Sug`urta bonusi. Taransport sug`urtasida qullaniladigan atama bo’lib, bu
orqali uzoq yillar davomida falokatsiz ishlagan sug`urtalanuvchilarga sug`urta
badali xisobidan beriladigan engilliklar. Bu engilliklar 2-3 oyga sug`urta badalidan
ozod qilish yoki sug`urta badaliga nisbatan foiz xisobidan engilliklar berish tarzida
amalga oshiriladi.
Kargo sug`urtasi. Transport vositalaridagi barcha tashiladigan yuklarni
transport vositalarsiz sug`urta qilinishi. Bunda sug`urta tashkiloti faqat
sug`urtalangan yuklar uchun javobgar xisoblanadi.
Kasko sug`urtasi. Kasko sug`urtasida faqat transport vositalari sug`urta
qilinadi. Agar transport vositasi egasiga qarashli bulsa, u xolda har ikki sug`urta
vositasi kargo va kasko turlaridan foydalanish mumkin.
Pul deb ataluvchi sug`urta tashkiloti. Uz miqyosi jixatdan ulkan, ob’ekt
jixatdan xavfli sug`urta xodisalari birgalikda ximoya qilish uchun tuzilgan
tashkilot. Tashkilot sug`urta kompaniyalariga yagona polis berib, bu xujjatda har
bir a’zoning sug`urtalashdagi xissasi kursatiladi.
Shomaj. Ishlab chiqarish turli xodisalar oqibatida tuxtab qolishi natijasida
olinishi kutilgan foyda miqdori kamayib ketishi mumkin. Shamoj kuriladigan
zararlarni kuzda tutib sug`urtalash usuli.
Sug`urta franshizasi. Turli sabablar bilan etkazilishi mumkin bulgan
zararlarni umumiy miqdorini sug`urta tashkiloti xisobidan qoplanmaydigan qismi,
franshiza qullanilganda zarar miqdori ikkiga bulinadi: birinchisi sug`urta tashkiloti
tomonidan qoplanadigan qismi, ikkinchisi qoplanmaydigan qismi. Bu nisbat
sug`urta dasturiy amalida kursatiladi. Masalan, franshiza miqdori 100 dollar
miqdorida qullanilsa, keltirilgan zarar 90 dollar bulsa, zarar qoplanmaydi. Agar
100 dollardan oshsa, ya’ni 200 dollarni tashkil qilsa, u xolda 100 dollar qoplanib,
qolgan qismini franshiza tashkil qiladi.
Xozirda mamlakatimizda mol-mulk ixtiyoriy sug`urtasi bo’yicha franshiza
qullanilishi kursatilgan.
