Jamiyat qurishning milliy va umuminsoniy demokratik

1
• Xalq hokimiyati
2
• Fuqarolar irodasiga tayanuvchi hukumat
3
• Ko'pchilik ovoz qoidasi
4
• Ozchilik huquqlarini himoya etish
5
• Asosiy inson huquqlari kafolati
6
• Erkin va adolatli saylovlar
7
• Qonun oldida barchaning tengligi
8
• Odil sud yuritish
9
• Hukumat faoliyatini konstitutsiyaviy cheklanganligi
10
• Ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy pluralizm
11
• Tolerantlik, omilkorlik, hamkorlik, o'zaro kelishuv

---

Ko'rinib
turibdiki,
zamonaviy
fuqarolik
jamiyatini
ishlab
turishini
ta'minlovchi
demokratiyaning tamoyillari, qadriyatlari va ustunlari mavjud bo'lib, ular davrlar o'tishi bilan
umuminsoniy qadriyatlar sifatida namoyon bo'lmoqda. Shu bilan birga, turli mamlakatlarning
rivojlanish tarixi, milliy mentaliteti, dini, mafkuraviy qarashlari, iqtisodiyotining shakllanish yo'li,
ijtimoiy munosabatlari aynan bir-biriga o'xshash bo'lmaganidek, har bir mamlakatda demokratik
tamoyillarni qo'llash va ulaiga amal qilishda farqlanishlar mavjud bo'lishi tabiiy bir holdir.
Boshqacha aytganda, demokratik jamiyat qurish jarayonida har bir mamlakat o'zining milliy
o'zligidan kelib chiqqan holda islohotlarni amalga oshiradi. Yoki, demokratik jarayonlar shaklan
milliy xarakter kasb etishini tarixiy taraqqiyot jarayoni ko'rsatib berdi.

---

Qadriyatlar va ularning jamiyat hayotidagi o'rni.
Milliy qadriyatlar tushunchasi
Qadriyatlar muammosi Platon davridan boshlab tadqiqotlar obyckti sifatida yashab kelmoqda. 
Unga nemis klassik falsafasi tomonidan ancha aniqliklar kiritildi. Nemis olimi Kant birinchi marta 
insonni qadriyatlarni aniqlash asosida talqin etdi.
Inson ikkita olamga mansub mavjudot sifatida tushunildi:
- erkin bo'lmagan, hali o'z yo'lini anglab yetmagan, o'z Instinktiga ergashib yuradigan tabiat 
olami. Bu olamda qadriyatlar mavjud bo'lmaydi;
- erkinlik va idroklash olami. U o'zining taqdirini belgilaydi, va uni o'zi belgilagan o'z ideallari, 
maqsadlari asosida quradi. Bu olamda qadriyatlar mavjud, lekin ular ochiq mujassam bo'lmaydi, balki 
maqsad sifatida namoyon bo'ladi. Qadriyatlarni Kant talqinicha idrok etishda uning sof subyektiv 
hosila ekanligi, ya'ni ularni har bir shaxs o'z hayoti qadriyatlarini o'zi aniqlashi ilgari luriladl.
Ko'plab insonlar uchun obyektiv mazmunga ega umumiylik mavjud emas. Ular uchun
qadriyatlar aniq obyektlar hayoti va/.iyatlarga bog'liq holda chorlaydigan his-tuyg'ular va ichki
kcchinmalardir.
Shunga muvofiq holda qadriyatlarni uchta tushunchasi shakllandi:
Qadriyat - har qanday foydali va ma'qul bo'lgan narsa. Bu utilitar nuqtayi nazar sifatida paydo
bo'ldi.

---

Qadriyat ideal, muqaddas hodisa, his-tuyg'ular intilishi sifatida tushiniladi. Bu san'atga
mansub tushuncha sifatida amalga oshiriladi.
Qadriyat inson uchun obyektlarni muhim ahamiyat kasb ctishi sifatida anglanadi. Qadriyat o'z
mazmuniga muvofiq obyektiv mazmunga egadir. Obyektiv qadriyatlar odamlar tomonidan aynan
bir xil munosabatlarni paydo bo'lishini bildirmaydi. Shuning uchun ham qadriyatlarni baholash
subyektiv bo'lishi mumkin. Qadriyatlarning obyektiv ekanligini aniqlash uchun mezonlar ishlab
chiqiladi. Bu kabi mezonlar sifatida hodisalar yoki voqcalarning ijtimoiy jihatdan foydali ekanligini
ko'rsatish mumkin Undan qadriyatlar iyerarxiyasi va umuminsoniy qadriyatlar to'g'risidagi masala
paydo bo'ladi.
Umuminsoniy qadriyatlar deganda, barcha davrlarda mavjud bo'lgan va barcha insonlar
qadriyatlari tushuniladi. Barcha qadriyatlar ichida umuminsoniy qadriyatlar unchalik ko'p emas: