Atalar deyir

bardı

: 

geddi) (xoş düşünə

r), (

alığ

: s

ə

feh g

ə

d

ə

). (

oyuğ görüb

: 

qaraltı görcə

k). (geddil

ər o kişilər ki qonağın 

g

ə

lm

ə

yin qutluq 

sanardılar, qaldılar hüllük küllük kişilər ki, bir qaraltını qonağ 

sanıban kəndi evin yıxır)

. 

barığ orta tutulsa, yoxdan yeğ

. 

(olan n

ə

rs

ə

 

olmuyandan yeğ)

. (n

əğdin azı, 

nisy

ənin çoxundan yeğ

. 

165. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

barın qalı, bir qalıta qapqarma

. 

(barın

: tamam). (

qalı

: 

malı)

. (

qalıta

: çuvala). 

(qapqarma: doldurma). 

(

yumurtanıı bir sə

b

ə

t

ə, yığmazlar)

. 

barınmasa çatılmaz, yağınmasa açılmaz

. 

(gedilm

ə

s

ə

 yetinm

əz, su düşmə

s

ə

 

göğə

nm

ə

z). 

barısının başı, sağlıq

. 

(

barısının

: 

hamısının)

. 

barış dəğəri, savaşda biçilə

r. 

barış

 günü bir cüc

ə, savaş günü bir öküzdən yeğ basır

. (

yeğ basır

: 

baş 

g

ə

lir

). 

barış savaşdan doğar!

. 

barış sevən, savaşa yaraqlı gə

r

ə

k

. (

yaraqlı

: hazir. müc

ə

hh

ə

z). 

barış sevsən döğüşmə

y

ə

 yaraqlan. 

barışıq yapar, savaşıq yıxar

. 

barlı ağac baş əğmiş, barsız olan

 dik

əlmiş

. 

barlı ağac çırpılır

. 

barlı ağac daş alar, kövrə

k ür

ək göz yaşar

. 

barlı gözəl qoz ağaca, daş gə

l

ə

r. 

barmağın heç ağza qoyma, qoyursan, dişlə

nir. 

barmağından bal damır, çanağından yağ

. 

barmaq başqa demə

, bil

ə

yi birs

ə

. 

166. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

barmaq soksa, bal 

əkşir (turş

ar). 

barmaq soksa, bal 

əkşir (

turşar

). 

(bu söz pis niyy

ə

tli, qarams

ə

r haqda söyl

ə

nir). 

barsız ağaca, ağac tolazlama

. 

barsların anısın, bişilə

r

ə

 

balasın

. 

(bars: p

ə

l

ə

ng). (

balasın

: sevimlisin). 

(pişiklə

r 

barslardan yadgardır, insanlara sevimlilə

rdir). 

bartın

 

sağası sağlıq

. (h

ə

r n

ə

yin d

əvamı, durmusu sağlıqdır)

. 

bas dağlama dilinə, bas palanı belinə

. 

basaq basaq çıxalı, uca yerlər alalı

. (pill

ə

 pill

ə

 

çıxıb ucalıqlaları qapsayar)

. 

basaq basaq yolları, asda gedə

n yorulmaz. 

(pill

ə

 pill

ə

 

yolları yavaş gedə

n 

yorulmaz). 

basaq basaq, aşam aşam yolun sürək yaşamın

. (basaq basaq: pill

ə

 pill

ə

). 

(

aşam

: m

ə

rh

ə

l

ə

). 

basda yürü, yetirsin, 

ə

kd

ə

 suvar, d

ə

rirsin. 

basıb yaylağın, qoruğun, çayırların alıb

. 

basıda balığ olmaz

. (

basıda

: bostanda

). 

basına gə

l

ən, basmaqçı olar

. (

başına

 g

ə

l

ən, başmaqçı olar)

. (

başına < 

basına

: zulma ). (

başmaqçı < basmaqçı

. zalim. zumkar). 

(zulum gör

ə

n zalim

 

olur). 

basqa basqa çıxan yorulmaz

. 

(basqa basqa: basaq basaq: pill

ə

 pill

ə

). 

basqıdakı altından, asqıdakı salxım yeğ

. 

(

basqıdakı

: d

ə

fin

ə

d

ə

ki). 

167. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

basqın

 

basanın

  : 

basqın yapan öncəlik qazanır

. 

basqısız taxtanı, yel alır, yel almazsa, sel alır

. 

basmadan yuxu, yerivi sal. 

basmaq bir övüd ver

ər, basılmaq ikisin

. 

basmaqdan bir övüd alsan, basılmaqdan ikisin alarsan

. 

bastan yerd

ə

 

altın var, varsan paxır tapılm

az. 

