Kbt я25 uot (059) Baş redaktor

55 

illiyi

MART

18

99

Ə d ə b i y y a t 

“Azərbaycan Hava Yolları” Dövlət Konserninin əməkdaşlarına “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilməsi haqqında: [Əsədov Əsəd 

Soltan oğlu - AN-2 təyyarəsinin komandiri - Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyünün qorunmasında, dinc əhalinin 

təhlükəsizliyinin təmin edilməsində göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə]: Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 25 noyabr 

1992-ci il //Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Məlumatı.- 1992.- № 22.- S.68.- (Ölümündən sonra).

Əsgərov, V. Əsədov Əsəd Soltan oğlu /V.Əsgərov //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları.- Bakı, 2010.- S. 96.

Əsədov Əsəd Soltan oğlu //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları /M.F.Axundov adına Milli Kitabxana; tərt. ed. H.Həmidova.- Bakı, 2008.- 

S.67-69.

Seyidzadə, M. Əsədov Əsəd Soltan oğlu //Milli qəhrəmanlar zirvəsi.- Bakı, 2010.- S. 67.

Quliyev, F. Milli Qəhrəmanlar /F.Quliyev //Məktəb qəzeti.- 2014.- 20 oktyabr.- S. 1.

İ n t e r n e t d ə

www.anl.az

www.az.wikipedia.org

www.e-qanun.az 

www.milliqahraman.az

www.muallim.edu.az

MART

22

Əsəd Əsədov

1956-1991  

Əsəd Soltan oğlu Əsədov 1956-cı il 

mart ayının 22-də Zəngilan rayonunun 

Turabad kəndində doğulmuşdur. 1975-

ci ildə Mincivan qəsəbə orta məktəbini 

bitirdikdən sonra Sovet Ordusu sırala-

rına çağırılmışdır. Hərbi xidmətini başa 

vurduqdan  sonra  Saratov  vilayətinin 

Krasnokutsk  şəhərindəki  Təyyarəçilik 

Məktəbinin  mülki  aviasiya  şöbəsinə 

daxil  olmuşdur. Amerikada  ingilis  dili 

kurslarında  təhsil  almış,  təhsilini  başa 

vurduqdan sonra Yevlax hava limanın-

da 16 il çalışmışdır.

1991-ci il oktyabr ayının 29-da AN-2 

təyyarəsinin  komandiri  Ə.Əsədov  7 

nəfər  uçuş  və  texniki  heyətlə  Xocalı 

hava limanına kömək məqsədilə Xana-

bad  kəndi  üzərindən  uçarkən  düşmən 

tərəfindən  güclü  atəşə  tutulmuş-

dur.  Cəsur  komandir  bu  uçuş  zamanı 

heyət üzvləri ilə birlikdə həlak olmuş, 

Zəngilan rayonunda dəfn edilmişdir. 

Hazırda  erməni  işğalı  altında  olan 

Zəngilan rayonunda Turabad kənd orta 

məktəbi  və  Mincivan  qəsəbəsindəki 

mərkəzi küçələrdən biri onun adını da-

şıyırdı.

Azərbaycan  Respublikası  Preziden-

tinin  25  noyabr  1992-ci  il  tarixli  337 

saylı Fərmanı ilə Əsədov Əsəd Soltan 

oğlu  ölümündən  sonra  “Azərbaycanın 

Milli  Qəhrəmanı”  adına  layiq  görül-

müşdür.

Milli Qəhrəmanlar

60 

illiyi

Milli Qəhrəman

100

Ə d ə b i y y a t 

Haşımbəyov Əliyar bəy Mehdi oğlu //Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti Ensiklopediyası: 2 cilddə.- Bakı: Lider, 2004.- C.1.- S.418.

Nəzirli, Ş. General-mayor Əliyar bəy Mehdi oğlu Haşımbəyov /Ş.Nəzirli //Nəzirli Ş. Arxivlərin sirri  açılır.- Bakı: Elm, 1999.- S. 210-211.

Nəzirli, Ş. General-mayor Əliyar bəy Mehdi oğlu Haşımbəyov /Ş.Nəzirli //Nəzirli Ş. Güllələnmiş Azərbaycan generalları.- Bakı, 2006.- 

S.74-75.

