Pardozbap materiallar

Jasalma tas materiallar
Ilaydan quyilg’an, qurıtılǵan, keyininen joqarı temperaturalı pech 
(xumdon) larda pısırılgen jasalma tas materiallar ılaydan islengen ıdıs 
dep ataladı. 
Ílaydan islengen ıdıs materiallar isletiliw tarawına qaray, diywalbop 
materiallar (ılaydan islengen ıdıs gerbish hám ılaydan islengen ıdıs tas) 
hám de kafellew materiallarına (naǵısindor ılaydan islengen ıdıs 
gerbish hám taslar, bınanıń aldınǵı sırtqı diywaline oralatuǵın párdaz 
kafellerge) ajratıladı. Ílaydan islengen ıdıs gerbish mayin loydan quyıp 
yamasa yarım qurǵaqlay hám de qáliplab tayarlanadı. Qurıtılǵan 
gerbish xumdonda pısırılgennen keyin qıp­qızıl yamasa ash qızıl reńli 
boladı ; bul reńler ılay quramındaǵı temir oksidlerge baylanıslı. 
Ílaydan islengen ıdıs gerbish miytinlik dárejesine qaray, 75, 100, 125, 
150, 175, 200, 250, 300 sıyaqlı markalarǵa ajratıladı. 
Jasalma tas ádetde jasalma tasdıń qattı sirt materialı esaplanadı : 
jasalma tas, kvarts, akril, jasalma tas hám basqalar. Hár qıylı jasalma 
taslar, onıń quramı birdey emes. Quramında tiykarlanıp qatronlar, 
alyuminiy untaqları, kvarts qumı, tábiyiy maydalanǵan tas, pigmentlar 
hám emleytuǵın elementlar bar. Ámeliy polimer qurılıs materialların 
qóllaw, islep shıǵarıw procesi insan social ilim hám texnologiya 
rawajlanıwı 
hám 
ámeliy 
ilimiy 
materiallardıń 
úzliksiz 
rawajlanıwlashtirilishi procesi bolıp tabıladı, jasalma tas tiykarlanıp 
qurılıs hám bezewlerde qollanıladı. Sanaat Bul ekologiyalıq taza 
kompozitsiyaning jańa turi bolıp tabıladı. Tat baspaytuǵın polattan, 
seramika hám basqa dástúriy qurılıs materiallarınan ayrıqsha bolıp 
esaplanıw, jasalma tas tekǵana kóp qırlı reńler, bálki reń­baranglik 
menen de qollanıladı. Jasalma tas júzimsik bolmaǵan, radioaktiv, órtqa 
shıdamlı, jabısatuǵın yog ‘, suw ótpkezbeytuǵın buzıqlıq, antibakterial 

---

chiriyotgan, aşınma qarsılıq, zarba qarsılıǵı, ańsat kútimlew, tigiwsiz 
tigiw, modellestiriw ájayıp bolıp tabıladı. 
Islep shıǵarıw processinden eki túrge bóliniwi múmkin. 
Toqımalarınıń plitaları ápiwayı jasalma tas hám akril bolıp, qatronlar 
ushın tiykarǵı material (akril qatroni) hám alyuminiy untaqı, kaltsiy 
untaqı tábiyiyden vakuumnan keyin aralastırıladı. Júzimsik bolmaǵan, 
radiatsiyalıq bolmaǵan, reńsiz, úzliksiz biriktiriwdiń tiykarǵı 
abzallıqları qayta ishlov beriliwi múmkin. Eger bul etarli bolmasa, 
sızıw qıyın. 
Kvars taslı hám jasalma taslı oralǵan plastinkalar, olardıń ulıwma 
maydanı vakuum, joqarı basım, joqarı terbelis, oshaq ısıtǵıshı, joqarı 
tezlikte isleytuǵın suyıqlıqtıń tirekleri, toldırgichdagi túrli noqatları, 
kvartsning 93% kvarts qumi, tábiyiy qoyatosh ushın tasdı toldıradı. 
Átirap ­ortalıq kózqarasınan kvarts júzimsik bolmaǵan, radiatsiyalıq 
bolmaǵan hám tábiyiy maydalanǵan tas ushın tasdıń tiykarǵı 
tolıqlawıshsı insan organizmine zıyanlı elementlardı alıp keliwi 
múmkin bolǵan kvarts taslarınan Mohsning qattılıǵı 7 ge hám tasdıń 
qattılıǵı 4 ke jaqın. Hár qıylı tarawlar daǵı jasalma taslar da túrli 
tarawlarda qollanıladı, eń jaqsısı ushın tek ǵana eń sáykes keledi. 
Ózbekstan tawlıq aymaqǵa jaylasqanı ushın tábiyiy tas materialları 
rezervlerine boy bolıp tabıladı. Házirgi kúnde respublikamız tas 
kánlerinde 80 mln. M3 ten kóbirek qatlam (bezew) tas rezervleri 
ámeldegi, sonday­aq 25, 2 mln. M3 marmar, 17, 3 mln. M3 granit hám 
gabbro, 2, 2 mln. M3 qumtoshlar bolıp tabıladı. Bunnan tısqarı hák tas, 
shıǵanaqlı hák tas, gips tamaqtası, travertin, kvarsitlar hám basqa taslar 
rezervleri bir neshe milliard m3 kubni quraydı. 2000 jılda 
respublikamızda 1 mln. 400 mıń m2 qatlam tas materialları islep 
shıǵarıldı, sonday­aq 700 mıń m2 marmar hám 170 mıń m2 granit 
bezew plitaları bolıp tabıladı. 

