Atalar deyir

qaymağun

. 

(qaymağun

: gözl

ə

 cayma)}. 

(

ayıq aytdın

: söz verdin). 

ayıq ol! sevdiyin sə

ni d

əğişir, sə

nl

ə

 d

əğişmir

. 

ayın başı, sə

nd

ə

 bir, m

ə

nd

ə

 bir. 

ayın on beşi ışıq, on beşi qaranlıq 

(

dı

). 

134. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ayın on beşi ışıq, on beşi qaranlıq 

olur. 

ayın onbeşi qarıq, onbeşi yarq

. 

ayın yarısı qaruq, yarısı yaruq

. 

(ayın onbeşi qaruq, onbeşi yaruq)

. 

ayını hamı tanıyır, amma ayı heç kə

si. 

ayını öldürə

rl

ə

r, d

ə

risin

ə

 qiym

ə

t qoyarlar. 

(

ayını öldür ilkin, sonra də

risin

ə

 

qiym

ə

t qoyqil

). 

ayının acı, oyna

maz. 

ayının özündə

nd

ə

 qorx, izind

ə

nd

ə

 

(

l

ə

pirind

ə

nd

ə

). 

ayır buyur

. (

ayrat buyrat). (ayrat: 

ayır

: 

t

ə

fr

ə

q

ə

 sal). (buyrat: buyur. buyruq sür. 

hikum

ə

t ed)}. {bulat, durut. 

(bulandır, istədiyini qalxıt)

. 

(aranı 

qarışdır sözüvü yerit)}

. {bölüt burut). (burut: hükm ed)}. {ikit, 

buyur. (ikit: t

ə

fr

ə

q

ə

 sal)}. 

ayırmasan sevgi çağın payını, gözlə

gil

ə

n özl

əgiyin qayını

. 

(özl

ə

giyin: 

özl

ə

ginin: nisgilinin). (

qayını

: b

əlasını)

. 

ayqır görmə

y

ən qısraq, qulunlamaz

. (

qulunlamaz: balalamaz

). 

ayqır görmə

y

ən qısraq, qulunlanmaz

. 

a

yqıt işlə

r, 

ə

l övün

ə

r. (

ayqıt

: 

ə

bzar

). 

aylanan baş yönün bilmə

z. (aylanan: dön

ə

n. gic

ə

l

ə

n) (

bilm

ə

z: 

tanımaz

). 

aylanc olsada yol yaxşı

. 

(aylanc olsun yol yaxşı)

. (aylanc: dolambac). 

135. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

aymaz kişi yatma dur qıl işini, keçdi karvan, durmaz qığırmaq bilə

n, ölüm 

g

əlib tutar yaxandan bir gün, tutdusa ayrılmaz çığırmaq 

bil

ə

n. 

(aymaz: qafil). 

aynaya baxaraq yox, adama baxaraq düz

ə

l. 

ayran aşı,dalımı qaşı,anan xoşu,mən oynaşı

. 

. (deyim)

. 

ayran tapmaz aşına, soxmalar soxar başına

. 

ayran ver ayransıza, qalmaz bu devran s

iz

ə

, vaxt olar ayran olar, 

verm

ə

zl

ə

r ayran siz

ə

. 

ayran! ayran! ayran! ayrandan için, somusuz, çör

ə

ksiz doyuran. 

ayrana g

ə

l

ən qabın yaşırmaz

. 

(

yaşırmaz

: gizl

ə

m

ə

z). 

ayrana g

ə

l

ən qabını, aşa gə

l

ən qaşığın gizlə

tm

ə

z. 

ayrandan aş olmaz, sınanmadan yoldaş

. 

ayran

ı içən qurtuldu, çanağ yalayan tutuldu

. 

ayranı içə

n qurtuldu, ç

ə

lik yalayan tutuldu. 

ayranın iç, taxılın biç

. 

ayrat buyrat. 

(ayır buyur)

. 

