I
ÖZET
Bu tez çalışmasında, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin başkenti olan Bakü,
şehir
coğrafyası açısından incelenmiştir. Şehir ve yakın çevresinin doğal ortam özellikleri,
şehrin konumu, kuruluşu ve gelişimi, gelişiminde etkili olan coğrafi faktörler ile şehrin
geçmişten günümüze nüfus, yerleşme, fonksiyon ve alanları nispeten detaylı şekilde ele
alınmıştır. Şehrin çeşitli sorunlarına da ayrı bir bölümde değinilmiştir.
Bakü, Asya’nın kalbi sayılan bir konumda kurulan kadim bir şehirdir.
Önemli
bir liman şehridir. Keza transit ticaret yollarının üzerinde bulunması, zengin petrol ve
doğalgaz rezervlerine sahip olması vd. etkenler tarih boyunca istilalara uğramasına,
Emevîler, Abbâsîler,
Şirvanşahlar, Çarlık ve Sovyet Rusya gibi birçok devletin
egemenliğinde kalmasına neden olmuştur. Bundan dolayı şehrin nispeten uzun gelişim
süreci de bazı dönemlere ayrılmıştır.
Şehrin nüfusu 2018 verilerine göre 2.262.600 milyondur. Yüzölçümü 2,14 bin
km² olup km²’ye 1.057 kişi düşmektedir. Kafkasya'daki üç başkent arasında Bakü, en
yüksek nüfusa sahip şehirdir ve nüfusu Tiflis ve Erivan'ın toplamından fazladır.
Bağımsızlık (18 Ekim 1991) sonrasında hükümetin öncelikli yaklaşımı
sonucu yeni
yapılaşmalarla şehrin genel görünümü değişmeye başlamış, yatay yönde hızlı
gelişmesiyle birlikte yakında bulunan birçok yerleşim birimi de şehirle bütünleşmiştir.
Bu bağlamda özellikle Abşeron Yarımadası’nda bulunan hemen bütün yerleşim
birimleri, idari, ulaşım, ekonomik ve kültür vb. fonksiyonlar bakımından Bakü şehrinin
bir parçası haline gelmiştir.
Bakü, çok fonksiyonlu (idari, ulaşım, sanayi, ticaret, turizm, kültür vd.) bir
şehirdir. Eskiden beri önemli idari fonksiyonları üstlenmiştir. Şehir ülkenin en önemli
eğitim, öğretim ve kültür merkezidir. Ülkedeki okulların, özellikle üniversitelerin (âli
mekteplerin) büyük bir bölümü Bakü’de yer almaktadır. Aynı
şekilde ülkedeki sanayi
kuruluşlarının ve fonlarının % 65-70’i Bakü’de toplanmıştır. Şehir turizm bakımından
da önemli doğal ve beşeri çekiciliklere sahiptir. Yine yakın dönemde çok sayıda
konaklama tesisleri inşa edilmiştir.
PREVIEW
II
Özellikle son ikiyüz yıllık dönemde Bakü, petrol ve doğalgazın şekillendirdiği
bir şehir durumundadır. Bu nedenle gelişiminde doğal kaynakların etkisi yadsınamaz
boyutlardadır. Hazar Denizi’ndeki petrol ve doğalgaz yataklarının önemli bir kısmına
sahip olması, bunların günümüzde çok sayıda uluslararası projelerle değerlendirilmeye
çalışılması, şehrin bölgesel ve küresel önemini daha da artırmaktadır.
Bütün bu
özellikleri ile Bakü, tarihin her döneminde uluslararası mücadelenin de yaşandığı bir
saha olagelmiştir.
Dostları ilə paylaş: