О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti
Yüklə 1,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Metallurgiyaviy yoqilg‟ilar. Metallurgiyada asosiy yoqilg‟i sifatida koksdan, mazutdan,
tabiiy gaz, domna va koks gazlaridan foydaliniladi. Koks. Kokslanuvchi sifatli toshko‟mirni maydalab, maxsus pechlarda 1000-1100 0 C haroratda 10-15 soat davomida havosiz qizdirish (piroliz) natijasida olingan qattiq, g‟ovak massa koks deb ataladi. Hozirgi zamon koks ishlab chiqaruvchi maxsus pechlarning hajmi 18- 20 m 3 bo‟lib, bo‟yi 50-70 m li bir necha kamerasi bo‟ladi. Bu kameralarning har biri 10-15 soatda 12-16 t koks beradi Metallurgiyaviy kokslarda o‟rtacha 85-90 uglerod, 0,5-2 oltingugurt, 0,04 gacha fosfor, 1 ga yaqin ajraluvchi gazlar, 10-13 kul va 5 gacha namlik bo‟ladi. Koksning issiqlik chiqarish xususiyati 6500-7500 kkal kg (27-31 Mj kg), alangalanish harorati 700 0 C ga yaqin, maydalanishga qarshiligi 100-1400 kg sm 2 , g‟ovakligi esa 45 - 55 . Koksdan, asosan, domna pechlari va vagrankalarda cho‟yan ishlab chiqarishda yoqilg‟i sifatida foydalaniladi. Keyingi yillarda kokslanuchi ko‟mirlarga kokslanmaydigan ko‟mir qo‟shib koks olish usuli ishlab chiqilgan. Mazut neftni qayta ishlashda hosil bo‟lgan suyuq qoldiq massa bo‟lib, undan marten va boshqa pechlarni qizdirishda yoqilg‟i sifatida foydalaniladi. Mazut yonganda ko‟p miqdorda issiqlik chiqarishi (8500-10500 kkal kg), kul ajratmasligi va yonishini oson rostlash mumkinligi uning xarakterli ko‟rsatkichlariga kiradi. Tabiiy gaz. Bu gaz yonganda yuqori kaloriyali issiqlik beruvchi arzon yoqilg‟i bo‟lib, uning asosiy qismi metan (CH 4 ) dir. Boku va Saratov gazlarining tarkibini o‟rganish ularda 92 -CH 4 ; 2 -CO 2 ; 4 -C 4 H 4 ; 0,34 -H 2 O va 2 -N 2 borligini ko‟rsatadi. 1m 3 tabiiy gaz yonganda 8000 kkal (34Mj m 3 ) issiqlik chiqadi. Koks gazi. Toshko‟mirdan koks olishda koks gazi hosil bo‟ladi. Bu gazning tarkibida 46- 63 H 2 ; 21-27 CH 4 ; 2-7 CO 2 ; 4-18 N 2 bo‟ladi. 1m 3 koks gazi yonganda 3500-4500 kkal (15-18MJ/m 3 ) issiqlik ajraladi. Koks gazidan metallurgiyaviy pechlarda yoqilg‟i sifatida foydalaniladi. Domna gazi. Domna pechlarida cho‟yan ishlab chiqarishda ajraluvchi gaz bo‟lib, metallurgiya korxonalarida undan sof holda yoki koks gazi bilan aralashtirib foydalaniladi. Gaz yoqilg‟ilari suyuq yoqig‟ilarga nisbatan arzonligi, zararli qo‟shimchalardan xoli bo‟lganligi, yondirishga qadar ma‟lum haroratgacha qizdirish mumkinligi, bir joydan ikkinchi joyga uzatish qulayligi kabi afzalliklari tufayli borgan sari sanoatda keng miqyosda ishlatilmoqda. Yüklə 1,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|