(

ayrat buyrat). (ayrat: 

ayır

: 

t

ə

fr

ə

q

ə

 sal). (buyrat: 

buyur. buyruq sür. hikum

ə

t ed)}. {bulat, durut. 

(bulandır, 

ist

ə

di

yini qalxıt)

. 

(aranı qarışdır sözüvü yerit)}

. {bölüt burut). 

(burut: hükm ed)}. {ikit, buyur. (ikit: t

ə

fr

ə

q

ə

 sal)}. 

136. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ayrı düşə

n sürüd

ə

n, aman qalmaz börüd

ə

n. 

ayrılan aparar kəndi yarasın, saxlamam könüldə

 

onun qarasın

. (

qarasın

: 

izin. l

ə

k

ə

sin. 

korluğun)

. (a

cılar basdırılmayınca qan verə

r). 

ayrılan yolda, bölünən dalda qalır

. 

ayrılan, yolda, bölünən, dalda qalmış

. 

ayrılanı ayı, bölünə

ni börü y

ə

r. 

ayrılanı qurd yemiş, bölünəni dağ bə

r

ə

. 

ayrılarsan elində

n, gücd

ə

 ged

ə

r belind

ə

n. 

ayrıldı yarım, arzular yarım, gə

z

ə

g

ən tapdı, itirmiş tayın

. 

ayrıldınsa unut, geriyə

 yoxdu umut. 

(ayrılıq adlı yoxdurur yol

, 

ardıca gə

zil

ə

n 

umut, ayrılıq ölümdü demiş, 'ə

ld

ə

 

olan' umud adlanır)

. (umut 

varlığından gəlir, gün düşə

rs

ə

 qarlar 

ə

rir). 

(belin bağlı 

ə

lind

ə

kin

ə, göz yumular dalındakına)

. 

ayrılığı dadmayan, nə

 bilsinki çill

ə

 n

ə

dir, d

ə

rd n

ə

dir. 

ayrılığın çətinliyi, ona öğrəşmə

kdir

. 

(ayrılığın çə

tinliyi, ona 

ə

llic

ə

 il dözm

ə

kdir). 

ayrılıq acı, ölümdə

 

acı

. 

ayrılıq adlı yoxdurur yol

, 

ardıca gə

zil

ən umut, ayrılıq ölümdü demiş, 'ə

ld

ə

 

olan' 

umud adlanır

. 

(ayrıldınsa unut, geriyə

 yoxdu umut). 

(umut varlığından gəlir, gün düşə

rs

ə

 qarlar 

ə

rir). 

(belin bağlı 

ə

lind

ə

kin

ə, göz yumular dalındakına)

. 

137. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ayrılıq ağrıqı tovlu ata bilmə

z kims

ə

, dava d

ə

rman bit

ə

r, bitm

ə

yi yok 

ayrılığın

. 

(

ayrılıq ağrıqı

 tovlu: 

hicrin acıdan, odlu kə

s

ə

li. hicr 

ısıqlığı, tə

b k

ə

s

ə

li). 

ayrılıq ayrılanı güclə

s

ə, qırıq könül param parça tökülə

r. 

ayrılıq can yakar, çiyə

r sök

ə

r, ögg

ə

 oyar, soluq k

ə

s

ə

r. 

ayrılıq çatar, gizli sevgini bə

ll

ə

d

ə

r. d

ə

rdli gözü gizl

ə

tm

ə, yaşı axır bə

ll

ə

d

ə

r. 

a

yrılıq itmə

z, ölüm gitm

əz, yoxsulluğa qıl yaraq

. (

yaraq: çara. t

ə

dbir

). 

ayrılıq odun görmə

y

ən pişmə

z. 

ayrılıq olamaz dedim, bu sevgiyə

 

doyamaz dedim, acılıq yoramaz dedim, 

sevgi boşa, ayrılıq yola, acılıq yora, sanmazım ola

. 

ayrılıq ölüm kölgə

si, ölümd

ə

n öt

ə

si. (

öt

ə

si: b

ə

t

ə

ri. pisi

). 