(bastan: filan). (

paxır

: mis). (el 

ağzında çox söz gə

z

ə

r, qulaq b

ə

z

ər, boş olduğu ürə

k 

ə

z

ə

r). 

bastıran barar, çapağan qalar

. 

baş açığın qaçağı, börkçü tükanıdır

. 

baş açılar dil ilə, qay açılar söz ilə

. (

qay: quss

ə

). 

baş ağır, qulağ sağır gə

r

ə

k. 

baş axdaranda var, yaş axdaran da

. 

baş aldansa dadağa, tez tutular qadağa

. 

(

qadağa

: b

ə

liya). 

baş anlamasa könül çə

km

ə

z. 

(anlamasa: 

başa düşməsə

)}. 

{baş qopmasa can 

qopmaz

. 

(qopmaq: qalxmaq. durmaq). 

{

baş qoymasa can 

qoymaz. (qoymaq: toxdamaq. dinm

ə

k)}. 

(kişi olaraq baş tüm 

varlığın yönə

tir. 

baş olmayınca doğru, uyqun yol bulunmur)

. 

baş aparıb yırtdı qulaq, boş idişin ciringi, boş kə

ll

ə

nin g

ə

pingi. 

(

idişin

: 

qabın)

. (ciringi: 

cırınğ cırınğ) (

g

ə

pingi: 

danışması)

. 

168. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

baş arayar bir yol sala könülə

, can evind

ə

 

könül salmış yurdunu

. (

baş

: 

ağıl)

. 

baş ayrışır börk üçün, qol sındırılır yenğ üçün

: 

baştan ayrılırsaq, qalpaq 

üçün

ə, qolumuz qırılırsa, yenğ üçünə

. 

(üzün verdik, astr 

üçün). 

baş baş olsa dilin qorar, dil yiyəsi baş olsa, başın qorar

. 

(

baş baş olsa

: 

k

ə

ll

ə

d

ə

 

us, ağıl o

lsa). (

baş olsa

: 

uslu, ağıllı olsa)

. (qorar: 

saxlar). 

baş baş olsa kişi başına iş gə

lm

ə

z. 

(kişi başına iş gə

l

ər!!!, demişlə

r). 

baş baş olsa, börk tapılıb baş qorar, başında baş yoxunsa, börklü olsun el 

savar. 

(savar: sovurar. 

dağıdar

. b

ə

rbad ed

ə

r). 

baş baş

 olsa, s

ə

hvid

ə

 

başa düşə

r. 

baş başdan üstün

. (

bilik bilikd

ə

n üstün

). 

baş başdan üstündür

. 

baş baylığı, mal baylığı

. (

varlılıq usuğluqda sayılır, mallılıqda)

. (

usuğluqda

: 

ağıllılıqda)

. 

baş baylığı, mal baylığı

. 

(varlılıq usuğluqda sayılır, mallılıqda)

. (usu

ğluqda

: 

ağıllılıqda)

. 

baş bir olsada, qayğısı mindir

. 

baş boş olsa dil çaşar, baş baş olsa, dil yarar

. 

(dil: söz). 

169. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

baş boşludur daşa, birdə

 üst

ə

lik. 

baş börksüz olur, biliksiz yox

. (

börksüz baş qalır, biliksiz yox

). 

baş bulandısa, vay qalanın halına

. 

baş çanağı boş qalmasın beyindən, qaraş olsa, güldə

 bit

ə

r peyind

ə

n. 

(

qaraş

: 

baxım

. muvazib

ə

t. muraqib

ə

t). (peyin: pisgil). 

baş çönürsə

 

daşa, könül susar, dil demə

y

ə

 söz tapmaz. 

baş daş ilə

 d

ə

n

ə

nm

əsin, daş baş ilə

 d

ə

n

ə

nsin!. 

baş daşa

, 

ağıl başa, əl işə, ağız aşa

. 

baş daşa aşlandı, aşda qaldı, yaşlandı

. 

baş daşisə

, gövr

ə

 l

əş

. 

(baş olmasa, gövrə

 

daş)

. (gövr

ə

: t

ə

n. l

əş)

. 

baş dedim papax gə

ldi, 

əy dedim, sınıq gə

ldi. 

baş dəğişir, dil dəğişmir

. 

baş dildən, qoy boğazdan sə

mr

ə

r. 

(qoy: qoyun). 

(

s

ə

mr

ə

r: bec

ə

r

ə

r

). 

baş dillə

 

dartılır

. 

baş düşdüyündə

n, göz gördüyünd

ən, qulaq duyduğundan, tə

n 

ç

ə

kdiyind

ə

n qorxar. 

baş düşünə

r, könül inanar!. 

(kişini iki yol ayratır

. 

(ayrıdır, ayrı, aralı salır, 

f

ə

rql

ə

ndirir). 

düşünüb inanma, inanıb düşünmə

. (1. 

düşünürsən, inanma, inandınsa, düş

ünm

ə

). (1. 

düşünüb 

170. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

inanma, inanıb düşünmə

). 

(düşünürsə

 

inanmır, inanırsa, 

düşünmür)

. 

(düşüncənin sonu, inancdır!

. (sonu: ölümü). 

(

inancdır

: 

inanmaqdır)

. 

(düşünə

nd

ə

 

inanc qalmaz, inanmışsa, 

düşünc almaz

. 

(düşünc almaz

: oylanmaz. fikirl

əşmə

z). 

düşünə

n inanc almaz. (inanc almaz: inanmaz). 

düşünən kişi, 

inanmamış, inanclar, düşüncə

y

ə

 

qalmamış

. 

(inanmağa 

(inanmaq üçün) düşünmə

y

ə

 g

ə

r

ə

k deyir). 

baş düşünər, qol qılınar, qulaq dinlə

r, gözd

ə

 

görüb öğrə

n

ə

r. 

baş düşünməseydi, ayağ gedmə

zdi. 

baş düz olursa, qoymaz ayaq

 

caymağa

. 

baş elçisi dil

. 

baş əğilə

r boyun vurular. 

baş ə

kirs

ə

n, 

ək beşikdə, qızıl barın deşikdə

, ç

ətin güclük eşikdə

. 

baş ə

t

əkti yığnab al

. 

("başı ə

t

əği toparla"

. intizama qoymaq). 

baş gedincə, ayağ durmaz

. (

baş hara ayağda ora)

. 

baş gedmə

yinc

ə, ayağ gə

lm

ə

z. 

baş gedsə

d

ə

, börk qalar. 

baş görə

nd

ə

 

daşdır, aş görə

nd

ə

 

başdır

. (acgöz geriçi, mürt

ə

ce', dikdator). 

baş görə

nd

ə

 

daşdır, aş görə

nd

ə

 

başdır

. (

baş

: adam

). 

baş hara, ayağda ora

. 

171. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

baş hardadır, göt də

 orda. 

(

baş

: 

ağıl)

. (göt: güc). 

baş işlə

s

ə

 

diş qolayından 

yey

ə

r. (

qolayından

: rahatcana

). 

Baş kesyaş kesme

, 

Ağaç kesmek

, insan öldürmekten daha kötüdür. 

(Bayram Özdemir). 

Baş kesyaş kesme

, 

Ağaç kesmek

, insan öldürmekten daha kötüdür. 

(Bayram Özdemir). 

baş qaldırıb, tökmə

 t

ə

ni, 

əli yarağa, ayağ dayağa, qayrat kanı, türk qadını!

. 

baş qırılır, börk içində, qol qırılır, kürk içində

. 

(: 

saxlı, gizli tutma)

. 

baş qopmasa can qopmaz

. 

(qopmaq: qalxmaq. durmaq). 

{

baş qoymasa can 

qoymaz. (qoymaq: toxdamaq. dinm

ə

k)}. 

{baş anlamasa könül 

ç

ə

km

ə

z. (anlamasa: 

başa düşməsə

)}. 

(kişi olaraq baş tüm 

varlığın yönə

tir. 

baş olmayınca doğru, uyqun yol bulunmur)

. 

baş qorunsa, börk tapar

. 

baş qoymasa can qoymaz

. 

(qoymaq: toxdamaq. dinm

ə

k). 

{baş qopmasa can 

qopmaz. (qopmaq: qalxmaq. durmaq)}. 

{baş anlamasa könül 

ç

ə

km

ə

z. (anlamasa: 

başa düşmə

s

ə

)}. 

(kişi olaraq baş tüm 

varlığın yönə

tir. 

baş olmayınca doğru, uyqun yol bulunmur)

. 

baş olan yerdə

 könül susdu. 

baş olan yerdə, daş də

linm

əz, baş də

lin

ə

r. 

baş olmadan, yazı yazılmaz

  : 

olacaq, olmamış, yazılmamış

. 

172. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

baş olmasa umut sonun bıqtırar

. (

sonun: sonda

). 

baş olmasa yaşda dəğə

r n

ə

 g

ə

zir, d

əğər başda olur yaşda yok

. 

baş olmasa yerində

 

sevən könül yaş bilməz

. 

baş olmasa, gövrə

 

daş

. (

gövr

ə

: t

ə

n. l

əş

). 

(baş daşisə

, gövr

ə

 l

əş)

. 

baş olmasa, yel yığanı, yel dağar

. 

