Atalar deyir

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ATALAR DEYIR 

ATALARSÖZÜ 

Işlə

y

ə

n 

Bey Hadi 

20 200.S 

Ebced  

Turuz-Tebriz 

1991-2016 

 

1. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

♠♠♠♠♠♠

 

♠♠♠♠♠

 

♠♠♠♠

 

♠♠♠

 

♠♠

 

♠

 

abağudan qorxan quş ac qalar

. (

abağudan

: 

quyğundan

. m

ə

t

ə

rs

ə

k). 

abal abal d

ərviş, pulla bitə

r h

ər iş

. 

(abal: yaval. yava. yoxsul. korluq ç

ə

k

ə

n). 

aban 

aban iş olmaz, bə

sl

ə

m

ə

s

ən qız olmaz

. (abal: yavan. quru quru). 

abay vurqan ağrıtmaz

: baba köt

əyi acıtmaz

. (abay: yavay. 

boş

. yüngül). 

(vurqan: köt

ə

k). 

abaymadan söylür, ağrımadan ölur

. 

(

qorxmadan söyl

ə

y

ə

n, 

ə

rim

ə

z öl

ə

r

). 

abdaldan paşa olmaz, taxtadan maşa

. 

2. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ac aca gün verm

ə

z, gönü gönüy

ə

 n

ə

 verm

ə

z

. (könükm

ə

k. könm

ə

k: 

sevm

ə

k). (gönü: m

ə

hbub). 

ac acı dalayar, tox toxu yalayar

. 

ac ağız gə

m götürm

ə

z. 

(g

ə

m: noxda. cilov). 

ac aman bülm

ə

z. (

ac macal verm

ə

z, gözl

ə

 bilm

ə

z

). 

ac ayı oynamaz

. 

ac bay yey

ə

r qoymaz, acgöz yey

ə

r doymaz. 

ac bıraxma tox gə

zdir, az söyl

əyib, köp yazdır

. 

(eli yazıb oxumağa yönə

t. bil 

qurtul!). 

ac çapılar, bay tapılar

. 

(parasız dağlı, paralı yağlı)

. 

ac doğuz darıdan çıxmaz

. 

ac doymam, tox acmam sanır

. 

ac eşiyə

, lüt iç

ə

ri qaçar. 

ac g

ə

zm

ə

kd

ə

ns

ə

, tox ölm

ək yeğdir (

yeğdir

: 

yaxşıdır)

. 

ac göz (

gözü ac) 

yey

ə

r, özüd

ə

 doysa, gözü doymaz. 

(ac göz yey

ə

r, özüd

ə

 

doysa, gözü ac qalar). 

ac gözlülük heyvanı kökə

ld

ər, kişini çökə

rd

ə

r (

diz

ə

 köçürd

ə

r, salar). 

ac il

ə

 

toxun işi tutmaz

. 

ac it d

əğnə

kd

ə

n qorxmaz. 

3. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ac it evd

ə

 durmaz. 

ac it, ocaq sök

ə

r. (

ac it fırın yıxar

). 

ac itin götün, tox it yalar. 

ac iv

ə

k, tox dolaq. 

(

ac iti, g

ə

z

ə

g

ə

n olur, tox oturan, oturqan olur

). 

ac izini tox tutmaz, tox izini ac tutar. 

ac kişi it olar

. 

ac kişi, kəndin oda salır

. 

ac kişini, qurd yemə

z. 

ac könüll

ərin acısı yaman, yanıq toprağın yanqısı yaman

. 

ac köp

ək, qazan yıxar

. 

ac qalanın, çörə

k açar dilini. (

qala: d

ə

rvaza. 

böyük qapı

). 

ac qalıb alçalmayan 

(bu söz kişini könül yelinə

 ver

ə

r

ək, başın alçaqlıqa 

soxmaqdan oyatı (oyarı) verir

. 

ac qarın acı bilməz

. 

ac qatıq istə

m

əz, uykulu yasdıq

. 

(

qatıq

: 

yavanlıq

. yavan 

ə

km

ə

y

ə

 

qatılan 

n

ə

rs

ə, dadlıq, mə

z

ə

). 

ac qatıq istə

m

əz, yuxu yastıq istə

m

ə

z. 

(ac qatıq, yuxu yastıq istə

m

ə

z). 

ac qazan assa, yey

ə

c

ə

k qoymaz. lüt odun yaxsa, yanacaq. 

ac qılıca sarılır

. 

(ac qalan üsyan ed

ə

r

). 

4. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ac qudurğan olar, tox oynağan

. 

ac qurd aslana saldırır (

yıxar

). 

ac qurdlar, ağz ağıza yatmış

. (

biri birin

ə

 yem olmaq qorxusundan). 

ac n

ə

 edm

ə

z, tox n

ə

 dem

ə

z. 

ac n

ə

 olsa yey

ər, acıyan nə

 olsa dey

ə

r. 

ac n

ə

 yem

ə

z, tox n

ə

 dem

ə

z. 

ac olan qar

ın, acıqlı baş diş (

dinc

) durmaz. 

ac oldun çobana qoşul, yoruldun karvana

. 

ac olub sürün

ən, bayram günü ac qalır

. 

ac oynasa alaydı, bəy oynasa halaydı

. 

(

alaydı

: 

ə

l

ə

 salma. m

ə

sx

ə

r

ə

). 

(

halaydı

: 

qalaydı

. 

şə

nlik). 

ac oynasa çapılar, bəy oynasa tapılar

. (

çapıla

r: 

döğülə

r. 

ə

zil

ə

r). (

tapılar

: 

alqış 

alar). 

ac pişikdən sıçan qurtulmaz

. 

ac sığıra baxarsın, ağzın dolu dad olur, azqın birin doyğursun, baş 

çanağın qan olur

. {

ağzın dolu dad olur

. 

(yaxud) mal davarın 

bol olur}. 

ac toxdan n

ə

 gözl

ə

m

ə

z, tox toxdan n

ə

 söyl

ə

m

ə

z. (

söyl

ə

m

ə

z: t

ə

'rifl

ə

m

ə

z

). 

ac toxu anmış, tox acı anmamış

. (

anmaq: yada salmaq

). 

5. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ac toyuğun avlağı, yuxuda buğda ambarı

. 

ac toyuq özün taxıl bazarında görə

r. 

ac uşaq tox uşaqla oynamaz, tox uşaq ac uşağı oylamaz

. 

(oylamaz: 

düşünmə

z

). 

ac yaxılar, bay tapıl

ar. 

ac yediyin bilm

ə

z, tox dediyin bilm

ə

z. 

ac yey

ər sıçar, lüt geyə

r vurar. (

lüt qızsa vurar

). 

ac, acı yalar, çılpaq tumançağ qalır

. 

ac, acınan yatar

 (

yatsa

), dil

ənçi doğar

. 

ac, arrıq itin götün yalar

. 

ac, 

ə

lin

ə

 

düşə

ni yey

ər, tox ağzına gə

l

ə

ni dey

ə

r. 

ac, q

ılıncı çapar

. 

ac, qurda oxşar, çılpaq, cinə

. 

ac, yanından qaç!

. 

aca carçı gə

r

ə

km

ə

z, göt

ə

 

falçı

. 

aca qazan asdırsan, yeyə

c

ə

k qalmaz, lüt

ə

 

odun yaxdırsan, yanacaq 

qalmaz. (

aca qazan asma, üşüyə

n

ə

 odun yaxma, o yey

ə

r 

sıçar, bu qızar vurar)

. 

aca yaxınlaşma, to

xu dindirm

ə

, biri yey

ər, biri sıçar

. 

6. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

aca, türm

ə

 g

ə

r

ə

km

ə

z. (

o çör

ə

k 

ə

siridir

). 

acalan karvana taxılar, döğüşə

 

çıxan qalxana

. 

(

taxılmaq

. 

qatışmaq

. 

qatılmaq

. girm

ə

k. girinm

ə

k). 

acan qazan asmağa, donan ocaq yaxmağa, yanan içim tapmağa

. 

acar, qılıncı çapar

. 

ac

atıq cocuq hırsız, döğülən cocuq, arsız olur

. (

acatıq

: 

ac saxlanılan)

. 

acba susuz bir kims

əsiz pişik kimi sevdim onu

. 

acçıl börü, gündə

 alar verm

ə

z geri, yoxdur onda doymaq yeri. (

acçıl

: 

acqarın

). 

acda alqın, bə

y

ə

 

vergin olmasın

. 

(

alqın

: 

alacağın)

. (vergin: ver

əcağın)

. 

acdan alqın olmasın, bə

yq

ə

 

vergin olmasın

. (

alqın

: 

alacağın)

. (vergin: 

ver

ə

c

ə

yin

). 

acdan soruşdular ki, ən ağır yük nə

dir, dedi: - 

boş qarın

. 

acgöz (

gözü ac

) yey

ə

r, özüd

ə

 doysa, gözü doymaz. 

acgöz doyamaz dünyanı versə

n, toxgözd

ə

 n

ə

var, 

ə

ksiyi bilm

ə

z. 

acgöz doymaz gözü, ya yalıq ya bayıq

. (

yalıq

: yoxlu). (

bayıq

: 

varlı)

. 

acgöz, maldan bükm

ə

z. 

(maldan: vardan. s

ə

rv

ə

td

ə

n). (bükm

ə

k: doymaq). 

acgöz, yalançı toruna düşə

r. 

7. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

acgözlünün cicikilinin, günd

ə

n gün

ə

 d

ərdi artıb baradur

. (

artıb baradur

: 

artıb

 ged

ə

r

). 

acgözün gözü topraqda doyar, sevingil könül yalanla bıkar

. 

(sevingil: 

sev

ə

c

ə

n. m

ə

h

ə

bb

ə

tli). 

acı acırı şaxda çalmaz! (

acır

: 

dadlı nə

s

ənin acısı, yararsızı

. 

acı qarabadımcan, 

patlıcan

). 

acı acırı şaxda tutmaz, ac adamı qurd yemə

z. 

acı acıya əşit

. 

(kötü kötüdür). 

acı badam, acı söz, biri partlar ağızda, biri çalar qulaqda

. (

çalar: sancar

). 

acı basarsa içim, öc biçər boğaz, soluq qısar dil susar

. 

acı beşikdə

 

doğur, dadlı deşikdə

n olur. (

onsuzda acılıq, ağrı doğaldırlar, çalış 

toxluq, xoşluq yarat)

. {ac

ı beşikdə

 

doğur, dadlı böyütsə

n onur. 

(ösüts

ə

n: böyüts

ə

n)}. 

(xoşluğa kürə

 dar g

əlir, acı bir deşikdə

n 

yer el

ə

r). 

acı bilmə

rs

ən, dadı bilmə

rs

ə

n. 

(

acı

: yem

ə

li olmayan) (

dadı

: süycü. yem

ə

li 

olan). 

acı bilmə

rs

ə

n, güntay ola bilm

ə

rs

ə

n. (

güntay: 

xoşbə

x

). 

(yaşlı 

gözü 

qanmayan, gül

ər gözü tanımaz)

. 

(yamanlığı qanmıyan 

yaxcılığın nisgini)

. (nisgin: h

ə

sr

ə

tli). 

acı bilmə

z n

ə

 

bilir dadlı nə

dir. 

8. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

acı çayın suyu getdi, acısı qaldı

. 

acı çə

k

ə

n dev olmaz. 

acı çə

k

ən qınanmasın, sınananlar sınanmasın

. 

acı çə

km

ə

k güc

ə

 gedm

ə

z, o

ğudan olsa

. (

oğudan

: t

ə

s

ə

lli ver

ə

n

). 

acı dadlı düz görülən yalanlar, qurmuş durmuş ertə

kin. 

(

durmuş

: 

yaşam)

. 

(ert

ə

kin: hikay

ə

sin. 

nağılın)

. 

acı dadlını dadan bilər, yak uzağı yürə

n. 

acı danış, acı eşit

. 

acı dildi ağuq ilan, dadlı dilə

 can qurban. 

(

ağuq

: 

ağ

ulu. 

ağılı

. z

ə

h

ə

rli). 

acı dindirmə

, toxu t

ə

pr

ə

tm

ə

. 

acı dindirmə

, toxu t

ə

pr

ə

tm

ə

. 

acı ək acı biç

. 

acı ək, acı biç

. 

acı gə

pl

ə

tm

ə

, toxu t

ə

pr

ə

tm

ə

. 

acı ilə

 

dadlı çıxdı savaşa, acı güc gəldi vurdu daşa çıxdı başa, dadlı qaldı 

tumaşa hay tamaşa!

. 

(

tam aşa

: çox t

əə

ccüblü. çox mat). 

acı işlə

tm

ə

, toxu d

ə

pr

ə

tm

ə

. 

(acı, söylə

tm

ə

, toxu, t

ə

rp

ə

tm

ə

). 

acı qovusan susuz gə

lir. 

acı sorağ verib, süycü yanıt qarşama

. 

(

sorağ

: sual). (süycü: gözl

ə

m

ə

). 

9. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

acı soruqa dadlı soraq gözlə

nm

ə

z. (

soruqa: suala). (soraq: 

yanıt

. c

ə

vab). 

acı söy

l

ə

 

acı topla

. 

acı verən dadlı gözlə

m

ə

z, arpa 

ə

k

ən buğda

. 

acı verən dadlı güdə

m

ə

z. 

acı yardan ayrılan, sürər yaşam dad ilə

. (dad il

ə

: l

ə

zz

ə

tl

ə

). 

acıda yesən, şirin danış

. 

acığ gə

ls

ə, ağıl gedə

r (

qaçar

). 

acığan börü qan seçmə

z!. (

acığan börü qan görmə

z). 

acığan çalğar, quduran qalxar

. (

çalğar

: 

çalar. 

oğurlar)

. 

acığan doymam sanır

. 

acığan yatmış, acıyan qalxmış

. 

acığan yatmış, acıyan yox

. (

acığan yatmış, acıyan qalxmış

). 

acığın utan küyməmiş

. (

acığın

: 

acırın) (

küym

əmiş

: 

yanmamış)

. 

acığlı hara, baş hara, ağıllı

 

hara daş hara? 

(acıqlı baş neylər, ağıllı daşı 

neyl

ə

r ?). 

acıq dadı bilmə

y

ən, bal dadını seçə

nm

ə

z. 

acıqlı başda ağıl olmaz

. 

acıqlı başda, ağıl olmaz, basılmasa, doğan olmaz

. 

acıqlı başda, ağıl olmaz, bə

sl

ə

nm

ə

s

ə, doğan olmaz

. 

10. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

acıqlı dilənçinin torbası, boş

 qalar. 

acıqlı, başı neylər, ağıllı, daşı neylə

r ?. 

(acığlı hara, baş hara, ağıllı hara, daş 

hara ?). 

acıları

 görm

ə

y

ən, dadlı bilə

r h

ə

rn

əyi, aclıq nə

dir bilm

ə

y

ə

n, tox bil

ərmiş 

h

ə

rkimi. 

acıları dadlıq ilə

 

almaşsan, acı köçər xoşluq alar yerini

. (

almaşsan

: 

d

əğişdirsə

n). (nec

ə

 tutsan öyl

ə

 keç

ə

r). 

acıları görüb, hə

r n

əyi acı görmə

. 

acıların ucuz satan, süycülə

rin yer

ə

 basan dünya. (

süycül

ə

rin: 

dadlıların

). 

acılarla gürəş, yenmə

lis

ə

n, sevincl

ə

rl

ə

 

barış, isə

nm

ə

lis

ən, itinmişlə

r, bir 

daş atdan bir daş üsdə

n qoyub, 

itib atmalısan

. 

(is

ə

nm

ə

lis

ə

n: iy

ə

l

ə

nm

ə

lis

ə

n). (

itinmişlə

r: 

itirilmişlə

r). 

acımağan sağmal, içi yanat

: 

əkşiməmiş qımız qarnı yandırır, pozur

. 

(

sağmal

: 

qımız

 ). 

acın acığı yaman

. 

acın başı bəlalı olur, toxun başı bəla doğurur

. 

acın başı qarnında olur

. 

acın 

evind

ə

, n

ə

 od olar n

ə

 d

ə

 ocaq. 

acın gözdə

 ç

ə

mç

əsi, odunçuya omçası

. (

omça: künd

ə

. küt

ə

. 

yarılası ağac

). 

11. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

acın gözü, çörə

k t

ə

kn

ə

sind

ə

dir. 

acın imanı olmaz, toxun amanı, qanmazın dərmanı

. 

(acın imanı olmaz, toxun 

gumanı)

. 

acın imanı olmaz, toxun gümanı

. (

güma

nı

: 

quşqusu

. 

şə

ggi). (ac doymam 

dey

ə

r, tox acmam dey

ə

r). 

acın imanı, toxun amanı olmaz

. 

acın qarnı doyar, gözü doymaz

. 

acın nə

 yuxusu g

ə

l

ə

r, n

ə

 gülm

ə

yi. 

(acın üstünə

 

doqquz yorqan atmışlar, genə

 

uyumamış)

. 

acın yuxusu, çörə

k xurcunu. 

acınan toxun arası, bi

r çör

ə

k. 

acından gün orta durur, buğların yağ ilə

 burur. 

(

acından gün orta durur, 

buğların, yağınan burur)

. 

acından it götü yalır

. 

acından qarnı gurlar, başında nə

l

ə

r oylar. 

(oylar: 

düşunə

r). 

acından qarnı quruldayan, su içip tuluqlanar

. 

acındırsan arsız, acıqdırsan hırsız (

oğru

) olur. 

acındırsan arsız, acıqdırsan hırsız olur

. (

üz verirs

ən arsız, az verirsən hırsız 

olur).