ayrılıq var yaşam ağacı, ayrılıq var ölümdən acı

. 

ayrılıq vardı çatır min uğur üzlü çatışa

. (

çatışa

: v

ə

sl

ə

t

ə

. nailiyy

ə

t

ə

). 

ayrılıq vardır tüstüsüz yanar, sevgilə

r yolun kol kosun yaxar. 

ayrılıq yaramaz yaşamaq üçün, sevir qoşalıq yaratmaq üçün

. (

yaşamı 

sev

ə

n ölm

ə

yi sevm

əz, yol yolağ arayıb seçmə

z. 

(yol yolağ

: 

arac t

ə

dbir). 

ayrılıq yarar, yarıq düzə

lm

ə

z, qan verm

ə

sin dey

ə

, yamaq vurulur. 

138. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ayrılıqdan sızlamaz könlüm mənim, qovşalıqdır sızladar ayruq evin

. 

(

qovşalıqdır

: 

vüsaldır

. v

ə

sl

ə

tdir). (ayruq: hicran). (

sızladar

: 

pis günə qoyar)

. 

ayrılıqlar birliklə

r

ə

 son qoysa, d

əğə

rlis

ə

 birlikl

ə

rin b

ə

ll

ə

n

ə

r. 

ayrılıqlar uzun yolda toxdanar

. 

(toxdanar: bit

ə

r. sakinl

əşə

r. 

yaddan çıxar)

. 

(ötün öt

ə

r keç

ə

n it

ə

r). (ötün: tarix. zaman). 

ayrılıqlar ya

rar keç

ə

r, ölüm g

ə

ls

ə

 alar ged

ə

r. 

ayrılıqlardan canım, söz edmirə

k, titr

ə

dir köksüm, üzür candan ür

ə

k!. 

ayrılmasın quş qanatdan 

ə

r 

atdan. 

ayrılmasın parayla güc, inamdan!

. 

(yoğuş

: munacat). 

aysız gecə, ulduz gurca ışınar

. (ay kiçildikc

ə, ulduzlar gurca ışı

nar). (kiçik ayla 

ulduz ışar artığın)

. 

aysız gecə

d

ə, ulduzlar parıl parlar

. 

aytaqan yerd

ə

n qalma, aytmaqan yerg

ə

 barma. 

(aytaqan: 

çağrılan)

. 

(aytmaqan: 

çağrılmayan)

. 

aytdığınız sözcüklə

r, yuva qurar könüll

ə

r. 

aytılan söz yığılmaz, atılan ox tutulmaz

. 

aytılan söz, atılan ox

. (

aytılan

: deyil

ə

n

). 

aytılan yerə

 geds

ən ged, aytılmazın yerdə

 g

ə

zirsinn n

ə

çün. (

aytılan

: 

çağrılan

). 

139. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

aytılmaz söz, atılmaz ox yanılmaz

. 

(

aytılmaz

: deyilm

ə

z). 

aytış eytiş bir olsa, yazı işlə

r düz

ə

nl

ə

n

ə

r. (

aytış eytiş

: 

deyiş eytiş

). 

aytışıqdan söz doğar

. 

(söz danışıqdan keçə

r). 

(danışıq, qonuşuq, gəpiş olan 

yerd

ə

 söz, oy g

əlişə

r). 

aytışsan söz çıxar, dürtüsə

n göz. 

(

aytışsan

: 

deyişsə

n. söz

ə

 söz eds

ə

n. sözü 

sözl

ə

s

ə

n. b

ə

s

ə

 b

ə

s eds

ə

n). 

aytqamadan düşün qıl

. (

ər aytmaz, aytqandan qayıtmaz

). 

aytma gizin dosduva, ver

ər anı düşmana

. 

aytmadan oylan. (

danışmadan düşün

). 

aytmasa kim bil

ə

r, açmasa kim gör

ə

r. (

aytmasa: söyl

ə

m

ə

s

ə

). 

aytmayınca kim bilər! açmayınça, kim qörə

r!. 

