331
18-§.
O‘QITUVCHINING KOMMUNIKATIV QOBILIYATI. NUTQ
TEXNIKASI VA MADANIYATI.
Muloqatga kirishish, aloqa o‘rnatish (kommunikatsiya) tushunchasi.
O‘qituvchining kommunikativ – aloqa o‘rnatish qobiliyati
pedagogning muhim
qobiliyatlari jumlasidandir.O‘qituvchi o‘quvchilarga biron -bir narsani o‘rgata
olishi uchun ular bilan munosabatga kirishishi shart.
Munosabat
-insonlar o‘rtasidagi faoliyat ehtiyojlaridan kelib chiqadigan
ko‘p qirrali jarayon bo‘lib, axborot almashinuvini ta'minlaydi.
Munosabat
nutq,
imo-ishora, jest, mimika, xatti-harakat
va h.k. lar asosida amalga oshiriladi.
Munosabatga kirishuvchilar bir - birlarini idrok eta olishlari taqoza etiladi.
Yagona munosabat jarayonida:
kommunikativ
(axborot uzatish),
interaktiv
(hamkorlikdagi harakat) va
perseptiv
(hamkorlikda idrok etish) jihatlarni alohida
ko‘rsatish mumkin. Kishi birgalikda faoliyat ko‘rsatayotganda zaruriyatga ko‘ra
boshqa odamlar bilan birlashishi,
ular bilan muomalaga kirishi, ya'ni aloqa
o‘rnatishi, o‘zaro
hamjihatlilikka erishishi, kerakli axborot olishi va javob
tariqasida axborot berishi lozim. Muloqot mobaynida
til
aloqa vazifasini bajaradi.
“Kommunikatsiya”
- ijtimoiy ma'noga ega bo‘lgan tushunchadir.
Kommunikatsiya inson tafakkurida paydo bo‘lgan tushuncha, axborotni boshqa
insonlarga yetkazib berishdir. Axborot o‘zatayotgan
shaxs-
kommunikator
,
axborotlarni qabul qilayotgan kishi
retsient
deb ataladi.
REJA:
1. Muloqatga kirishish, aloqa o‘rnatish (kommunikatsiya)
tushunchasi
2. Nutq texnikasi va madaniyati. Muloqotda ishontirish, ta'sir etish usullaridan
foydalanish.
3.O‘qituvchining o‘zgalar holatini tushuna olish, empatiya(hamdardlik)ga
moyilligi
332
O‘qituvchining tahsil oluvchilar ko‘ngliga yo‘l
topishi uning muloqatga
kirishuvchanligiga bog‘liq. Shaxsning kommunikativ qobiliyatlarini hosil qiluvchi
xususiyatlar orasida yetakchi va yordamchi vazifalarni o‘taydiganlari mavjud.
Birinchi navbatda perseptiv, ya'ni idrok qilishga hamisha ta'lluqli bo‘lgan
xususiyatlar (ulardan eng muhimi kuzatuvchanlikdir) yetakchi o‘rin egallaydi.
Barcha insonlar kommunikatsiya
jarayonida ishtirok etishadi, ammo ulardagi
hayotiy tajriba, bilim, ko‘nikma va malakalar turlicha bo‘lganligi bois,
ularning
muloqatga kirishuvchanligi ham turlicha bo‘lishi kuzatiladi. O‘qituvchining
kommunikativ qobiliyati, uning mahoratli ekanligidan dalolat beradi.
Dostları ilə paylaş: