Elektron pullar va ularning bugungi kundagi

«Zamonaviy dunyoda innovatsion tadqiqotlar: Nazariya 
va amaliyot» nomli ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya 
tomonidan 2020 yil 29 aprelda 3231-son bilan ro‘yxatidan o‘tkazilib amaliyotga 
joriy qilinishi elektron to‘lov tizimida elektron pullarning ahamiyati nechog’lik 
muhimligini va bu jarayonni huquqiy nazoratini ta’minlashga muhim e’tibor 
qaratilayotganiligan dalolat beradi . Amaliyotga joriy qilingan ushbu hujjat 
ekspertlar tomonidan jahon tajribasini tahlil qilgan holda elektron pullar tizimi 
faoliyatini tashkil etish, elektron pullar muomalasi, elektron pullar tizimida 
risklarni boshqarish hamda tizimda xavfsizlikni ta’minlash maqsadida ishlab 
chiqildi.
Bugungi kunda Respublikamiz hududida 5 ta turdagi elektron pullar tizimi 
ro‘yxatga olingan bo‘lib, mavjud elektron pullar tizimi elektron hamyonlarda 
saqlanishi amaliyotda bizga ma’lum. Bu respublikamiz miqyosida ham dunyo 
mamlaktlari kabi elektron pullarga bo’lgan talab ortayotganidan dalolat 
bermoqda. 
Elektron pullar saqlanadigan virtual hamyonlar asosan bank kartasi 
bo‘lmagan, ammo shu bilan birga elektron puldan foydalanishni istaganlar 
uchun mo‘ljallangan. Elektron hamyonlarining imkoniyatlari klassik plastik 
kartalarga nisbatan cheklangan.
Elektron pul - bu internetdagi turli xil tovarlar yoki xizmatlar uchun to‘lash 
uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan virtual valyuta. Elektron pullar, boshqa 
valyutalar singari, o‘z nominal qiymatiga ega va ma’lum bir jahon valyutasiga 
bog’langan. Shunga ko‘ra, elektron pullarni boshqa pul birliklari (valyuta 
ayirboshlash) uchun topilgan yoki sotib olingan boshqa pullar singari olish 
mumkin.
Virtual valyuta - bu o‘z ichiga maxsus tizim ichidagi elektron pul, fizik 
jihatdan mavjud bo‘lmagan mavhum qiymatlardir. Ya’ni, siz ularni qo‘llaringizda 
ushlab turolmaysiz, ularni haqiqiy hamyonga joylashtirolmaysiz, bundan 
tashqari ular cheklangan aylanish doirasiga ega - faqat tarmoq.
Elektron pulni saqlash joyi ular uchun maxsus yaratilgan elektron to‘lov 
tizimlaridagi hisob-kitoblar bo‘lib, ularga kirish parol bilan himoyalangan. Ya’ni, 
turli xil to‘lov tizimlari elektron pulni saqlash va kafil bo‘lib, foydalanuvchi faqat 
ko‘p sonli Internet tizimlaridan qaysi birida elektron hamyon yaratishni o‘zi 
tanlaydi.
Bugungi kunga kelib elektron pul tizimlari naqdsiz pulni muomala 
qilishning eng ommabop turiga aylandi. Rivojlangan va rivojlanib borayotgan 
davlatlar butun dunyoga bo‘yicha tarqalgan va ommaviy ko‘lamga ega bo‘lgan 
elektron pul muomolasi bilan bog’liq bank kartalarni muomalaga chiqarishgan. 
Dunyodagi eng mashhur, kredit va debet bank kartalari bilan ishlaydigan 
tizimlar bu: Visa, MasterCard, Visa Electron va Maestrodir. Bundan boshqa 

---

` 
65