Atalar deyir

aytan: dediyin

). 

atlansan özünü, atdan endin, atını unutma

. 

atlar ölüb, itl

ərin bayramıdır

. 

atlatan deyil

ə

m gücün günl

ə

rim t

ə

kin

ə, çatmayıb hə

l

ə

 umuq t

ə

kin

ə

. (

umuq: 

gözl

ə

nil

ən açıqlıq

). 

atlı 

 

. -

atlı oldun

 

lağa qoyma yayanı

. (

yayanı

: 

piyadanı)

. 

atlı çapar atını, dayça çınlar mən qaldım

. (

çınlar

: d

ə

lir

ə

r

). 

atlı ilə

 

yayaq, savaşa qıldılar ayaq

). 

atlı qonağı ata mindirə

r

ək, yaya qonağı uğurlayaraq yolçu edə

rl

ə

r. 

(

uğulayaraq

: yola salaraq

). 

atlı olan ə

tsiz qalmaz. (

atlı oldun, yol yaxın

). 

124. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

atlı olan yolun aldı, atsız olan, yolda qaldı

. 

atlı olan, altda qalmaz

. 

(yaraqlı

 

ol, işi apar)

. 

atlı oldun lağa qoyma yayanı

. (

yayanı

: 

piyadanı)

. 

atlı oldun yayanlığı unutma

. (

yayanlığı

: 

piyadalığı)

. 

atlı oldun, yol yaxın

. 

atsan daşı quyuya, yoxsa dibi danqamaz, aytsan sözü kişiyə, yoxsa başı 

anlamaz. (

danqamaz: çanqamaz: s

ə

s verm

ə

z

). 

atsan tutular, sorsan tapılar

. (qaçsan 

tutular, sorsan tapılar)

. 

atuva yüy

ə

n, k

ə

ndiv

ə

 güv

ə

n

. 

(saxlayırsa qorxu yok, saxlamırsa qayğu yok)

. 

av avlanar, tav tavlanar

, (iş olub bitə

r). 

av avlandı, tav tavlandı

. 

(iş olub bitə

r). 

ava ged

ən, avlanır

. 

ava g

ə

lm

ə

z 

quş olmaz, başa gə

lm

əz iş

. 

avara it, gündüz hür

ə

r. 

avçı avında, yolçu yolunda

. 

avçı bilər alları, ayı bilər yolları!

. 

avçı bilir alları, ayı bilir yolları

. (

avçı bilir alların, ayıda bilir yolların)

. 

avçı bilir alların, ayıda bilir yolların

. 

avçı girmə

y

ə

n 

qulağda geyik çox olur

. 

125. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

avçı neçə

 

al bilir, ayı onca yol bilir

. 

avçı neçə

 

al bilir, ayı onca yol bilir

. 

avçı nə

 bilir ür

ə

k n

ə

dir, ür

ə

kd

ən vurmağa ürə

k ist

ə

mir. 

avçı nə

 bilir ür

ə

k n

ə

dir, ür

ə

kd

ən vurmağa ürə

k ist

ə

mir. 

avın quşu büründə

n, bilg

ə

 

kişi dilində

n (

b

ə

ll

ə

nir

). (

büründ

ə

n: 

qılığından)

. 

avına boysanar çimə

nli düzl

ə

r, çim

ə

n solar, ceylan qaçar 

ə

yl

ə

nm

ə

z, bilg

ə

 

aydar bil

ən dosduna, kim olar düşmə

sin ölüm tosquna, 

çoğun fırlab salar yerin astına, qalan olmaz kimsə

 burda 

ə

yl

ə

nm

ə

z. 

(tosquna: posquna: pusquna. 

duzağına

. 

c

ə

l

ə

sin

ə

. t

ə

l

ə

sin

ə

). (bilg

ə

: h

ə

kim. hikm

ə

tçi). (

çoğun fırlab

: 

f

ə

l

ək fırladıb)

. 

avlanmamış balıq, soyulmamış dəri satılmaz

. 

avsalanmasa, avsalar könül. (könlüvü (h

ə

v

ə

sivi) cilovlamasan, os

ə

ni 

cilovlayacaq). 

avulu yaxın it, qaşqırdan qorxmaz

. 

(k

əndi, köyu yaxın it, qurtdan qorxmaz)

. 

avulu yaxın it, qaşqırdan qorxmaz

. 

(k

əndi, köyu yaxın it, qurtdan qorxmaz)

. 

ay aylanar il olar, don d

əğişə

r, don olar. 

(aylanar: dolanar). (don: 1. f

ə

sil. f

ə

sl. 

-don d

əğişə

r: h

ə

r n

ə

 d

əğişə

r. 1. buz. ölüm. -don olar: dona 

dönüşür)

. 

126. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ay balam yoxsuz, umarım xoşsuz

. 

(çoxan görüşməmiş dosda deyilir)

. 

ay bu evr

ə

ni tutuzlu sanan, sonun g

əlmiş al palanıvı

. kürün pulun qoyub 

gedis

ən, al bu ağ, dön verrəm qalanını

. (

tutuzlu: b

əfalı)

. 

ay çevrəyə oyunçaq, könüldə baş doluncaq

. 

(baş

 

onmayıb inanmayınca 

könül əsəcək)

. (

onmayıb

: 

hinməyib, razılaşmayıb)

. 

ay çıxalı tanışdıq, gün batalı yadışdıq

. 

(çox sürm

ə

y

ə

n dosluqlar üzr

ə

 deyilir). 

ay doğsa hammı görə

r. 

ay doğursa el görür

. (

el: 

hammı

. al

ə

m

). 

ay doğuşundan, ər yerişində

n b

ə

ll

ə

nir. 

ay görününc

ə, ulduza artıq gə

zinm

ə

z. 

ay gün (göy), su topraq yel qamançılığın tə

m

ə

ll

ə

ridir. 

ay günü gözl

ər, gün ayı gözlə

m

ə

z. 

ay ışığın evrə

n

ə, şam ışığın dibinə

. 

ay ışığın, gündən alır

. 

ay kiçildikc

ə, ulduzlar gurca ışınar

. (

aysız gecə, ulduz gurca ışınar)

. (kiçik ayla 

ulduz ışar artığın)

. 

ay kimi yandı gecə

md

ə

 gül üzün, g

ə

l

ə

c

ə

ks

ə

n di du g

əl tarın üçün

. 

(

tarın 

üçün: s

ə

n bil allah. s

ə

ni and verr

ə

m allaha). 

ay q

ə

min bir k

ə

r

ə

, el q

ə

min min k

ə

r

ə

 

düşün

. 

127. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ay qoca ivr

ə

n, köç

ə

n kimdi, köçür

ə

n kim. 

ay olub gün

ə

, günü (r

ə

qib), bulut gizl

ə

dir günü, günü gün

ə

 

satma, xoş 

keçir günü. 

ay tünü yarıtır, baş durmuşu

. (

yarıtır

: 

aydınladır)

. (

baş

: us. 

ağıl)

. (

durmuşu

: 

yaşamı

). 

ay tünü yarıtır, baş durmuşu

. (

yarıtır

: 

aydınladır)

. (

baş

: us. 

ağıl)

. (

durmuşu

: 

yaşamı

). 

ay var ili gözl

ə

r

, il var ayı gözlə

r. 

ay var, ili gözl

ər, iş var günü gözlə

m

ə

z. 

ay yanar tün yarğıtar, gün yanarmış gündüzü, baş ışıqsa yarğıtarmış 

durmuşu

. (

yarğıtar

: 

ışıqladar)

. (

durmuşu

: 

yaşamı)

. 

ay yaşdıqca ışlanar

. (

ay qocaldıqca, böyüdükcə

 

ışıqlanar, ışığı çoxalar)

. 

ay yayana gül

ən atlı

. (

yayana: 

piyadıya

). 

ay yazan yazı, belə

 

yazı yaz, mutlu bayram, qutlu yaz

. 

ay! qoca ivr

ə

n, köç

ə

n kimdi, köçür

ə

n kim. 

ay, örtükl

ə

 qapanmaz, qurçamasan bulaq suyu bulanmaz. 

ay, örtükl

ə

 qapanmaz. 

ayağ ayağ nə

rdiv

ə

n

ə

 

çıxarlar

. 

ayağ bir ol

sada, min k

ə

r

ə

 

atılar

. (

ayağ birdir, atdığı min

). 

128. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ayağ kiçilmə

k yox, böyüm

ə

k güd

ə

r. 

ayağ sığmaz, baş soxar

. (

ayağı sığmır, başın soxur

). 

ayağ sınmayınca, cingildə

y

ə

c

ə

k. (

ayağ

: q

ə

d

ə

h

). 

ayağ yalın, qanqal qalın

. 

(qanqal: d

ə

v

ə

 tikan). 

ayağ yerimə

zs

ə, iz düşmə

z. 

ayağan görə

 

çaruğun, könlüvə

 gör

ə

 

yaruğun

. 

ayağan görən yorqanın uzat

. 

(işlə

. 

çalış

. 

yaşamla dəğiş, yaşamı dəğiş)

. 

ayağan qalıb, yoluva görən başmaq al

. 

ayağdaki bit, atdan düşürə

r. 

ayağdakın yığır, ə

lind

əkin bıraxır

. 