İ n t e r n e t d ə

www.anl.az

www.adam.az

www.az.wikipedia.org

www.azerbaijan.az

www.news.lent.az 

MART

8

Əliyar bəy Haşımbəyov

1856-1920  

Əliyar bəy Mehdi oğlu Haşımbəyov 

1856-cı  il  mart  ayının  8-də  Bakı 

şəhərində anadan olmuşdur. İlk təhsilini 

Ədadiyə  (realnı)  məktəbində  almış, 

1871-ci  ildə  Tiflisdəki  hərbi-piyada 

məktəbinə  daxil  olmuş,  çar  ordusuna 

xidmət etmişdir. Hərbi xidmətinin otu-

zuncu ilində - 1908-ci il dekabr ayının 

6-da general-mayor kimi yüksək rütbəyə 

layiq görülmüşdür. Əliyar bəy I Dünya 

müharibəsində III Qafqaz araba-karvan 

briqadasının  komandiri  olmuş,  artille-

riya  qoşunlarının  piyada  hissələrində 

xidmətə başlamışdır.

1917-ci  ildə  istefaya  çıxmış,  1918-

ci  ildə  Azərbaycan  Milli  Ordusunda 

könüllü  xidmətə  başlamış,  bir  müddət 

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Da-

xili İşlər nazirinin müavini vəzifəsində 

çalışmışdır.  1919-cu  ildə  Azərbaycan 

Xalq  Cümhiriyyətinin  Hərbi  İn-

tendant  İdarəsinin  rəisi  vəzifəsində 

xidmət  göstərmiş,  1920-ci  ildə  Zaqa-

tala  qəzasının  general-qubernatoru, 

Cənub-Qərbi    Azərbaycanın  general-

qubernatoru olmuşdur. 

Azərbaycanda 1920-ci il 27-28 aprel 

işğalından  sonra  təqib  edilmiş,    Sovet 

hakimiyyətinin  əsas  cəza  orqanların-

dan biri - XI ordunun Xüsusi şöbəsinin 

rəisi,  cəllad  S.A.Pankratovun  rəhbərlik 

etdiyi  Fövqəladə  Komissiya  (FK-

ÇK)  tərəfindən  həbs  olunmuş,  istintaq 

işgəncələrinə məruz qalmışdır. 

Əliyar bəy Haşımbəyov Azərbaycan 

Xalq Cümhuriyyətinin bir qrup xadimi 

sırasında Respublika Ali İnqilabi Tribu-

nalının (sədri Teymur Əliyev idi) hökmü 

ilə 1920-ci il may ayının 29-da Nargin 

adasında güllələnmişdir.

Ordudakı  qüsursuz  xidmətinə  görə 

1889-cu ildə üçüncü dərəcəli “Müqəddəs 

Stanislav”, 1894-cü ildə üçüncü dərəcəli 

“Müqəddəs Anna”,  1895-ci  ildə  ikinci 

dərəcəli “Müqəddəs Stanislav”, 1898-ci 

ildə  ikinci  dərəcəli  “Müqəddəs Anna”, 

1904-cü  ildə  “Müqəddəs  Vladimir” 

ordenləri ilə təltif olunmuşdur.

Siyasət.Hüquq.Hərbi iş

160 

illiyi

Hərbi xadim

101

Ə d ə b i y y a t 

Beynəlxalq terrorizmin xronologiyası və kriminoloji aspekti /A.Rəfiyev, A.Abdullayev.- Bakı: İsmayıl, 2006.- 294 s.

Bir ailənin faciəsi: hekayə /A.Rəfiyev //525-ci qəzet.- 2011.- 9 iyul.- S.28

İ n t e r n e t d ə

www.anl.az 

www. az.wikipedia.org

www. elibrary.az

Hüquqşünas

Akif Rəfiyev 

 1936  

Akif  Bəşir  oğlu  Rəfiyev  1936-cı  il 

mart ayının 23-də Gəncə şəhərində ana-

dan olmuşdur. 1960-cı ildə Azərbaycan 

Dövlət  Universitetinin  (indiki  Bakı 

Dövlət  Universiteti)  hüquq  fakültəsini 

bitirmişdir.

