Reja: Jamiyat va ijtimoiylik tushunchasi
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Inson” tushunchasi hamma kishilarga hos bo'lgan
umumiy sifat va qobiliyatlarni ifodalash uchun ishlatiladi. Bu tushuncha dunyoda inson zoti deb atalmish shunday o'ziga hos tarixiy jamoa mavjudligini anglatadi. Bu insoniyat qolgan hamma moddiy sistemalardan o'ziga hos hayotiy faoliyat usuli bilan farq qiladi. Insoniyat o'ziga hos moddiy reallik sifatida mavjud bo'ladi. Ammo insoniyat bu kabi yashay olmaydi. Konkret odamlar yashaydi va harakat qiladi. Insoniyatning konkret vakillarining bo'lishi individ tushunchasi orqali ifodalanadi. Individ - bu insoniyatning hamma sotsial va psixologik hususiyatlari: aql, idrok, ehtiyojlar va boshqalarning konkret tashuvchisi, insoniyat urug'ining yagona vakilidir. Bu holatda individ tushunchasi “konkret kishi” ma'nosida ishlatiladi. Shaxs insonning nisbatan ijtimoiy-tarixiy va ontogenenitik rivojlanishining maxsuli, maxsus insoniy tuzilma. Insonning biologik tabiati uning sotsial dunyosining rivojlanish bazasidir. Insonning ongi ham, insonning ehtiyojlari ham ijtimoiy munosabatlar orqali yaratiladi, bu individning tug'ilganidan boshlanib va to o'limigacha davom etadi. XIX asrning 3O yillarida sotsiologiyada ilmiy yo`nalish strukturaviy yo`nalish (yoki oddiy aytganda funksionalizm) paydo bo'ldi. Bu yo`nalishning asoschilari bo'lib, E.Dyurkgeim, A.R.Redkliff-Braun va boshqa tadqiqotchilar bo'lishgan. A.R.Redkliff-Braun (1881 – 1955) E. Dyurkgeim (1858 - 1917) Nemis-amerika psixologi K.Levin (1890-1947) 1936 yilda shaxsning muhit bilan o'zaro harakati prinsipga muvofiq u muhitni fizik (tabiiy) va psixik muhitlarga bo'ladi. “hatti-harakat na o'tmishga, na kelajakka bog'liq, u hozirgi muhitga bog'liq bo'ladi. Tabiiy va sotsial muhit sub'ekt uchun psixologik fenomenlar ko'rinishida real namoyon bo'ladi. Shuning uchun har xil individlar uchun ob'ektiv muhit uning shaxsiy muhimligidan qat'iy nazar turli tuman bo'ladi.” shaxsning psixoanalitik konsepsiyasi Z.Freid fikrlarida yaqqolroq ifodalangan. Z.Freid individ va jamiyat o'zaro ta'siri jarayonini sotsiopsixologik konflikt sifatida, shaxsni esa irratsional, g'ayri ixtiyoriy mayllarining ansambli (uyg'un birlik) sifatida qaraydi. Z. Freid (1856 – 1939) sivilizatsiya o'zining taqiqlari va sanksiyalari bilan, bir tomondan, katta manfaat va zaruriyatdir, aks holda insoniyat seksual (jinsiy) va letal (o'limga olib boradigan) instinklarga bo’ysunib, yashay olmagan bo'lardi. Ammo ikkinchi tomondan, sivilizatsiya inson uchun xavf va g'am tashvishdir, chunki maillarning yanada ko'proq siqib chiqarilishi nevrizlarning rivojlanishicha, qoniqmaslik, havotir, begonalashuv, anglanmagan munofiqlik va hokazolarning ko'payishiga olib keladi. Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|