-rasmda umumlashtirilgan adreslar
va ma`lumotlar shinasiga ega MP va bu shinani ajratish imkoniyatini beruvchi
adreslar va ma`lumotlar buferlarining ulanish sxemasi keltirilgan:
MPli boshqarish sistemasida xisoblash jarayoni MP blokida amalga
oshirilsa, programmalar va turli ma`lumotlar xotira blokida saqlanadi. Operator
alarga
-
hi
mumkin. MPli boshqarish sistemasining umumlashtirilgan strukturasi 1.5 rasmda
keltirilgan:
P
B
-umumlashtirilgan
chiqishlari
1.4 -rasm.
shinalar taqsimoti sxemasi.
BS
P
IXB
Klav.
Ind.
I
B
B
DUK
TXK
BOI
IG
B
Sh
Sh
BSh
1.5 - rasm. MPli boshqarish sistemasining umumlashtirilgan strukturasi.
MP blokida M/A - umumlashtirilgan ma`lumotlar va adreslar chiqishlari,
BS-boshqarish signallari chiqishlari, TIG-takt impul`slari generatori, MB va AB -
ma`lumotlar va adreslar buferlari, ADsh- adreslar deshifratori, IXB- ichki xotira
bloki(katta integral sxemalarda quriladi), OI-
rfeysi,
BOI- boshqarish ob`ekti interfeysi, DUK- darajali uzilishlar kontrolleri, TXK-
xotiraga t
-t
t qilish kontrolleri, TXB- tashqi xotira bloki, T-
taymer, Klav.-klaviatura, Ind.- indikatsiya.
ATMEGA 8A
1.
Atmega 8 mikrokontrolleri bilan tanishish.
2.
Mikrokontroller oyoqchalari vazifalari bilan tanishish.
3.
Mikrokontroller portlari bilan tanishish.
4.
Mikrokontrollerni dasturlashda ishlatiladigan dasturlarni topish.
Nazorat savollari
1. Mikroprotsessorga umumiy xarakteristika bering va ularni ishlatish sohalarini
ayting.
2. MikroEXM ga umumiy xarakteristika bering va ularni ishlatish sohalarini ayting.
3. Seksiyali MP ga umumiy xarakteristika bering va ularni ishlatish sohalarini
ayting.
4.Sanoq sistemasi nima?
5.
sanoq sistemalari ishlatiladi.
Dostları ilə paylaş: |