О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

 
Metallarni payvandlashning zamonoviy usullari 
Yuqorida aytib o‟tilgan usullardan tashqari yana quyidagi payvandlash usullari ham 
mavjud: lazer yordamida payvandlash; flyus qatlami ostida elektr-shlak yordamida 
payvandlash; bosim bilan payvandlash; diffusion usulda payvandlash; portlatish yo‟li bilan 
payvandlash; nemirchilik usuli bilan payvandlash; termit yordamida payvandlash; unduksion 
payvandlash; kondensator yordamida payvandlash soviqlayin payvandlash. 

Electron nur yordamida payvandlash. Bu usulda metall elektr maydoni bilan 
tezlatiladigan tez harakatlanadigan electron nurlari oqimi bilan qizdiriladi. Elektronlarning 
buyum sirtiga tushayotgan kinetik energiyasi issiqlik energiyasiga aylanadi va metallni 5000-
6000
o
C haroratgacha qizdiradi, bu issiqlik metallarni payvandlashda ularni suyiltirish hamda 
issiqlik bilan ishlov berish (kesish, parmalash, bug‟lantirish) uchun yetarlidir. Bu jarayon 
odatda germetik berk kamerada elektronlarning harakatlanishi va suyultirib qoplanadigan 
metallning tozaligini ta‟minlash uchun zarur bo‟lgan chuqur bakuumda (133

10
-4

133

10
-5 
Pa) 
amalga oshiriladi. 
Electron nuri bilan 0,01 mm dan 100 mm gacha qalinlikdagi zagotovkalarni, shuningdek, 
qiyin suyuqlanadigan va turli jinsli metallarni payvandlash mumkin.

Lazer yordamida payvandlash. Bu usulda payvandlashda issiqlik manbai sifatida 
energiya zichligi yuqori (10
7
-10
8
Vt/sm
2
gacha) bo‟lgan issiqlik manbai bo‟lgan lazer nuridan 
foydalaniladi. Lazer nuri bilan yorug‟lik o‟tkazadigan istalgan muhitda (havoda, vakumda, 
unert gazlarda) materiallarga ishlov berish mumkin. Lazer nuridan asbobsozlikda qalinligi 
millimetrning undan bir ulishiga teng kichik gabaritli detallrni payvandlashda foalaniladi.