(söyl

ə

m

ə

yinc

ə

 kim bilir! 

açmayınca kim görür!)

. 

aytsam dışım küyə

r, aytmasam içim küy

ə

r. (

aytsam: des

ə

n). (

dışım

: yadlar. 

özg

ə

l

ə

r). 

ayvalmasa gül olmaz, baxılmasa bağ olmaz

. 

(ayvalmasa: 

baxılmasa

. 

muvazib

ə

t olunmasa). 

az aşanında uyat (

ayb

) yox, qaydıb izin tapın son, açılanda uyat yox, özü 

bilib yapan son. 

az aşım, ağrımaz başım

. 

az azda, tez tezd

ə

 olsa, 

ə

k. 

140. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

az bil

ə

nl

ə

r çox bil

ə

n

ə

 söz qoymaz, heç bilm

ə

y

ə

n, az bil

ə

n

ə

 yer qoymaz. 

az bilirs

ə

n, heç inanma. 

az danış, düz danış

. 

az danış, qıs danış

. 

az danışmaq, az yemək, insanı eylə

r m

ə

l

ək, çox danışmaq, çox yemə

k, 

insanı eylə

r h

ə

l

ə

k. 

az dü

şünmək pis düşünmə

kd

ən yaxşıdır

. 

az düşünüb çox inanma

. 

az getdi uz getdi, iyn

ə

 

yarım yol getdi, də

r

ə

 t

ə

p

ə

 düz getdi. 

az g

əpin, kop yapın

. (

g

ə

pin: 

qonuş)

. 

(

kop: çox

). 

az heçdən yeğ

. 

(az heçdən baş)

. 

az inanda çox düşün, yalançıdan oq üşün

. 

(oq: zat

ə

n). 

az 

qalmışdı qovuşmağa, qoymadı çoğun, üzüldü ip, qırıldı savun

. (

çoğun

: 

f

ə

l

ə

k). (savun: savun. qab. güldan). 

az qanan çox inanar. 

az qonuşub, az anlatıb, anlasan az çox, birgə

lik sür

ə

r, bilg

ə

lik qalxar, 

ç

ə

km

ə

y

ə

 

acı yox

. 

az 'maz' g

ə

r

ək, iş yaxcı keçə

 

işgilə

. 

(maz: 

yağ

). 

az olsun uz olsun. 

(

uz: 

uyğun, münasib

). 

141. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

az olsun, saz olsun. (

saz: 

yaxcı

). 

az ödünd

ə

 

çox yol alan, uzun yolda yalnız qalır

. (

ödünd

ə

: 

çağda

. sür

ə

d

ə

. 

zamanda

). 

az söyl

ə

yib çox dinl

ə, min oylayıb, bir söylə

. 

az söz verib, çox bacar 

(az: k

ə

m) (söz: v

ə

'd

ə

). 

az tamah, çox azar g

ə

tir

ə

r. 

az ver, çox yalvar, çox ver, yalvarma. 

az verib g

ə

zdirm

ə, çox verib azdırma

. 

az yaşa çox yaşa, minlə

r toxa g

əlir başa

. (

toxa: q

ə

za

). 

az yaşa çox yaşa, sonda gəlir başa

. 

az yaşa çox yaşa, sonda gəlir başa

. (

az yaşa, çox yaşa, sonu bir gün gə

l

ə

r 

başa)

. (sonu: 

axır)

. 

(az yaşa, çox yaşa, bir gün gəlir başa)

. 

az yaşa, ya çox yaşa, sonunda gəlgir başa

. 

az ye, ağır yuxla

. 

az yey

ə

r

ə

m, h

ə

kim görm

ə

r

ə

m, uz (

düz

) dolanlam, hakim görm

ə

r

ə

m. 

az yeyir küsür, çox yeyir qusur. 

az yırğanan

, ac qalar. 

az yiy

ə

r

ə

m, h

ə

kim görm

ə

r

ə

m, düz dolannam, hakim görm

ə

r

ə

m. 

az yiyir küsür, çox yiyir qusur. 

142. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

az, çox yanına gedə

r. 

ac, tox yanına gedə

r. 

az, çox yanına gedə

r. 

ac, tox yanına

. 

aza dedil

ə

r: hara gedirs

ə

n, dedi: 

çoxun yanına

. 

aza qanığan, özgüsündə

 könlü tox, özg

ə

kind

ə

 gözü yox. 

azacıq aşım, ağrımaz başım

. 

azacıq sevdim üstünü yapdın, bütövün aldın

. 

azağa qısqac, burxana çırağ gə

r

ə

km

ə

z. (

azağa

: 

şeytana

) 

(burxana: bil

ə

n

ə

. 

alim

ə

). 

(işi bilən aparır)

. 

azaldıqca güvə

nc

ə

yin k

ə

ndiv

ə

, b

ə

kl

ə

ntil

ə

r özg

ə

l

ə

rd

ə

n çoxalar. 

azar qaça qaça g

ə

l

ər, ağır ağır gedə

r. 

azar, ayağdanda girsə, başdan çıxar

. 

azarlı tə

l

ə

s

ər, armud, vaxda yetişə

r. 

azaşdığın kim aydar, doğan aydar dos aydar, düşən yolun doğru deb, 

yağu aydar yoz aydar

. 

(

düşə

n yolun: 

batası yolun) (

doğan

: 

qardaş

). 

azaşıb qalsan, doğruya qara

. 

(

doğruya

 qara: düz

ə

 bax

). 

azaşıb yolda qaldı yaşamlığı bilmə

y

ən, azıb yolda qalmamış iz izə

yi 

güdl

ə

y

ə

n. 

(

yaşamlıq

: 

yaşam savsalı, fə

ls

ə

f

ə

si). 

(

iz iz

ə

k: iz 

nişan)

. 

143. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

azcaq olursa oğul uşağın, dosdan atadan baydan gör

. 

(azcaq: az

mış

. 

pozuq) (g

ə

ncl

ərin pozuğluğu devlə

t, dos, evd

ən asılıdır)

. 

azcıq (

azıcıq

) aşım, ağrımaz başım

. 

azdan gedib azışma, çoxdan gedib üzüşmə

, güd

ə

 

görub yürüşmə

, uzun 

görüb büzüşmə

. k

ə

ndiv

ə

 güv

ən, yularlı yürə

n

. (

yularlı 

yür

ə

n: 

ortamı, yoxlamı tut

. toxdan, kontrol ed. 

e'tidalı saklan)

. 

(evr

ə

nin görg

ə

zdikl

ərin tam varlıq, tüm varlığın sanma, bə

t

ə

ri 

var). {boq görm

ə

y

ən sıçdığını boq sanar, asda usda düz 

ged

ən, yaşar sürə

r yorqalar. (boq: pox). (yorqalar: çox 

qolayına istə

kl

ə

rin

ə

 

çalışar)}

. 

az

ə

rbaycan ölk

ə

dir, a

ğız dilmiz türkcə

dir. 

(azerbaycan ölk

ə

di, söz dilimiz 

türkc

ə

dir). 

(

az

ə

rbaycan ölk

ə

dir, dilimiz türkc

ə

dir). 

azı saysan kopalar

. 

(kopalar: çoxalar). 

azığlı at, arınmaz (yorulmaz)

. 

azıqlı at arımaz

. 

azıqlı at, arınmaz 

(

yorulmaz

). 

azıqlı ə

r, 

ə

rm

ə

z. (

 

yol yarağı yeməkdir, el dayağı bilikdir)

. 

( çöl yarağı suluqdur)

. 

azıqlı kişi ə

rib 

ə

rm

ə

z. 

(yem

əyi olan arınıb yorulmaz)

. (