1960-1961-ci  illərdə  Azərbaycan 

Elmi-Tədqiqat  Məhkəmə  Ekspertizası 

İnstitutunda  ekspert-kriminalist,  1961-

1964-cü  illərdə  Şəmkir  rayon  prokuro-

runun  köməkçisi,  1964-1966-cı  illərdə 

Azərbaycan SSR Prokurorluğunda şöbə 

prokuroru, 1966-1970-ci illərdə İsmayıl-

lı rayon prokuroru, 1970-1976-cı illərdə 

Mingəçevir  şəhər  prokuroru,  1976-

1979-cu illərdə Zaqatala rayon prokuro-

ru, 1979-1981-ci illərdə Sumqayıt şəhər 

prokuroru vəzifələrində çalışmışdır.

1982-ci ilin yanvarından 1989-cu ilin 

avqust ayına kimi Azərbaycan SSR Da-

xili İşlər Nazirliyinin İstintaq İdarəsinin 

rəisi,  1989-1991-ci  illərdə  Azərbaycan 

Respublikası Daxili İşlər nazirinin müa-

vini, 1991-2002-ci illərdə isə Azərbaycan 

Respublikası Ədliyyə nazirinin müavini 

vəzifələrində çalışmışdır.

Hüquq  mühafizə  sahəsində  42  il 

fasiləsiz  fəaliyyət  göstərmişdir.  1989-

cu  ildə  respublikada,  xüsusilə  Qara-

bağda  cinayətkarlığa  qarşı  mübarizədə, 

eləcə  də  sabitliyin  təmin  olunmasında 

xidmətlərinə  görə  “Əməkdar  hüquqşü-

nas” fəxri adına layiq görülmüşdür. 1998-

ci  ildə  ona  Azərbaycan  Respublikası 

Prezidentinin  Fərmanı  ilə  3-cü  dərəcəli 

Dövlət ədliyyə müşaviri (Ədliyyə gene-

ral mayoru) rütbəsi verilmişdir. İşlədiyi 

müddət  ərzində  hüquq  jurnallarında 

hüququn  ayrı-ayrı  aktual  məsələləri  və 

problemlərinə dair 100-dən artıq məqalə 

və müsahibələri çap olunmuşdur.

Akif  Rəfiyev  Azərbaycan  Respubli-

kası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik 

Akademiyasında  pedaqoji  fəaliyyətlə 

məşğul olur. Eləcə də dedektiv janrında 

hekayələrin müəllifidir.

Üç  filmin  (“Dronqo”,  “Sarıköynəklə 

Valehin  nağılı”,  “O  qızı  tapın”)  baş 

məsləhətçisi olmuşdur.

80 

illiyi

Siyasət.Hüquq.Hərbi iş

23

MART

102

Siyasət.Hüquq.Hərbi iş

140 

illiyi

Ziya Göyalp

1876-1924     

MART

Mehmet  Ziya  (Ziya  Göyalp)  1876-cı 

il  mart  ayının  23-də  Diyarbəkirdə  doğul-

muşdur.  Təhsilinə  Diyarbəkirdə  başlamış, 

eyni  şəhərdə  1890-1894-cü  illərdə  hərbi 

xidmətdə  olmuşdur.  Tibb  məktəblilərinin 

despotizmə son vermək üçün qurduqları Qi-

yam  Komitəsinə  daxil  olmuş,  məktəbdəki 

fəaliyyətləri və oxuduğu fransızca kitabların 

zərərli  sayılması  səbəbilə  həbs  edilmişdir. 

İstanbula  döndükdən  sonra  isə  məktəbdən 

uzaqlaşdırılmışdır. “Zəbtiyə nəzarəti altında 

saxlanılmaq  şərtilə”  Diyarbəkirə  göndəril-

mişdir. 

Rüştiyə  məktəbində  oxuyarkən  atası 

vəfat  etmiş,  onun  yerini  islam  fəlsəfəsini 

yaxşı  bilən,  ziyalı  əmisi  Hasib  əfəndi  tut-

muşdu.  Bir il əmisi Hacı Nəsib Əfəndinin 

himayədarlığı və təşəbbüsü ilə dərs keçmiş, 

islamı,  ərəb  və  fars  dillərini  öyrənmişdir. 

