Namangan muhandislik-texnologiya instituti

Natijalar va uning muhokamasi 
Kartoshka urug'ining birinchi toifasiga kiruvchi dastlabki virussiz materialni ishlab 
chiqarishni kuchaytirish bilan, eng tor daqiqalardan biri biotexnologik materialni tuproq 
sharoitiga o'tkazishdir. Bu jarayon, qoida tariqasida, ixtisoslashtirilgan issiqxonalarda amalga 
oshiriladi, bu in vitro ko'paytiriladigan material miqdorini cheklaydi va ekish va etishtirish 
vaqtida yuqori xarajatlarni talab qiladi. Ochiq dala sharoitida biotexnologik materialni etishtirish 
imkoniyati laboratoriya ishlab chiqarish intensivligini oshirishga imkon beradi, chunki ekish 

---

Fan va ishlab chiqarish integratsiyalashuvi sharoitida Kimyo texnologiya, Kimyo, va 
Oziq-ovqat sanoatidagi muammolar va ularni bartaraf etish yoʻllari 
 
NamMTI 2022-yil 3-4-iyun
63 
maydoni issiqxonalardan foydalanish zarurati bilan cheklanmaydi. Shu munosabat bilan in vitro 
sharoitida issiqxona va dala sharoitida olingan o‘simliklar va mikrotugunaklarning tuproq 
moslashuvi va mahsuldorligi bo‘yicha tajribalar o‘tkazildi. 
Issiqxona sharoitida in vitroda olingan o'simliklar va mikrotugunaklarning tuproq 
moslashuvi va mahsuldorligi to'g'risidagi ma'lumotlar 1-jadvalda keltirilgan.Tajriba uchun jami 
1000 dona ishlatilgan. 28 kun davomida in vitro o'stirilgan uchta navli o'simliklar va 1000 dona. 
harakatsiz davrdan o'tgan va ko'chat hosil qila boshlagan bir xil navlarning mikrotuberlari. 
1-jadval 
Issiqxonada o'simliklar va mikrotuberlarning tuproqqa moslashishi va unumdorligi 
Turlari 
O'simliklar 
mikrotuberlar 
% 
moslashga
n 
o'simliklar 
Bir 
o'simlikdagi 
o'rtacha 
minituberlar 
soni 
1 
minitubernin
g 
o'rtacha 
og'irligi (g) 
% 
moslashga
n 
mikrotubu
klar 
Bir 
o'simlikdagi 
o'rtacha 
minituberlar 
soni 
1 
minitubernin
g 
o'rtacha 
og'irligi (g) 
Sarnav 
95.8 
12,0±1,3 
21,3±0,7 
98.4 
22,6±0,5 
29,3±1,8 
Qaysar 
94.3 
10,5±0,9 
28,6±1,2 
97.2 
18,5±0,7 
35,6±2,1 
Santa 
91.7 
11,7±1,1 
19,7±0,9 
98.5 
20,2±0,4 
24,5±2,2 
1-jadvalda ko'rsatilganidek, barcha o'rganilayotgan navlarning o'simliklari ham, 
mikrotuberlari ham 90% dan ortiq tuproqqa moslashgan. Aniqlanishicha, issiqxona sharoitida 
mikrotugunakar tuproqqa yaxshiroq moslashgan va etishtirish natijasida biomassasi katta bo‘lgan 
o‘simlikda ko‘proq sonli ildiz hosil qiladi. 
Tajribaning keyingi qismida ochiq dala sharoitida in vitroda olingan o‘simliklar va 
mikrotugunaklarning tuproqqa moslashish qobiliyati va unumdorligi o‘rganildi. Ochiq dala 
sharoitida ham o'simliklar, ham mikrotugunaklarni to'g'ridan-to'g'ri ekish mumkin emasligi 
sababli, ular moslashish uchun issiqxona tuprog'i bilan to'ldirilgan plastik qoplarga ekilgan. 10-
14 kundan so'ng, mikrotugunaklarning o'simliklari va ko'chatlari yangi barg hosil qila boshlagan 
va 10-15 sm gacha bo'lgan balandlikka etganidan so'ng, ular dalaga ko'chiriladi. Dalaga ko'chirib 
o'tkazilgandan so'ng, ularni etishtirish umumiy qabul qilingan qishloq xo'jaligi amaliyotiga 
muvofiq amalga oshirildi. 
Dala sharoitida tuproqning moslashuvi va unumdorligi haqidagi ma’lumotlar 2-jadvalda 
keltirilgan. 
jadval 2