(

dağar

: 

dağıdar

). 

baş olmasın yaşlansın, ç

ör çöb yeyib b

ə

sl

ə

nsin. 

baş olsa börk tapılar

. 

baş olsa, papax tapılar

. (

baş sağ olsun, börk tapılar

). 

baş olursa baylığın, dəğər bular sağlığın

. (

baş

: 

ağıl

). 

baş olursa sə

n varik

ə

n k

ə

nd için kölg

ə

n durar. (

baş olursa

: 

ağlın olsa

. 

qansan). 

baş öğrəşsə

 övgüy

ə

, qalmaz orun sevgiy

ə

. (

övüng

ə

: övülm

ə

y

ə

. t

ə

'rif

ə

. 

m

ə

dh

ə

). (orun: yer). 

baş pozuq, başçı pozuq

. 

baş sağ olsa tə

lp

ək tapılar

. 

(t

ə

lp

ə

k: papaq). 

baş sağ olsun, börk tapılar

. 

baş sağ olsun, börkə

 n

ə

var. (

börk

ə

: t

ə

lp

ə

y

ə

). 

(baş sağ olsa, börk tapılar)

. 

baş sağlığı can sağlığından artıq

. 

(baş sağlığı tən sağlığından artıq)

. (

baş

: 

beyin). 

173. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

baş sağlığı, can sağlığı birgə

 g

ə

r

ə

k. 

(başın, beynin işlə

m

ə

zs

ə

, can, t

ən sağlın 

olüsa qaramaldan n

əyin artıq)

. 

baş sağlığı, dünya varlığı

. 

baş sağlığın tin baylıq, tən sağlığın güc baylıq

. 

(

baş

: beyin. 

ağıl)

. 

baş seçdiyin bəğə

ns

ə

 könül, birin

ə

 güv

ə

n birin

ə

 

qıvan

. 

(

qıvan

: sevin). 

baş sevgidə

 

dad olur, ötün ötür keçmişlə

rin yad olur, günl

ə

 

doğul, günü 

yaşa gündə

si, b

əlli deyil yarın gə

l

ə

 n

ə

 

olacaq olası

. (

baş

: 

ilk

). 

baş sınsa börk 

içind

ə, qol sınsa yenğ içində

, söz deyils

ə

 el içind

ə

. 

baş tanımırsa daşı, daş neylə

sin. 

baş tapılsa, yol azılmaz

. 

baş tapılsa, yol tapılar

. 

baş tapmamış yolunu, könül almış yurdunu

. (

baş

: 

ağıl)

. (gerç

ə

k adlanan içik 

evr

ə

n. ürfan). 

baş uzağın görə

r könül ya

xının, könül gülün də

r

ər, baş tə

k

ə

nin. 

(

baş

: 

ağıl)

. 

baş üsdə

 dem

ə, ayağ atda qoy, işimi gör

. 

baş var düşür dara, başda var çə

kilir dara. 

baş vermə

y

ən öğrəşmə

z. 

baş yaxışır yoldaşla, aş yaxışır, duzlaşla

. 

baş yastıqda umuqlu, yastıqdan baş umutlu

. 

(umuq: yolda olan umut). 

174. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

baş yazısı ox kimidir, gah aşağı, gah yuxarı

. 

baş yazısı tam yönlə

r

ə

 

ə

sdirir. 

baş yazısı tam yönlə

r

ə

 

ə

sdirir. 

baş yazısı yazılmaz, yazılmamış okunmaz, qurqu yoxsa qurulmaz, 

yalançıdır döndürübə

n dondurarda evr

ə

nim. 

baş yazısı yazılmır

, 

qazılır

. 

baş yazısın, əl yazısı pozamaz

. 

baş yazısın, əl yazısı pozamaz

. 

baş yazıvı kövün yazınla dəğiş

. 

(kövün: 

könül) ('baş yazı' deyilə

n n

ə

 varsa 

tulla, könlünd

ə

kil

ər uyqulamağa, sağlamağa edin, çalış)

. 

baş yoxsa, yaşlılıqdan iş çıxmaz

. 

baş yoxsa, yaşlılıqdan iş çıxmaz

. 

baş yoldaşı yoxdur, aş yoldaşı çoxdur

. 

baş yoldaşı yoxdur, aş yoldaşı çoxdur

. 

baş, başa gə

lm

ə

yinc

ə, iş, iş olmaz

. 

baş, başa gə

lm

ə

yinc

ə, iş, iş olmaz

. 

baş, daşa də

y

ə

 d

ə

y

ə

 

öğrə

nir. 

baş, dil ilə, dilsiz baş, daş ilə

. 

baş, dil yerində

 olsun g

ə

r

ə

k, 

əl ayağ tapılır

.