1891-ci ildə Diyarbəkirdəki mülki liseyə da-

xil olur. Bu zaman o, artıq fransız dilini də 

öyrənmişdi. Artıq dünyanın fəlsəfi irsini yeni 

bir  səviyyədə  öyrənməyə  başlayır,  ancaq 

həyatında baş verən dəyişikliklər onu ciddi 

düşünməyə,  tərəddüddən  qurtulub  qəti  ola-

raq millətçilik yolunu seçməyə sövq edir.

  O,  İbn  Sina,  İbn  Rüşd,  İmam  Qəzzali 

kimi böyük islam filosoflarını Ziyaya tanıt-

dırmış,  ərəb,  fars  və  digər  vacib  araşdırma 

metodlarını öyrətmişdir. Daha sonra vəfat et-

miş əmisinin vəsiyyətinə əməl edərək, onun 

qızı ilə evlənmişdir. 

İlk əsəri “Şaki İbrahim” dastanı olmuşdur. 

II Hökumətin elanından sonra, onun qurdu-

ğu gizli cəmiyyətin yerini Osmanlı İttihat və 

Tərəqqi  Cəmiyyəti  Diyarbəkir  şöbəsi  əvəz 

etmişdi. 1909-cu ildə partiyanın Selanikdəki 

konqresinə el nümayəndəsi kimi qatılmışdı. 

Burada “Gənc qələmlər”, “Yeni fəlsəfə”, 

“Rumeli”  kimi  jurnal  və  qəzetlərdəki  ya-

zılarıyla  Türkçülük  və  dildə  sadələşmə 

hərəkatlarının  qabaqcılları  arasında  iştirak 

edən Göyalp, milli duyğuları, tarix şüurunu, 

elmə və texnikaya dəyər verən düşüncələrini 

şeirləriylə təbliğ etmişdir. 1912-ci ildə İttihat 

və  Tərəqqi  Ümumi  Mərkəzi  İstanbula  kö-

çürülmüş, Z.Göyalp da İstanbula gəlmişdir. 

Həmin  il  Ergani  mədənindən  millət  vəkili 

seçilmişdir. 

1919-1921-ci  illərdə  İstanbulun  işğa-

lı  nəticəsində  həbs  olunaraq  iki  il  Maltada 

sürgündə  olmuşdur.  Sürgündən  qayıtdıqdan 

sonra  1923-cü  ildə  Diyarbəkirdən  millət 

vəkili  seçilmişdir.  “Hakimiyyəti  Milliyə”, 

“Yeni  Gün”,  “Respublika”  qəzetlərində 

müntəzəm olaraq məqalələr çap etdirmişdir. 

  II  Hökumətdən  başlayaraq  Türkçülük 

axınının  ən  böyük  nümayəndəsi  kimi  Türk 

düşüncə və siyasət həyatına güclü təsir etmiş, 

milli ədəbiyyat axını içində yazdığı əsərlərlə 

Türk  ədəbiyyatının  forma  və  dil  cəhətdən 

yeniləşməsini təmin etmişdir.

1923-cü  ildə  “Qızıl  işıq”,  “Türkçülüyün 

əsasları”, “Türk adəti” kimi kitablarını nəşr 

etdirmişdir.  Respublika  Xalq  Partiyasının 

proqramını  araşdıran  və  şərh  edən  “Doğru 

Yol”  (1923)  adlı  araşdırmasını  da  yenə  bu 

dövrdə  qələmə  almışdır.  O  dövrdə  yazdı-

ğı  “Türk  mədəniyyət  tarixi”  adlı  kitabı  isə 

1926-cı ildə ölümündən sonra çap olunmuş-

du.  Yenə  ölümündən  sonra  müxtəlif  qəzet 

və jurnallarda çıxmış yazılarıyla məktubları 

müxtəlif kitablarda yığılmışdır. 1939-cu ildə 

“Çinaraltı”,  1947-ci  ildə  “Təriqət  nədir?”, 

1950-ci ildə “Ziya Göyalp deyir ki” adlı ki-

tabları  işıq  üzü  görmüşdür.  Ziya  Göyalpın 

nəşr edilməmiş yeddi əsəri və ailə məktubları  

olmuşdur.  

