Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

Jismoniy qatlam 
OSI modelining bu darajasida tarmoq komponentlarining quyidagi xususiyatlari 
aniqlanadi: aloqa vositalarining ulanish turlari, tarmoqning fizik topologiyalari, 
ma'lumotlarni uzatish usullari (raqamli yoki analog signalli kodlash bilan), uzatiladigan 
ma'lumotlarni sinxronlashtirish turlari, aloqa kanallarini ajratish. chastota va vaqt 
multipleksatsiyasidan foydalanish. 
OSI jismoniy qatlam protokoli amalga oshirilishi bitlarni uzatish qoidalarini 
muvofiqlashtiradi. 

---

Jismoniy qatlam uzatish muhitining tavsifini o'z ichiga olmaydi. Biroq, jismoniy qatlam 
protokollarini amalga oshirish ma'lum bir uzatish muhitiga xosdir. Jismoniy qatlam odatda 
quyidagi tarmoq uskunalarini ulash bilan bog'liq: 
 
elektr signallarini qayta tiklaydigan kontsentratorlar, uyalar va takrorlovchilar; 
 
qurilmani uzatish muhiti bilan ulash uchun mexanik interfeysni ta'minlovchi uzatish 
muhitining ulagichlari; 
 
raqamli va analogli konversiyalarni bajaradigan modemlar va har xil konvertatsiya 
qiluvchi qurilmalar. 
Modelning bu qatlami korporativ tarmoqdagi standart topologiyalarning asosiy to'plami 
yordamida tuzilgan jismoniy topologiyalarni belgilaydi. 
Asosiy to'plamda birinchi - avtobus topologiyasi. Bunday holda, barcha tarmoq qurilmalari 
va kompyuterlar odatda koaksiyal kabel yordamida hosil bo'ladigan umumiy ma'lumotlar 
avtobusiga ulanadi. Umumiy avtobusni tashkil etuvchi kabel magistral deb ataladi. 
Avtobusga ulangan har bir qurilmadan signal ikki tomonga uzatiladi. Kabeldan signalni 
olib tashlash uchun avtobusning uchida maxsus terminatorlardan foydalanish kerak. 
Chiziqning mexanik shikastlanishi unga ulangan barcha qurilmalarning ishlashiga ta'sir 
qiladi. 
Ring topologiyasi barcha tarmoq qurilmalari va kompyuterlarni jismoniy uzuk (halqa) ga 
ulashni ta'minlaydi. Ushbu topologiyada ma'lumot har doim halqa atrofida bir yo'nalishda 
- stantsiyadan stansiyaga uzatiladi. Har bir tarmoq qurilmasida kirish kabelida axborot 
qabul qiluvchisi va chiqishda uzatuvchi bo'lishi kerak. Axborot uzatish vositasining bitta 
halqadagi mexanik shikastlanishi barcha qurilmalarning ishlashiga ta'sir qiladi, biroq, er-
xotin halqa yordamida qurilgan tarmoqlar, qoida tariqasida, xatolarga chidamlilik va o'z-
o'zini davolash funktsiyalariga ega. Er -xotin halqada qurilgan tarmoqlarda bir xil ma'lumot 
uzuk bo'ylab ikki tomonga uzatiladi. Agar kabel uzilib qolgan bo'lsa, uzuk ikki halqali bitta 
halqali rejimda ishlashda davom etadi (o'z-o'zini davolash funktsiyalari ishlatilgan uskuna 
bilan belgilanadi). 
Keyingi topologiya - yulduz topologiyasi yoki yulduz. Bu boshqa tarmoq qurilmalari va 
kompyuterlari nurlar (alohida kabellar) orqali ulanadigan markaziy qurilmaning 
mavjudligini ta'minlaydi. Yulduzli tarmoqlarda bitta nuqson bor. Bu nuqta markaziy 
qurilma. Agar markaziy qurilma ishlamay qolsa, tarmoqning boshqa barcha ishtirokchilari 
bir -biri bilan ma'lumot almasha olmaydi, chunki butun almashinuv faqat markaziy qurilma 
orqali amalga oshirilgan. Markaziy qurilmaning turiga qarab, bitta kirishdan olingan signal 
barcha chiqishlarga yoki qurilma - axborot qabul qiluvchisi ulangan ma'lum bir chiqishga 
uzatilishi mumkin (kuchaytirmasdan yoki bo'lmasdan). 

---

Tarmoq topologiyasi juda chidamli. Xuddi shunday topologiyaga ega tarmoqlarni qurishda 
tarmoq qurilmalari yoki kompyuterlarning har biri tarmoqning boshqa komponentlariga 
ulanadi. Bu topologiya ortiqcha va shuning uchun amaliy emas. Darhaqiqat, kichik 
tarmoqlarda bu topologiya kamdan -kam ishlatiladi, lekin yirik korporativ tarmoqlarda eng 
muhim tugunlarni ulash uchun to'liq bog'langan topologiyadan foydalanish mumkin. 
Ko'rib chiqilgan topologiyalar ko'pincha kabel aloqasi yordamida quriladi. 
Simsiz ulanishlardan foydalanadigan yana bir topologiya - bu uyali aloqa. Unda tarmoq 
qurilmalari va kompyuterlar zonalarga birlashtirilgan - hujayralar (hujayralar), faqat 
hujayraning qabul qiluvchisi bilan o'zaro aloqada. Hujayralar orasidagi ma'lumotlarni 
uzatish uzatuvchi qurilmalar orqali amalga oshiriladi.