(yazdaki suvlınu izlə

yib, evd

ə

ki to

yuğu 

ıçqınma)

. 

ayağdan çıxan toz, ağıza girə

r. 

ayağdan çıxan toz, baş üsdə

 qonar. 

ayağdan iz bıraxmaq üçün çiynivə

 çox yük götürm

ə

lis

ə

n. 

ayağı qıssa, dayağı uzun

. 

ayağı qutsuz deyincə

, utsuz desinl

ə

r. 

ayağı yelli, iti qaçar, başı yelli, də

rin batar. 

ayağın

 

altına ''bir'' bax, qabağa ''min'' bax

. 

ayağın yekə

 

olsa, atdımın kiçik tut

. 

129. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ayağın yerdə

 

süzür, uyalın göydə

 üzür. 

(

uyalın

: x

əyalın)

. 

ayağın yükü, başdandır

. 

ayağını isti tut, başını sə

rin, yem

ə

yin

ə

 

düşün, düşünmə

 d

ə

rin. 

ayağının altına baxan, yıxılmaz

. 

ayağıva elə

 

daş bağlakı, başıva də

n g

ə

lsin. 

ayağla ayağ işlə

s

ə

, gözl

ə

 

baş yerində

 olar. 

ayağla gə

l

ən qonağı, atınan yola salarlar

. 

ayağla yoluva görən başmağın olsun

. 

ayağun altda bu günsə

 bit

ə

n ot, g

ə

l

ə

c

ə

k gün sinin üsd

ə

 bit

ə

c

ə

k. 

ayağun görə

n, yolun gör

ə

n 

başmağun

. 

ayağun uzat, güdə

 g

ə

ls

ə

 yorqanun, kütl

ə

m

ə

 

ayağ, uzun götür yorqanun

. 

(yaşamda istə

kl

ə

ri, g

ə

r

ə

kl

ərivi sağlamağa, tə

'min edm

ə

y

ə

 

çalış)

. 

ayaq ayaq n

ə

rdiv

ə

n

ə

 

çıxarlar

. 

ayaq bir olsada, min k

ə

r

ə

 

atılar

. 

ayaq birdir, atdıqı min

. 

ayaq büdr

ə

sin, dil sürücm

ə

sin. (

sürücm

ə

sin: sürc

ə

m

ə

sin. 

yanılmasın

. x

ə

ta 

edm

ə

sin). 

ayaq çiçilm

ə

k yox, böyüm

ə

k güd

ə

r. 

130. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ayaq qabı dar olunca, dünya başa dar gə

l

ə

r

. 

{ ayağ

 

qabın dar olsa, dünyanın 

genliyind

ə

n, s

ə

n

ə

 n

ə

 asar (fayda)}. 

ayaq qabı dar olunca, dünya başa dar gə

lir. 

ayaq 

qabın dar olsa, dünyanın genliyində

n, s

ə

n

ə

 n

ə

 asar 

(

fayda

). 

ayaq üsd

ə, qırxı çıxıb

. 

ayaq vardır yürmə

y

ə

, 

ə

ld

ə

 

vardır almağa, qulaq vardır duymağa, beyin 

vardır gördüklərin, duyduqların qanmağa

. 

ayaq yerim

ə

zs

ə, iz düşmə

z. 

ayaq yetm

ə

dik yerl

ə

r

ə

 yet könül. 

(a

yaq çatmadıq yerlə

r

ə

 çat könül). 

ayaq yükü baş boşu, boyuna yük sınıq qol

. 

ayaq, qorxaqa, qaçqu yaraq, alqara durqu yaraq. (ayaq, qorxaq üçün, 

qaçmağa yarar, qormaza durmaq üçün yarar)

. 

ayaqdak

ən doğrular, tapar dəğər varlılıq

. 

toxluq olub doğru girsə

 

meyd

ana, çoğun girə

r dövrana. (

çoğun

: > cühan. cihan. 

c

ə

han

). 

ayaqdak

ə

n 

düşündüyün görgilə

n, ölüm g

ə

ls

ə

 

çağun qalmaz oymağa, 

töküb geri başın çə

kib ged

ə

rs

ə

n. 

ayaqdaki bit, atdan düşürər, başdaki bit baş itirə

r. 

131. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ayaqdakın yığır, ə

lind

əkin buraxır

. (

yazdaki suvl

ın izlə

yib, evd

əki toyuğu 

ıçqınma)

. 

ayaqdan çıxan toz, baş üsdə

 qonar. 

ayaqdan düş, ayağa düşmə

. (

ayaqdan düşmə

k: gücün itirm

ə

k). 

