Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

Jismoniy tarbiya vositalari. 6 (7) - (10)11 yoshdagi bola-lar jismoniy tarbiyasi uchun asosiy vosita qilib asosiy 
gimnastika, xarakatli o‘yinlar, rolikli konpkida, velosipedda yurish, ekskursiya va sayoxat xamda tabiat qo‘ynida 
o‘ynaladigan o‘yinlar va jismoniy mashqlar olingan. Bu yoshdagilarda suzish, tennis bo‘yicha muntazam mashulotlar 
uyushtirish mumkin. So-ligi yomonlashgan bolalarga maxsus mashulotlar – davolash gimnastikasi tarzidagi yoki 
maxsus tibbiy guruxga ajratilgan bolalar uchun aloxida mashulotlar yo‘lga qo‘yiladi. 
16-18 yoshdagilar uchun jismoniy tarbiya vositasi qilib asosiy gimnastika (kichik yoshdagilarga nisbatan oirroq 
mashqlar bilan), tanani boshqarish mashqlari, «Alpomish» va «Barchinoy» maxsus testi mashqlari, to‘siqlardan 
oshish, jamoa bo‘lib o‘ynaladigan xarakatli o‘yinlar (osonlashtirilgan qoida-da) va boshqalar olinadi. Bu yoshda sport 
o‘yinlariga, gimnas-tika, yengil atletika, rolikli konpkida yurish, yugurishdek sport turlarida bolalar yuqori natijalariga 

---

erishishlari mumkin. bulardan tashqari ularda turistik poxodlar, piyoda yurish, krosslar xamda dalada o‘ynaladigan va 
xarbiylashti-rilgan o‘yinlar o‘tkazilishi mumkin. 
16-18 yoshdagilar uchun (litseylar) asosiy va sport gimnastikasi va boshqa sport turlari vosita bo‘ladi. Umumiy 
jismoniy tayyorgarligining ko‘rsatkichlari «Alpomish» va «Barchinoy» kompleksi talablari va normalari darajasija 
bo‘lishi lozim. Bulardan tashqari sayir va poxodlar uyushtiri-lishini tarbiya jarayonidagi samarasi katta bo‘lishi 
mumkin. 
13.1. O‘quvchi jismoniy tarbiyasining asosiy shakllari
va mashulot formalari 
O‘quvchilarning jismoniy tarbiyasining mashulotlari maktabda o‘quv ishlari, sinfdan tashqari ishlar fizkulptura 
solomlashtirish ishlari, maktabdan tashqari muassasalarda va oilada quyidagi shakllarda: «jismoniy tarbiya darsi», 
«dars-gacha gimnastika», «fizkulptura daqiqalari», «katta tanaffus-dagi uyushtirilgan o‘yinlar», «sport ko‘ngil 
ochishlari (vaqt o‘tkazish uchun)», «uzaytirilgan kunli maktablardagi jismoniy madaniyat mashulotlari», «sport 
seksiyalari», «bayramlari, musobaqalar «Quvnoqlar va zukkolar» uchrashuvlari, «Salomat-lik kuni» vo x.k.dek o‘ndan 
ortiq xil sinfdan tashqari ishlar tarzida tashkillanadi. 
Maktabdan tashqari muassasalarda jismoniy tarbiya: 
Bolalar, o‘smirlar sport maktablari, sport inshoatlari va suv xavzalari, istiroxat bolari, madaniyat uylari, 
madaniyat maroylari qoshidagi sport seksiyalari, jismoniy tarbiya krujoklari, uy joy boshqarmalari, maxalla fuqarolari 
yiini tomonidan yo‘lga qo‘yilayotgan bolalar sport seksiyalari va boshqalar tarzida soligi, yoshi, jismoniy 
tayyorgarligiga qarab ajratib olinib, turli yoshdagilar uchun muntazam ravishdagi mashulotlar tashkillanadi. 
O‘zgarib turadigan tarkib bilan o‘yinlar, oilaviy musoba-qalar uloqtiruvchilar kuni, ommaviy krosslar 
(yuguruvchilar kuni), turli xil konkurslar o‘tkaziladi. 
Oilada jismoniy tarbiya uy sharoitida, dars tayyorlash paytidagi fizkulptura minutlari, jismoniy tarbiyadan uyga 
berilgan vazifalarni bajarish, sport xarakteridagi mashqlar, oilaviy sayoxatlar va jismoniy mashqlar bilan mustaqil 
shuullanish mushulotlari, o‘yinlar, trenirovkalar sifatida uyushtiriladi.