Görkəmli  ictimai  xadim  və  yazıçı  25    

oktyabr 1924-cü ildə vəfat etmişdir. 

Ə d ə b i y y a t

Türkçülüyün əsasları 

/Z.Göyalp; Azərb. 

türkcəsində hazır., 

ön söz, açıqlamala-

rın müəl. E.Mustafa; 

red. Z.Bayramlı; rəyçi 

Ə.Elçibəy.-Bakı: “Xəzər 

Un-ti”, 2010.- 208 s.

Aydın, A.A. Ziya Göyalp: 

Anadan olmasının 

130 illiyi münasibətilə               

/Aydın Abi Aydın; red. 

R.Təhməzoğlu.-Bakı: 

[s.n.], 2006.- 64 s.

Aydın, A.A. Türkçü 

ideoloq Ziya Göyalp: 

Onun fəaliyyətinə Əlibəy 

Hüseynzadənin də təsiri 

olub /A.A.Aydın //Xalq 

cəbhəsi.-2013.- 29 no-

yabr.- S.14.

Nərimanoğlu, H. Ziya 

Göyalp  /H.Nərimanoğlu              

//Turan aşiqləri.- Bakı, 

2011.- S.47-75.

Ziya Göyalpın müəllimi 

Əli bəy Hüseynzadə        

//Azadlıq.-2011.- 22 

yanvar.- S.14.

İ n t e r n e t d ə

www.az.wikipedia.org

www.adam.az

23

İctimai xadim

103

Ə d ə b i y y a t 

Azərbaycan Səfəvilər 

dövləti /O.Əfəndiyev.- 

Bakı: Şərq-Qərb, 2007.- 

344 s.

Əliyeva, E. Qəlblərdə iz 

qoyub getdi: Azərbaycan 

dövlətçiliyi tarixinin 

görkəmli tədqiqatçısı 

Oqtay Əfəndiyevi 

xatırlayarkən /E.Əliyeva 

//Kaspi.- 2013.- 15 mart.- 

S.12.

Oqtay Əbdülkərim oğlu 

Əfəndiyev //Azərbaycan.- 

2013.- 28 fevral.- S.3.

İ n t e r n e t d ə

www.science.gov.az

www.archaeology.org.az

www.anl.az

Tarixçi

Oqtay Əfəndiyev

 1926-2013  

Oqtay  Əbdülkərim  oğlu  Əfəndiyev 

1926-cı  il  mart  ayının  26-da  Bakı 

şəhərində  anadan  olmuşdur.  1945-ci 

ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin 

(indiki  BDU)  şərqşünaslıq  fakültəsinə 

daxil  olmuş,  bir  il  sonra  ali  təhsilini 

Moskvada  davam  etdirmiş  və  1946-

1950-ci illərdə orada Şərqşünaslıq İns-

titutunun  İran  bölməsində  oxumuşdur. 

1951-ci  ildə  Azərbaycan  Elmlər  Aka-

demiyası (indiki AMEA) Tarix İnstitu-

tunun  aspiranturasına  qəbul  olunmuş, 

elə  həmin  il  Moskvaya  ezam  edilərək 

1955-ci ilədək SSRİ Elmlər Akademi-

yasının Şərqşünaslıq İnstitutunun aspi-

rantı kimi təhsil almışdır.

Əmək  fəaliyyətinə  1955-ci  ildən 

Tarix İnstitutunda başlamış, kiçik elmi 

işçi,  sonra  baş  elmi  işçi  olmuş,  1975-

ci  ildən  isə  “Azərbaycanın  orta  əsrlər 

tarixi” şöbəsinin müdiri kimi fəaliyyət 

göstərmişdir.

Oqtay Əfəndiyev 1955-ci ildə Mosk-

vada namizədlik, 1969-cu ildə doktor-

luq  dissertasiyalarını  müvəffəqiyyətlə 

müdafiə  etmiş,  1993-cü  ildə  professor 

elmi  rütbəsini  almışdır.  2001-ci  ildə 

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası-

nın müxbir üzvü seçilmişdir.

Azərbaycanın  tarix  elminə  layiq-

li töhfələr verərək, onun nailiyyətlərlə 

zənginləşməsi  və  yeni  mərhələyə 

yüksəlməsində rolu olan görkəmli alim 

respublikada  sanballı  elmi,  ensiklope-

dik və elmi-kütləvi nəşrlərdə tariximizə 

dair  çoxsaylı  məqalələrin,  orta  əsrlər 

tarixinə dair xəritələrin müəllifi olaraq 

tanınmışdır. Səfəvilər dövlətinin sosial-

iqtisadi, siyasi və mədəni tarixinə dair 

araşdırmaları alimə geniş şöhrət qazan-

dırmışdır.

Gözəl 

tarixçi-şərqşünas 

və 

mənbəşünas kimi o, həm də fars dilindən 

tərcümələri ilə fərqlənmişdir. Səmərəli 

elmi  yaradıcılığı  pedaqoji  fəaliyyətlə 

uğurlu  şəkildə  əlaqələndirərək  ixtisas-

lı  kadrların  hazırlanmasına  və  elmin 

təşkilinə böyük qüvvə sərf etmişdir. Ali-

min Azərbaycan tarixinə, xüsusən Qa-

rabağ probleminin tarixi aspektinə həsr 

olunmuş  mühazirələri  ölkəmizdə  və 

onun  hüdudlarından  kənarda,  mötəbər 

beynəlxalq  konfrans  və  simpozium-

larda  maraqla  qarşılanmış,  bu  çıxışlar 

tarixi mənbələrə professional yanaşma 

tərzini nümayiş etdirmişdir.

Azərbaycan  elminin  inkişafındakı 

xidmətlərinə görə 1982-ci ildə “Şərəfli 

əməyə  görə”  medalı  ilə,  1986-cı  ildə 

“Şərəf nişanı” ordeni, 2004-cü ildə isə 

“Şöhrət” ordeni ilə təltif edilmişdir.

Görkəmli  alim  Oqtay  Əfəndiyev 

2013-cü il fevral ayının 26-da vəfat et-

miş, II Fəxri Xiyabanda dəfn edilmiş-

dir.

90 

illiyi

Tarix

26

MART

104

Ə d ə b i y y a t 

Azərbaycan mifologi-

yası: tədqiqi tarixindən 

/A.Şükürov.- Bakı: Çıraq, 

2005.- 72 s.

Hamı üçün fəlsəfə 

/A.Şükürov, M.Şükürov.- 

Bakı: Mütərcim, 2010.-133 

s.

Fəlsəfə:ali məktəblər üçün 

dərslik /A.Şükürov; elmi 

red.: İ.Əliyev, Z.Hacıyev.-

Bаkı: Adiloğlu, 2008.-485 s.

Fəlsəfə və qloballaşma 

/A.Şükürov; elmi red. 

İ.Əliyev.-Bаkı: Adiloğlu, 

2002.-442 s.

Müstəqil dövrün fəlsəfəsi 

və filosofları /A.Şükürov.- 

Bakı: Səda, 2007.- 396 s.

Ağayar Şükürov: biblioq-

rafiya /tərt.: Y.Babayev, 

A.Gözəlov.- Bakı: Ruh, 

2000.- 107 s.

Ağayar Şükürov-60: 

fəlsəfəyə həsr olunmuş 

ömür /tərt. R.Əkbər, A.Əvəz 

oğlu.- Bakı: Mütərcim, 

2006.- 256 s.

İ n t e r n e t d ə

www.elibrary.azlib.net

www.az.wikipedia.org

www.anl.az

www.muallim.edu.az

Filosof

Ağayar Şükürov

1946-2008  

Ağayar  Məhəmməd  oğlu  Şükürov 

1946-cı il mart ayının 25-də Biləsuvar 

rayonunda  anadan  olmuşdur.  Orta 

məktəbi bitirdikdən sonra 1963-1967-

ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universi-

tetinin (indiki BDU) tarix fakültəsində 

təhsil almışdır.