(

ayağa 

düşmə

k: güc

ə

 yenilm

ə

k. güc

ə

 boyun olmaq, qoyun olmaq. 

t

ə

slim olmaq). 

ayaqdan iz buraqmaq üçün, k

əndivi ağır yükünmə

lisin. 

ayaqıva daş bağlakı, başıva də

n g

ə

lsin. 

ayaqqabın dar olsa, evin genliyi nə

y

ə

 kar. 

ayaqla g

ə

l

ən qonağı, atla yola salarlar

. 

ayaqla g

əz başla dolan

. (dolan: 

düşün, ağılla idarə

 ed). 

ayaqla vurur, ağızla tutur

. 

ayaqsızdır yalan, üstüvə

 palan. 

(eşşə

k, qanm

az olub inanma yalanın 

ayaqsızlığına

. 

çolaq yalan düz doğrudan iti qaçar)

. 

ayaqsızı unutma, ayaqyalın gə

zins

ə

n. 

ayanı güdə

n, ayaxdan olar. 

(

ayanı güdə

n: ovuca baxan, 

ə

l

ə

 baxan). 

ayasın 

(

ə

l

ə

 

baxan

) 

güd

ə

n, ayaxdan olar. 

ayaz günü unutma, gön çarığı qurutma

. 

132. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ayda g

ə

l

ə

n asov yey

ə

r, günd

ə

 g

ə

l

ə

n k

ə

sov. (

asov: asma. 

asıb pişirik

. 

öz

ə

llikl

ə

 

ə

t yem

ə

yi

). 

ayda ışığın gündən alır

. (

ay ışığın, gündən alır

). 

aydan arı, gündə

n duru. 

aydıla söz, aydılacaq sözün qaynansı

. (

deyil

ə

n söz, deyil

ə

c

ə

k sözün 

qaynansı)

. 

aydın olsun

 günl

ərin, ışıldasın gözlərin, keçmiş ola nə

 varsa, qutlu olsun 

g

ə

lc

ə

yin. 

aydın olursa eşik, dinc yatar qara pişik

. 

(pişik gecə

 

ova çıxar)

. 

aydın sana, doğru sözə, düz ilqara eşq olsun

. 

(

aydın sana

: 

açıq fikrə

). 

aydıngünüz danından

. 

(günün nec

ə

keçm

ə

si s

ə

h

ə

rind

ə

n b

ə

ll

ə

n

ə

r). 

ayğaq deyinər yaşdı güdə

 h

ər iki başdan, aydınlara aydın görünə

r tünlü 

gec

ə

 

danda boğulmuş

. (

ayğaq

: aylaq. qanmaz. gic). (avara 

birin

ə

 

yaşam güdə

 g

ə

lir, qanan gec

əni ışıqla boğur)

. 

ayı bilə

yin

ə, yaluğ ürə

yin

ə

 güv

ə

nir. (

yaluğ

: insan

). 

ayı dayındı, köprü aşınca, dayça atındı, ata çatınca

. 

ayı ilə

 meymun, bir birin

ə

 

uyğun

. 

ayı kim görmüş, kor qoca mə

mi. 

133. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ayı olsunda belə

 

düşsə

 

ə

l

ə

 

oynadılarmış, ə

yil

ə

n 

ə

ns

ə

 

əğildikcə

 

aşağı 

vurularmış

. 

ayı vurulmadan, dərisi satılmaz

. 

ayı vurulmadan, dərisi satı

lmaz. dil (

söz

) deyilm

ə

d

ən iyid başı alınmaz

. 

ayı yuvasında, qoz axdarma

. 

ayıbsız dənğ izlə

y

ə

n, d

ənğsiz qalır

. 

(d

ənğ

: tay. 

tuş)

. 

ayıbsız, nə

 dost olar n

ə

d

ə

 arvad olur. 

ayıbsız də

nq izl

ə

y

ə

n, d

ənqsiz qalır

. 

ayıdan qaçıb börüyə

, 

yağışdan qaçıb damcıya düşmə

k. (

düşmə

k: 

tutulmaq

). 

ayıdan qorxan, meşə

d

ə

 n

ə

 g

ə

zir. 

(

ayıdan qorxan, meşə

y

ə

 girm

ə

z). 

ayıdan qorxan, meşə

y

ə

 girm

ə

z. 

ayığ verdin qılınqılı

. (v

ə

'd

ə

 verdin 

ə

m

ə

l ed). 

ayığın düşündüyün, ə

srük (

kefli

) dey

ə

r. 

ayığın içində

 olan, 

ə

srüyün (

keflinin

) dilind

ə

 olur. 

a

yıq aytdın tutqınan

. 

{ayıq aytdın