---

 Házirgi kúnde Tashkent, Samarqand, Buxara, Navaiy, Qashqadárya 
wálayatlarında hám Qaraqalpaqstanda 30 jaqın iri hám orta quwatlı, 
70 ten 
Kóbirek kishi kárxanalarda bezew tas plitaları islep shıǵarılıp atır. 
1998 jıldan baslap “O’zqurilishmateriallari” aksiyadorlik kompaniyası 
hám basqa shólkemler ıqtıyarında bolǵan kárxanalar Italiya, Gretsiya, 
Avstraliya hám basqa sırt ellerden keltirilgen tábiyiy taslarǵa qayta 
islew úskeneler komplekslerin menen úskenelestirildi. 
CHig’anoqli hák taslar rezervleri Qashqadárya hám Surxondaryoda, 
Ústiyurt hám Mangistauda kóplegen ushraydı. Olardıń ortasha tıǵızlıǵı 
450 – 500 kg/m3 átirapında bolıp, ańsat arralanadi. Tasdıń teksturasi 
shıraylı bolıp, bezew qatlam plitaları hám diywalbop bloklar islep 
shıǵarıw nátiyjeli esaplanadı. Hák tas rezervleri Tashkent wálayatı 
Ahangaran oazisinde (qatlam qalıńlıǵı 5­ 20 m), Buxara qalası qasında 
(qatlam qalıńlıǵı 150 m) hám basqa wálayatlarda bar. 
Diywalbop ılaydan islengen ıdıs bloklar jaqsı qarilip, tolıǵı menen 
pısırılgen mayin loydan plastik presslash usılında tayarlanadı. Olar úsh 
tip ólshemde chqariladi (pútin blok, yarım blok, áynek orınlarınǵa 
isletiletuǵın bir múyeshi o’yilgan blok ). Bunday buyımlardıń 
gewekleri 60% ni quraydı. 
Párdazlaw ılaydan islengen ıdıs gerbishler joqarı sapalı loydan 
quyıladı, pısırılgeninen keyin ash bawırrangdan qızg’ish hám 
bawırrang kóriniskeshe bolǵan hár túrlı reńlerdi kásip etedi. 
Párdazlaw ılaydan islengen ıdıs gerbishler joqarı sapalı loydan 
quyıladı, pısırılgeninen keyin ash bawırrangdan qızg’ish hám 
bawırrang kóriniskeshe bolǵan hár túrlı reńlerdi kásip etedi. 
Bunday gerbishler pútin yamasa ishi gewek etip islep shiǵarıladı ; 
gewekler (ashıq yamasa tuyıq ) gerbishtiń enli tárepine salıstırǵanda 
kese jaylasadı. Gerbishtiń sırtı jilolangan, taram­taram yamasa reńli 
boladı. 

---

 Párdazlaw gerbishleri 250 x120 x65 mm hám 250 x120 x88 mm 
ólshemlerde, 75, 100, 125, 150, 200, 300 markalarda islep shiǵarıladı 
hám de ımaratlardıń ishki hám sırtqı diywalları sırtına oraw ushın 
isletiledi. 
Diywalbop beton bloklar
Diywalbop beton bloklar – pútin yamasa gewek etip tayarlanadı ; 
gewekler sańlaqsimon hám bir bası ashıq boladı. Bunday bloklar 
tiykar, diywal hám pardevorlar qurıwda isletiledi. Kafellew ushın sırtqı 
maydanına reń berilgen yamasa naǵıslar salınǵan boladı, 25­200 
markalı bloklar islep shiǵarıladı. Diywal qurıw jumısların qolda 
orınlaw mólsherlengen jaǵdaylarda bloklardıń massası 32 kg den artıq 
bolmawi kerek.