1. Nanotexnologiyalar tarixidan Nima uchun kichik ob’ektlar alohida xossalarga ega? Nanomateriallar

Tunnel mikroskopini ishlashi 
Igna Z oqi 
bo’ylab namuna sirtiga tunnel toki paydo bo’lguncha 
yaqinlashtiriladi.
Keyin igna X va Y 
o’qlar bo’lab tokning o’zgarmasligini ta’minlab 
suriladi.
Tunnel toki 
o’zgarmasligini ta’minlash uchun igna va namuna 
orasida masofa L (
L = 0,3…1 нм) ham o’zgarmas bo’lish kerak. 
Ignaning vertikal 
o’q bo’ylab harakati namuna sirtini takrorlaydi. 

---

2. Nima uchun kichik 
ob’ektlar alohida xossalarga ega? 
Zarrachalarning 
o’lchami 
kichrayganda 
zarrachalar 
sirt 
yuzasining hajmiga nisbati oshadi. Shuning uchun nanozarrachalar 
kim’yoviy reaktsiyalarga oson kirishadi. 
Bunga 
qo’shimcha 100 nm masofalarida kvant fizikaning 
effektlari paydo 
bo’ladi. Kvant effektlari materiallarning optik, 
elektrik va magnit hossalariga oldindan aytib 
bo’lmaydigan 
ko’rinishda ta’sir qiladi. 
Kichik kristall namunalari juda mustahkam 
bo’lib ketadi, chunki 
ular yirik kristallarga 
o’xshab darz ketib yorilmaydi. Metallar 
plastmassaga 
o’xshab qoladi 

---

Masalan oltin va kumushning 
o’lchamlari katta bo’lgan 
namunalari inert 
bo’lganda atomlarini kichik guruhlari (ular 
klasterlar deb nomlanadi) ajoyib kataluzator vazifasini 
o’tadi 
Kumushning nanozarrachalari antibakterial xossalarga ega va 
ular yaralarni 
bog’lash materiali sifatida ishlatiladi. 

---

3. Nanomateriallar
Nanomateriallar 
– nanozarrachalar yoki nanotexnologiyalar 
yordamida yaratilgan va 
o’lchamlari juda kichikligi hisobiga i ajoib 
xusussiyatlarga ega 
bo’lgan materiallar.
Nanomateriallarga hech 
bo’lmasa bitta o’lchami 1 dan 100 nm 
oralikda yotgan materiallar tegishli. 
Nanotexnologiyalar 
bo’yicha 7-chi Xalqaro
konferentsiyada (Wisbaden, 2004) quyidagi
nanomateriallar turlari ajratilgan: 
- 
nanog’ovakli tuzilmzlar; 
- nanozarrachalar; 
- nanonaylar va nanotolalar; 
- nanodispersiyalar; 
- nanotuzilmali sirtlar; 
- nanokristall va nanoklasterlar. 
Agar birorta moddaning hajmi 
bitta, ikkita yoki uchta koordinata 
bo’ylab 
nanomasshtabgacha 
kichrayib yangi xossalari paydo 
bo’lsa, 
bu 
jismlarni 
nanomateriallarga va
ularni 
olish 
texnologiyalarni 
nanotexnologoyalarga 
tegishli 
deb hisoblash kerak.

---

Asosiy nanomateriallar 
Uglerodli nanonaylar 
Grafen 
Fulleren 
Nilufar guli asosida yaratilgan yuzalar 

---

1985 yilda Robert Kerl, Garold Kroto va Richard Smolli 
to’satdan 
umuman yangi uglerod birikmasi 
– fullerenni kashf etdi (buning uchun 
ular 1996 y Nobel mukofotiga sazovor 
bo’lishdi).
Fullerenning ajoyib xossalari bir qator izlanishlarga olib keldi.
Uglerodni ma]lumki ikkita asosiy allotropik modifikatsiyalari 
mavjud 
– olmos va grafit.