1971-1974-cü  illərdə  Azərbaycan 

Elmlər 

Akademiyasının 

(indiki 

AMEA)  Fəlsəfə  və  Hüquq  İnstitutu-

nun  aspiranturasına  daxil  olmuşdur. 

1975-ci  ildə  “Milli  və  dini  ənənələr” 

mövzusunda  dissertasiya  müdafiə  et-

miş,  fəlsəfə  elmləri  namizədi  elmi 

dərəcəsi almışdır. 

1975-1976-cı 

illərdə 

Bədən 

Tərbiyəsi  İnstitutunun  Fəlsəfə  kafed-

rasında  baş  müəllim  işləmiş,  sonra 

Fəlsəfə  və  Hüquq  İnstitutuna  qayıt-

mışdır. 

Əsasən  fəlsəfə  və  din  tarixi,  mi-

fologiya,  mədəniyyət  və  ekoloji 

problemlərin tədqiqi ilə məşğul olmuş-

dur. 1984-cü ildə “Elm” nəşriyyatında 

çap  etdirdiyi  “Müasir  dövrün  qlobal, 

ekoloji və demoqrafik problemlərinin 

sosial-fəlsəfi  mahiyyəti”  adlı  əsəri 

ilə  Azərbaycan  fəlsəfəsində  yeni 

bir  istiqamətin  -  qlobal  problemlər 

istiqamətinin bünövrəsini qoymuşdur.

1989-cu ildə “Müasir qlobalistika-

da ekoloji problemlərin yeri və rolu” 

adlı doktorluq dissertasiyasını müdafiə 

edərək  fəlsəfə  elmləri  doktoru  elmi 

dərəcəsi almışdır.

1990-cı  ildən  Fəlsəfə  və  Siyasi-

Hüquqi Tədqiqatlar İnstitutunda şöbə 

müdiri  vəzifəsində  çalışmışdır.  1991-

ci  ildə  keçmiş  SSRİ  məkanında  ilk 

dəfə  olaraq  “Ekologiyanın  fəlsəfi 

problemləri”  şöbəsini  yaratmışdır. 

Şöbə  yarandığı  gündən  məhsuldar 

fəaliyyət göstərmiş, 2006-cı ilə qədər 

“Ekologiya. Fəlsəfə. Mədəniyyət” adlı 

məcmuənin  42  buraxılışı  çap  olun-

muşdur. 

A.Şükürov bir sıra beynəlxalq konf-

ranslarda  iştirak  və  məruzələrlə  çıxış 

etmişdir. Əsərləri Rusiya və Türkiyədə 

çap olunmuşdur. Onun 30-a qədər kita-

bı, o cümlədən, “Azərbaycan fəlsəfəsi” 

(qədim  dövr),  “Fəlsəfə”,  “Kulturolo-

giya”,  “Sosial  ekologiya”  dərslikləri, 

330-dən  artıq  elmi  məqaləsi  çapdan 

çıxmışdır. Alim  2  elmlər  doktoru,  25 

elmlər namizədi yetişdirmişdir. 4 mart 

2003-cü il tarixində Beynəlxalq Eko-

logiya və Təbiətdən İstifadə Akademi-

yasının həqiqi üzvü, akademiki seçil-

mişdir.

Görkəmli  filosof  Ağayar  Şükürov 

2008-ci il noyabr ayının 7-də vəfat et-

mişdir.

70 

illiyi

Fəlsəfə.İqtisadiyyat

25

MART

105

Mədəniyyət.Maarif.Təhsil

80

illiyi

Yaşar Qarayev

1936-2002

MART

Yaşar Vahid oğlu Qarayev 1936-cı il 

mart ayının 5-də Şəki şəhərində anadan 

olmuşdur.  1946-cı  ildə  ailəsi  ilə  birgə 

Bakıya  köçmüş,  burada  31  saylı  şəhər 

orta məktəbini bitirmişdir.

1954-1958-ci  illərdə  ADU-nun  (in-

diki BDU) filologiya fakültəsində təhsil 

almış,  1987-ci  ildə Azərbaycan  EA-nın  

Nizami  adına  Dil  və  Ədəbiyyat  İnsti-

tutunda  baş  laborant,  kiçik  elmi  işçi, 

baş  elmi  işçi,  Nəzəriyyə  və  ədəbi  pro-

ses  şöbəsinin  müdiri,  institutun  elmi 

işlər üzrə direktor müavini və direktoru 

vəzifələrində çalışmışdır.

1955-ci  ildə  “Lenin  tərbiyəsi  uğ-

runda”  və  “Azərbaycan  gəncləri” 

qəzetlərində  ədəbi  fəaliyyətə  başlamış-

dır.  Ədəbiyyatşünaslıq,  ədəbi  tənqid, 

ədəbiyyat  tarixçiliyi,  teatrşünaslıq,  es-

tetika  və  nəhayət,  humanitar  elmlərin 

nəzəri-metodoloji  problemləri  əsas 

tədqiqat obyekti olmuşdur. 1964-cü ildən 

Azərbaycan  Yazıçılar  Birliyinin  (AYB) 

üzvü idi.

1976-1991-ci 

illərdə 

“Yaşar”, 

“Q.Yaşar”, “Y.Qarayev” imzaları ilə dərc 

olunmuşdur. 1990-cı ildən Ali Attestasi-

ya Komissiyasının, Azərbaycan Milli Ya-

radıcılıq Akademiyası Rəyasət Heyətinin 

üzvü və humanitar bölməsinin həmsədri, 

1991-ci ildən tənqid və ədəbiyyatşünaslıq 

üzrə  AYB-nin  katibi  seçilmişdir. 

Həmçinin, 1993-cü ildən Azərbaycanda 

daimi  fəaliyyətdə  olan  Şəhriyar  konq-

resi  komitəsinin  sədri,  “Ədəbi  pro-

ses”  adlı  illik  elmi-tənqidi  məcmuənin 

təşəbbüsçüsü,  müəlliflərindən  biri  və 

məsul redaktoru olmuşdur. 

 

“Şərqin dahisi”, “Tənqid: problemlər, 

portretlər”,  “Azərbaycan  ədəbiyyatında 

faciə  janrı”,  “Tarix:  yaxından  və  uzaq-

dan” adlı əsərlərin müəllifidir.

Respublikanın elmi və ədəbi-mədəni 

inkişafında  fəal  çalışmış,  “Dünya 

ədəbiyyatının  inkişaf  qanunauyğun-

luqları”  problemi  üzrə  əlaqələndirmə 

şurasının  sədri,  Ədəbiyyat  İnstitu-

tu  elmi  şurasının  sədri,  Memarlıq  və 

İncəsənət  İnstitutunun,  Türkmənistan 

EA Dil və Ədəbiyyat İnstitutu elmi şu-

rasının,  Azərbaycan  Yazıçılar  İttifaqı 

İdarə  Heyətinin,  Mədəniyyət  Nazirliyi 

bədii  şurasının,  “Yazıçı”  nəşriyyatının 

bədii  şurasının,  “Azərbaycan”  və  “Ul-

duz” jurnalı redaksiya heyətinin, “Bilik” 

cəmiyyəti  redaksiya  heyətinin,  ensiklo-

pediya elmi redaksiya heyətinin üzvü ol-

muşdur. Eyni zamanda SSRİ Yazıçılar İt-

tifaqı Rəyasət Heyəti yanında Tənqid və 

ədəbiyyatşünaslıq şurasının, Azərbaycan 

Yazıçılar  İttifaqı  M.F.Axundov  adına 

mükafat komissiyasının üzvü olmuşdur.

1994-cü  ildən  “Füzuli  vəqfi”  fondu-

nun rəyasət heyətinin üzvü kimi fəaliyyət 

göstərmişdir.  1980-ci  ildə  Azərbaycan 

Dövlət  mükafatı  laureatı,  1982-ci  ildə 

“Azərbaycanın  Əməkdar  elm  xadimi” 

fəxri adına layiq görülmüş, 1985-ci ildə 

professor, 1990-cı ildə Azərbaycan Milli 

Yaradıcılıq Akademiyasının həqiqi üzvü, 

2002-ci ildə AMEA-nın müxbir üzvü se-

çilmişdir.

Yaşar Qarayev 2002-ci ildə vəfat et-

miş, Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir.